Bolman ve Deal’in Dört Çerçeve Modeline Göre Akademik Liderlerin Liderlik Yaklaşımlarının İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 1, 0 - 0, 20.04.2016

Burçak Çağla Garipağaoğlu , Emel Şimşek

https://doi.org/10.17679/iuefd.17126525

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin vakıf statüsündeki yükseköğretim kurumlarında görev yapan akademik liderlerin liderlik eğilimlerini ve liderliğe bakış açılarını Bolman ve Deal’ın dört çerçeve modeline göre incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da bir vakıf üniversitesinde görev yapan toplam 20 üst düzey akademik lider (6 dekan, 9 dekan yardımcısı, 3 enstitü müdürü ve 2 enstitü müdür yardımcısı) oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması (örnek olay) deseni kullanılarak yürütülmüştür. Veriler yarı yapılandırılmış mülakat soruları kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma verileri Bolman ve Deal’ın (2003) dört çerçeve (yapısalcı, insan kaynakları, politik ve sembolik) modeli esas alınarak betimsel ve içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Buna göre; araştırmaya katılan dekan ve enstitü müdürlerinin en çok Bolman ve Deal’ın politik ve insan kaynakları çerçevelerini, dekan ve enstitü müdür yardımcıların ise daha çok yapısal ve insan kaynakları çerçevelerini kullanma eğiliminde oldukları ortaya çıkmıştır. Katılımcıların en az kullandıkları çerçevenin sembolik, en sık kullandıkları çerçevenin ise insan kaynakları çerçevesi olduğu belirlenmiştir. İkiden fazla çerçeveyi etkin bir şekilde birlikte kullanabilen lider sayısının az olduğu, ve ancak az sayıda liderin Bolman ve Deal’in (2003) ortaya koyduğu dört çerçeveyi birden dikkate alan çoklu bir liderlik yaklaşımını kullanabildiği belirlenmiştir. Bulgular, ayrıca uzmanlık alanı, kıdem süresi, cinsiyet ve yaş gibi değişkenlerin de liderlerin dört çerçeveyi kullanış tercihlerini değiştirebildiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim liderliği, vakıf üniversiteleri; akademik liderler; dört çerçeve modeli; durum analizi

Analysis of The Leadership Orientations of Academic Leaders With Respect to Bolman and Deal’s Four Frames Model

Öz

Embracing Bolman and Deal’s (2003) four frames model (structural, political, human resource, and symbolic), this study examines the leadership orientations of academic leaders working in one of the foundation  universities in Turkey and aims to understand their views on academic leadership through their own experiences. This is a case study where the data was collected qualitatively by the use of face-to-face interviews and semi-structured interview guidelines. The participants were composed of 20 academic leaders (6 deans, 9 vice deans, 3 institute directors, 2 assistant directors) working in one of the foundation universities located in Istanbul. The data was analyzed through descriptive and content analysis based on the four frames model developed by Bolman and Deal (2003). Findings revealed that the political and human resource frames are the most frequently employed frames by the deans and institute directors while the structural and human resource frames are the most frequently employed frames by the vice deans and assistant directors. In general, symbolic frame emerged as the least frequently employed frame while the human resource frame emerged as the most frequently employed frame. The study also showed that academic leaders generally use only two frames in combination and rarely use combination of three or four. Apart from the titles, the findings also indicated that the leadership orientations of academic leaders may change with respect to their academic field, years of experience in administration, gender, and age.

Kaynakça

• Al-Omari, A. A. (2013). Leadership frame preference of Jordanian school principles as perceived by teachers: The Bolman and Deal Four Frames Model. European Journal of Social Sciences, 38 (2), 252-262.
• Anderson, N. (2009). Endüstri, iş ve örgüt psikolojisi (2nd ed). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 19 (3), 19-31.
• Bolman, L. G., ve Deal, T. E. (2003). Reframing organizations: Artistry, choice, and leadership (3rd ed). San Francisco: Jossey-Bass.
• Bozdoğan, K. ve Sağnak, M. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenme iklimi arasındaki ilişki. AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 137-145.
• Burns, M. G.(1978). Leadership. Harper-Row, Newyork.
• Çetin, K. Ö. ve Aydın, B. (2012). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin dönüşümsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 9 (19), 331-342.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik olgusunun tarihsel evrimi, temel kavramlar ve yeni liderlik paradigmasının analizi. Milli Eğitim Dergisi, 162, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/ dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/162/eraslan.htm adresinden alıntılanmıştır.
• Erçetin, Ş. (2000, April). Personal visions of the rectors in the Turkish universities for the new millennium. SEDA Conference. Coventry, England (ERIC Document Reproduction Service No. ED 446527).
• Erçetin, Ş., ve Baskan, G. (2000). Personal and organizational visions of the deans in Turkish universities for the new millennium. Hacettepe University Journal of Education, 19, 66-71.
• Gall, M. D., Gall, J. P., ve Borg, W. R. (2007). Educational research: An introduction. Boston: Pearson Education.
• Greenwood, M. (2008). The role of the chief academic officer: Leadership frame alignment within the office of the CAO in the Massachusetts community college system. (Doktora tezi) Retrieved from University Microforms International. (UMI No. 3315229)
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Okul müdürlerinin liderlik alanları. Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
• Hacıfazlıoğlu, Ö. (2010a). Balance in academic leadership: Voices of women from Turkey and the U.S. Perspectives in Education, 28 (2), 51-62.
• Hacıfazlıoğlu, Ö. (2010b). Yükseköğretimde Lider Olarak Göreve Uyum Sağlama Süreci: Türkiye ve Amerika’dan Kadın Liderlerin Deneyimleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory ve Practice, 10 (4), 2221-2273.
• Keleş, H. N. ve Kıral Özkan, T. (2010). Liderlik, kültür ve performans arasındaki ilişkinin örgütsel zeka modelinden hareketle incelenmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1).
• Korkut, H. (1992). Üniversite akademik yöneticilerinin liderlik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25 (1), 93-111.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. London: Sage.
• Özkanlı, Ö., ve White, K. (2009). Gender and leadership in Turkish and Australian universities. Equal Opportunities International, 28 (4), 324-335.
• Sathye, M. (2004). Leadership in Higher Education: A Qualitative Study, Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research, 5 (3). http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/571/1239 adresinden alıntılanmıştır.
• Serin, M. K. ve Buluç, B. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi/ Educational Administration: Theory and Practice, 18 (3), 435-459.
• Sypawka, W. (2008). A study of division dean’s in the North Carolina community college system self-perceived leadership style based on Bolman and Deal’s four frame theory. (Doktora tezi), http://thescholarship.ecu.edu/handle/10342/1075 alıntılanmıştır.
• Tahaoğlu, F. ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi/ Educational Administration: Theory and Practice, 15 (58), 274-298.
• Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R., ve Başer, M. U. (2014). Bolam ve Deal’ın dört çerçeve kuramı: Müdürlerin liderlik tarzları ve örgüt kültürü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (2), 191-202.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14), 1-16.
• Vatanartıran, S. ve Garipağaoğlu, B.Ç. (2013). Why do department chairs suffer the most in higher education hierarchy? The Business Review Cambridge, 21 (2), 189-196.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.