TÜRKİYE’DE İSLAMİ GRUPLARIN İRAN İSLAM DEVRİMİ’NE YAKLAŞIMI VE DEVRİM İHRACI MESELESİ: DERGİLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 76 - 92, 29.06.2022

Hülya Özkan Rıgıderakhshan

https://doi.org/10.46442/intjcss.1082907

Öz

Bu çalışmada İran İslam Devrimi’nin Türkiye’deki dergilerde nasıl yer aldığı sorusuna cevap aranmıştır. Çalışmada öncelikle devrim sürecinde Türkiye-İran ilişkileri ve devrim sonrası süreçte Türkiye’de etkin dini ve siyasal grupların durumu aktarılmıştır. Çalışma tarih aralığı olarak 1978-1990 şeklinde sınırlandırılmıştır. Söz konusu süreçte Türkiye’deki İslami gruplar, siyasi partiler, aydınlar ve dergiler etrafındaki oluşumlar ve bu oluşumlara ait basın-yayın organlarına dair genel bir çerçeve çizilmiştir. İncelenen gruplarla ilişkili dergiler belirlenerek, devrimi konu edinen 29 dergi çalışma bağlamında incelenmiştir. Konunun temel parametreleri olan "biçimsel değişkenler" ve "içeriksel değişkenler" haber ve makaleler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Metinlerin temaları belirlendikten sonra, devrim ve devrim ile ilişkili gelişmelerin değerlendirilme biçimleri tespit edilmiştir. Çalışma neticesinde devrimin tanımlanma ve aktarılmasında yayın organlarının ideolojik görüşlerinin belirleyici olduğu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de İslami Dergiler, İran İslam Devrimi, Devrim İhracı, Türkiye’de Dini Gruplar

APPROACHES OF ISLAMIC GROUPS IN TURKEY TOWARDS THE IRANIAN ISLAMIC REVOLUTION AND THE QUESTION OF EXPORT OF REVOLUTION: A STUDY ON MAGAZINES

Öz

This study seeks to address how the 1979 Islamic Revolution in Iran was portrayed by Islamic magazines in Turkey at that time. By doing so, the study gives an account of Turkey-Iran relations during the course of the revolution and of what the state of religious and political groups was like in Turkey post-revolution limited to the period between 1978 and 1990, this paper outlines a general framework of Islamic groups of the time, political parties, the intelligentsia, circles around magazines and the media they dominated. As a result, 29 magazines linked to these groups covering the revolution have been examined. The formal and contextual variables as parameters for this topic were analyzed using the content analysis. Subsequently, the themes were determined, followed by developments related to the revolution. It was therefore established that the ideological views of the media were crucial in the definition and coverage of the Iranian Revolution.

Anahtar Kelimeler

Islamist Magazines in Turkey, Iranian Islamic Revolution, Export of Revolution, Religious Groups in Turkey

Kaynakça

• Abbud, A. (1981). “Irak-İran Savaşından Kazananlar ve Kaybedenler”, İktibas dergisi, Ankara. 27.
• Ahmedi, H. (2011). Revabıte Ferhengiye Cumhuriye Eslamiye Iran ve Hemsayegan (Mutalehe Moridi: Keshvere Torkiye). Pejoyeşgahe Ferhenge Honer ve Irtıbatat, 105-108.
• Aktaş, Ü. (2009). İttihad-ı İslam ve İslami Hareket(ler): Bir Kriz Sürecinde Strateji Arayışları. Özgün Düşünce Dergisi, 45-100.
• Aktay, Y. (2009). Halife Sonrası Durumdan Vatandaşlık Siyasetine: İslamcı Politik Teolojinin Seyri Notları. Ö. Laçiner içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce- Dönemler ve Zihniyetler (s. 1258-1280). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Algar, H. ( 2006). Nakşibendiyye . İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Altınoluk, (1989). “İran-Sovyet Yakınlaşması”, Altınoluk dergisi, İstanbul.
• Atabek, G. Ş. (2007). Medya Metinlerini Çözümlemek . Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Atalar, K. (2015). Çağdaş Müslüman Düşünce/Sembol Şahsiyetler, “Ercümend Özkan: Türkiye’de ‘Radikal İslam’ın Öncüsü (1938-1995)” . İstanbul: Pınar Yayınları.
• Aykut, S. (1989). Salih Mirzabeyoğlu ve İBDA. Akademya, 14-17.
• Aytepe, M. (2016). Doğuşundan Günümüze İslamcılığın Türkiye Seyri: Bir Sınıflandırma Denemesi. Muş Alparaslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 180.
• Ağırakça, A. (1999, Temmuz). Türkiye’de İslami Uyanışa Dergilerin Katkısı. Haksöz Dergisi(101).
• Berelson, B. (1952). Content Analysis In Communication Research. New York: Hefner.
• Çakır, R. (1990). Ayet ve Slogan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çandar, C. (1988, Ekim). Irak-İran Savaşı. Dış Politika Dergisi, 223-225.
• Çatı. (1977, Ocak 18 ). “Her Müslüman Şeriatçı Olmak Zorundadır”,. Çatı Dergisi, 4.
• Çekmegil, M. S. (1976, Mayıs). Yeniden İlme Dönüş. Kriter.
• Çetinsaya, G. (1998 ). Türkiye-İran İlişkileri, 1945-1997. F. Sönmezoğlu içinde, Türk Dış Politikasının Analizi (s. 135-158). İstanbul : Der Yayınları.
• Dilipak, A. (1988, Ekim). Irak-İran Savaşı Bitti Mi? Dış Politika dergisi, 220.
• Dilipak, A. (Ağustos 1988). “İran’da Ne Oldu?” Girişim dergisi, 4.
• Diriliş, (1988). “İran-Irak Savaşı”, Diriliş dergisi, İstanbul.
• Erkilet, A. (2010). Orta Doğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler. Ankara: Hece Yayınları.
• Eryarsoy, B. (1993, Temmuz ). Sedat Yenigün Niçin Şehid Edildi? Haksöz Dergisi(28).
• Fekri, A. A. (2003). Marksizm ve İran Devrimi Deneyimi. Tezkire Dergisi, 185-198.
• Fox, D. J. (1969). The Research Process in Education. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Göç, M. (1993, Temmuz). Çok Partili Sisteme Geçerken İslamcı Dergiler. Haksöz Dergisi(28).
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güç, A. (1979, Eylül). Talegani Öldü. Akıncı Güç Dergisi, 1.
• Humeyni, A. R. (1984). Sahifeye Nur (Cilt 1). Tahran.
• huseynisevda.biz. (2019, Nisan 3). huseynisevda. www.huseynisevda.biz: www.huseynisevda.biz adresinden alındı
• İDP . (2019, Mart 9). Davet Dergisi. İDP : http://katalog.idp.org.tr/dergiler/196/davet adresinden alındı
• Köroğlu, A. (2016). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesinin Seyrini Dergiler Üzerinden Okumak. V. Işık, & vd. içinde, 1960-1980 Arası İslamcı Dergiler (s. 14). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Kara, İ. (2013). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketleri Sempozyum Tebliğleri, (Ed. İsmail Kara), . İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Krippendorff, K. (1984). Content Analysis (An Introduction to Its Methodology) . Beverly Hills: Sage Publication.
• Mücadele, Y. M. (1979, Temmuz 14). İran’da Son Söz Kimin Olacak? Yeniden Milli Mücadele Dergisi, 6.
• Mücadele, Y. M. (1980, Mart 18). İran Devrimi Bir Yılda Ülkeyi Nereye Getirdi? Yeniden Milli Mücadele Dergisi, 7.
• Meeker, M. E. (2019). Müslüman Aydın ve Okuyucuları: Türkiye Cumhuriyeti’ndeki İnananlar Arasında Yeni Bir Yazar Ve Okur Biçimi. E. Ş. Mardin içinde, Ortadoğu’da Kültürel Geçişler (s. 208-247). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Mennah, B. A. (1999). 1826’da Nakşibendi Müceddidi ve Bektaşi Tarikatları, Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler ve Nusayriler. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Muzafferoğlu, F. (1984). “İran’da Devrim Dört Yılını Doldurdu”, Mavera Dergisi.
• Nesil. (1979, Ağustos). Anarşiye Bir Bakış: Ehl-i Sünnet Açısından Şiilik ve İran Hadiseleri. Nesil Dergisi, 3.
• Özkan, H. (2019). İran İslam Devri̇mi̇’ne Dai̇r Tanımlamalar/Kavramsallaştırmalar: 1978-1990 Yılları Arasında Türki̇ye’de Yayımlanan İslami̇ Dergi̇ler Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 1282-1299.
• Özşahin, M. (2019). Soğuk Savaş Yıllarında MTTB’nin Batı Algısına Dair Bir Değerlendirme. L. Sunar içinde, “Bir Başka Hayata Karşı” 1980 Sonrası İslamcı Dergilerde Meseleler, Kavramlar ve İsimler. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Porbonab, G. (2000). Tesire Engelabe Eslami Ber Torkiye. Feslname Mutalaete Khavermiyane, 73- 100.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş . (D. B. vd., Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Saka, M. (1990, Ocak). Zaruri Bir Konum Netleştirmesi. Ak Doğuş Dergisi(3).
• Subaşı, N. (2019). 1980’lerde İslamcıların Okuma Serüveni. L. Sunar içinde, "Bir Başka Hayata Karşı" 1980 Sonrası İslamcı Dergilerde Meseleler, Kavramlar ve İsimler (s. 375). Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Şentürk, H. (2011). İslamcılık-Türkiye’de İslami Oluşumlar ve Siyaset. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Şeyhmus Durgun. (1977, Haziran 10 ). İslam İnkılabının Bileşenleri. Çatı Dergisi, 7.
• Şura, (1978). “İran Şeriat İstiyor”, Şura dergisi, Ankara, 7.
• Tülümen, T. (1998). İran Devrimi Hatıraları. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Türkmen, H. (2008). Türkiye’de İslamcılık ve Özeleştiri . İstanbul: Ekin Yayınları.
• Yorgancılar, S. (2016). Milli Türk Talebe Birliği ve Milli Gençlik Dergisi Üzerine Bir Değerlendirme. V. Işık, & vd. içinde, 1960-1980 Arası İslamcı Dergiler, Toparlanma ve Çeşitlenme (s. 369). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Zare, M. (2008). Elele Rosde İslamgerayi Der Torkiye . Tahran: Muesseseye Mutalaate Endişesazane Nur.