Ortaokul Öğretmenlerinin Spora İlişkin Tutumları İle Tükenmişlik Düzeyleri İlişkisi

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 14 - 26, 24.12.2015

Mehmet Emin Yıldız , Burak Gürer , Melike Esentaş

Öz

Bu çalışma ile, Batman İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı merkez ortaokullarında görev yapan öğretmenlerin spora ilişkin tutum ve davranışları ile mesleki tükenmişlik durumları ilişkisi araştırılmıştır. Araştırmaya 168 öğretmen gönüllü olarak katılmıştır. Veri toplama aracı olarak, katılımcıların demografik bilgileri ile spora ilişkin tutumlarını belirlemek üzere araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu ve mesleki tükenmişlik durumlarını ölçen Mashlach Tükenmişlik Envanteri (MTE) kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizleri için SPSS 16.0 programının Anova ve t-testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçları incelendiğinde; hem erkek hem de kadınlarda tükenmişlik alt boyutları düzeyleri benzer bulunmuştur. Öğretmenlerin % 22’si düzenli spor/fiziksel aktivite yaptığı ve % 78’i de düzenli spor/fiziksel aktivite yapmadığı belirlenmiştir. Düzenli spor yapan öğretmenlerin spor yapmayanlara göre Duygusal Tükenme ve Kişisel Başarı alt boyutları düzeylerinde anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Ancak Duyarsızlaşma alt boyutunda gruplar arasında herhangi bir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Fırsat verilmesi halinde öğretmenlerin %39,9’u doğa yürüyüşünü ve % 50’si de tenis sporunu yapmak istediğini beyan etmesi, bu yönde altyapı ve spor programlarının arttırılmasını gerekli kıldığı değerlendirilmektedir.

Kaynakça

• Akçamete, G., Kaner, S., Sucuoğlu, B., (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik. 1. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
• Akgün, N.,(1986). Egzersiz Fizyolojisi. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Allen, R.J., (1983). Human Stress: Its Nature and Control. Macmillan, New York.
• Amman M.T., Karahüseyinoğlu M.F., Yaprak P., Şahin S., (2006). Mesleki Yaşamda Bedensel Faaliyet ile Kitle Sporu İlişkisi, Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, Muğla, s. 302-4
• Avşaroğlu, S., Deniz, E.M., Kahraman, A., (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Caldwell, L., Smith, E., Weissenger E., (1992). The Relationship of Leisure Activities and Perceived Health of College Students, Society and Leisure, 15(2): 545–556.
• Cemaloğlu, N., Şahin, D.E., (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, (15)2: 465-84.
• Cohen, L., Manion, L., Morrison, K., (2009). Research Methods in Education (6th ed.). Routledge, Taylor & Francis Group, New York.
• Doğan, B., Moralı, S., (1999). Üniversite Öğretim Elemanlarının Sporla İlgili Tutumları ile Yaşam ve İş Doyum Düzeylerinin Spor Yapma Alışkanlıkları ile İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1): 15-27.
• Ergin, C., (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tüken¬mişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, 143–154, içinde: Bayraktar, R. ve Dağ, İ., VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
• Fişek, K., (2003). Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Dünyada ve Türkiye’de Spor Yönetimi. YGS Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
• Forlin, C., (2001). “Inclusion: Identifying Potential Stressors for Regular Class Teachers”, Educational Research, 43(3), 235–245.
• Girgin, G., (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Universitesi, İzmir.
• GSB, (2013). Ulusal Gençlik ve Spor Politikası Belgesi, “Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayın No: 57, Ankara.
• Gürer B., Yıldız M.E., Esentaş M., (2014). Spor Aktiviteleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Mesleki İş Doyumu Üzerine Bir Araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7): 556-565
• Izgar, H., (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Kitapevi, Ankara.
• Karaküçük, S., (2005). Rekreasyon, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Kırılmaz, Y., Çelen, Ü., Sarp, N., (2003). İlköğretim Öğretmenlerinde Tükenmişliğin Araştırılması. İlköğretim Online, 2(1): 2-9.
• Koruklu N., Feyzioğlu B., Özenoğlu K.H., Aladağ, E., (2012). Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3): 1813-31.
• Maslach, C., Jackson, Se., (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, 2: 99–113.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P., (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
• Maslach, C., Zimbardo, P.G., (1982). Burnout-The Cost of Caring. Prentice Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• Öçalan M., Altay Öcal Z., Yörübulut S., (2013). Kırıkkale İl Merkezindeki İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Boş Zamanlarını Değerlendirme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(8): 58-68.
• Örmen, U., (1992). Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerinde bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Passmore A., French D., (2001). Development and Administration of a Measure to Assess Adolescents’ Participation, Adolescence, Spring, 36(141): 67-75,
• Tel, M., Köksalan, B., (2008). Öğretim Üyelerinin Spor Etkinliklerinin Sosyolojik Olarak İncelenmesi (Doğu Anadolu Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1): 261-78.
• Tümkaya, S., (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• WHO, (2001). Mental Health. Ministerial Round Tables - 54th World Health Assembly, Geneva.
• WHO, (2010). Global Recommendations on Physical Activity for Health. p26. ISBN 97892 41599979.