İş Doyumu ile Öğretmen Performansı İlişkisinin Duygusal Olaylar Kuramı Çerçevesinde İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 1, 311 - 325, 19.04.2017

Hilal Büyükgöze , Murat Özdemir

https://doi.org/10.17679/inuefd.307041

Cited By: 16

Öz

Bu araştırmada
öğretmenlerin iş doyumu ve iş performansı düzeyleri arasındaki ilişki Duygusal
Olaylar Kuramı çerçevesinde incelenmiştir. Bu kapsamda, ilk ve orta dereceli okullarda
görev yapmakta olan öğretmenlerin görüşüne başvurulmuştur. Araştırmanın başlıca
sonuçları; erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre ve kıdemli öğretmenlerin
ise daha az kıdemli öğretmenlere göre iş doyumu düzeylerinin daha yüksek
olduğunu; öğretmenlerin iş doyumu ve iş performansı düzeyleri arasında orta
düzeyde pozitif bir ilişki olduğunu ve iş doyumunun öğretmenlerin
performansının anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermiştir. Araştırma
sonuçları, Duygusal Olaylar Kuramı, ilgili alanyazın ve kuramlar temelinde
değerlendirilmiş ve tartışılmıştır. Çalışma ortamı ve koşulları, öğrenci
sayısı, mesleki gelişim imkanları gibi konularda iyileştirmelerin yapılmasının
uzun vadede öğretmenlerin iş doyumunu olumlu yönde etkileme potansiyeli göz
önünde bulundurularak sistemsel değişimlerin hayata geçirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

iş doyumu, öğretmen performansı, öğretmen, eğitim sistemi, Duygusal Olaylar Kuramı

Examining Job Satisfaction and Teacher Performance within Affective Events Theory

Öz

In the current
study, the relationship of job satisfaction and teacher performance was
examined within Affective Events Theory. Participants consisted of primary and
secondary education teachers. Main results showed that male teachers and
teachers with more years of experience had higher levels of job satisfaction; a
positive and moderate level of correlation between job satisfaction and teacher
performance was explored; and evidence regarding the predictive role of job
satisfaction on teacher performance was detected. Results were assessed and
discussed based upon Affective Events Theory, related literature and theories.
By taking into consideration the role of improvements in work environment and
conditions, class sizes, and professional development facilities on teachers’
satisfaction over the long term, systematic changes are recommended to be put
into practice in a short while.

Anahtar Kelimeler

job satisfaction, teacher performance, teacher, education system, Affective Events Theory

Kaynakça

• Akyüz, B., & Kaya, N. (2015). Kamu çalışanlarının iş tatmini üzerinde liderin güç kaynaklarının rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(25), 71-90.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71. Arı, E. (2015). Öğretmenlerin iş doyumlarının mesleki tükenmişlik üzerine etkisinin yapısal eşitlik modeli ile araştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 549-565.
• Aydemir, P., & Erdoğan, E. (2013). İş görenlerin ücret tatmini, iş tatmini ve performans algısı. Kamu-İş Dergisi, 13(2), 127-153.
• Babin, B. J., & Boles, J. S. (1996). The effects of perceived co-worker involvement and supervisor support on service provider role stress, performance and job satisfaction. Journal of Retailing, 72(1), 57-75.
• Bağcı, Z., & Mohan Bursalı, Y. (2015). Duygusal emeğin iş performansı üzerindeki etkisi: Denizli ilinde hizmet sektöründe görgül bir araştırma. Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(10), 69-90.
• Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Bono, J. E., & Judge, T. A. (2003). Core self-evaluations: A review of the trait and its role in job satisfaction and job performance. European Journal of Personality, 17, 5-18. doi: 10.1002/per.481
• Bowling, N. A. (2007). Is the job satisfaction-job performance relationship spurious? A meta-analytic examination. Journal of Vocational Behavior, 71, 167-185. doi: 10.1016/j.jvb.2007.04.007
• Brayfield, A. H., & Rothe, H. F. (1951). An index of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35, 307-311.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In: Bollen, K.A., & Long, J.S. (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage Publishing.
• Buluç, B., & Demir, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin özyeterlik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 289-308.
• Büyükgöze, H., & Büyükgöze-Kavas, A. (2016). Psikolojik sermaye ile iş doyumu ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. In K. Ersanlı (Ed.), Hedefe Doğru İnsan: Cilt 2 (pp. 176-185).
• Campbell, J. P., McHenry, J. J., & Wise, L. L. (1990). Modeling job performance in a population of jobs. Personnel Psychology, 43, 313-333.
• Cerit, Y. (2012). Lider-üye etkileşimi ile öğretmenlerin performansları arasındaki ilişki. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 15(28), 33-46.
• Cook, A. L. (2008). Job satisfaction and job performance: Is the relationship spurious? (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Texas A&M University, Texas.
• Crossman, A., & Abou-Zaki, B. (2003). Job satisfaction and employee performance of Lebanese banking staff. Journal of Managerial Psychology, 18(4), 368-376. doi: 10.1108/02683940310473118
• Çankaya, İ. (2010). Okul güvenliğinin ilköğretim okulu öğretmenlerinin kaygı, motivasyon ve iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• De Vries, R. E., Van den Hooff, B., & De Ridder, J. A. (2006). Explaining knowledge sharing: The role of team communication styles, job satisfaction, and performance beliefs. Communication Research, 33(2), 115-135. doi: 10.1177/0093650205285366
• Doğan, Y., & Özdevecioğlu, M. (2009). Pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların performansları üzerindeki etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18, 165-190.
• Eker, G. (2006). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erkuş, A., & Afacan Fındıklı, M. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318.
• Ertürk, E., & Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39-52.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-171. doi: 10.17130/ijmeb.2014.10.23.437
• Fisher, C. D. (2003). Why do lay people believe that satisfaction and performance are correlated? Possible sources of a commonsense theory. Journal of Organizational Behavior, 24, 753-777. doi: 10.1002/job.219
• Gravetter, F. J., & Wallnau, L. B. (2000). Statistics for the behavioral sciences (5th ed.). Belmont, CA.: Wadsworth/Thomson Learning.
• Günbayı, İ., & Tokel, A. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu ve iş stresi düzeylerinin karşılaştırmalı analizi. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(5), 77-96.
• Gürbüz, S., Erkuş, A., & Sığrı, Ü. (2010). İş tatmini ve iş performansının yeni öncülü: Temel benlik değerlendirmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 69-76.
• Hechanova, R. M., Alampay, R. B. A., & Franco, E. P. (2006). Psychological empowerment, job satisfaction and performance among Filipino service workers. Asian Journal of Social Psychology, 9, 72-78. doi: 10.1111/j.1367-2223.2006.00177.x
• Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M. (2008). Research design in counseling (3rd ed.). USA: Thomson Brooks/Cole.
• Herzberg, F., Mausner, B., & Snyderman, B. B. (1959). The motivation to work. New York City, NY: Wiley Publishing. Hinić, D., Grubor, J., & Brulić, L. (2016). Followership styles and job satisfaction in secondary school teachers in Serbia. Educational Management Administration and Leadership, 1-18. doi: 10. 1177/1741143215623787
• Hochwarter, W. A., Perrewé, P. L., Ferris, G. R., & Brymer, R. A. (1999). Job satisfaction and performance: The moderating effects of value attainment and affective disposition. Journal of Vocational Behavior, 54, 296-313.
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1996). LISREL 8 user’s reference guide. Uppsala, Sweden: Scientific Software International.
• Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traitsꟷ self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stabilityꟷ with job satisfaction and job performance: A meta analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92. doi: 10.1037//0021-9010.86.1.80
• Judge, T. A., Locke, E. A., Durham, C. C., & Kluger, A. N. (1998). Dispositional effects on job and life satisfaction: The role of core evaluations. Journal of Applied Psychology, 83(1), 17-34.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E., & Patton, G. K. (2001). The job satisfaction-job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376-407. doi: 10.1037//0033-2909.I27.3.376
• Kaya, F. T. (2005). İş doyumu ve örgütsel bağlılık: Polis Akademisi Başkanlığı’nda bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kirkman, B. L., & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. The Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Kılıç, Ö. S. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürü ve öğretmenlerin iş doyumu: Tokat ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Kluger, A. N., & Tikochinsky, J. (2001). The error of accepting the ‘theoretical’ null hypothesis: the rise, fall, and resurrection of commonsense hypotheses in psychology. Psychological Bulletin, 127, 408–423.
• Koç, H., Yazıcıoğlu, İ., & Hatipoğlu, H. (2009). Öğretmenlerin iş doyum algıları ile performansları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 13-22.
• Kumaş, V., & Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 123-139.
• Latham, G. P., & Yukl, G. A. (1976). Effects of assigned and participative goal setting on performance and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 61(2), 166-171.
• Mayo, E. (1930, March). The human effect of mechanization. Papers and Proceedings of the Forty-second Annual Meeting of the American Economic Association, USA: Vol. 20 (pp. 156-176). Ng, T. W. H., Sorensen, K. L., & Yim, F. H. K. (2009). Does the job satisfaction-job performance relationship vary across cultures? Journal of Cross-Cultural Psychology, 1-36. doi: 10.1177/0022022109339208
• Ocak, M., Güler, M., & Basım, H. N. (2016). Psikolojik sermayenin örgütsel bağlılık ve iş tatmini tutumları üzerine etkisi: Bosnalı öğretmenler üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 113-130. doi: 10.18074/cnuiibf.274
• Organ, D. W. (1976). A reappraisal and reinterpretation of the satisfaction-causes-performance hypothesis. Academy of Management Review, 46-53.
• Pettit, J. D., Goris, J. R., & Vaught, B. C. (1997). An examination of organizational communication as a moderator of the relationship between job performance and job satisfaction. The Journal of Business Communication, 34(1), 81-98.
• Piccolo, R. F., Judge, T. A., Takahashi, K., Watanabe, N., & Locke, E. A. (2005). Core self-evaluations in Japan: Relative effects on job satisfaction, life satisfaction, and happiness. Journal of Organizational Behavior, 26, 965-984. doi: 10.1002/job.358
• Pitts, D. (2009). Diversity management, job satisfaction, and performance: Evidence from U.S. Federal Agencies. Public Administration Review, March, 328-338.
• Podsakoff, P. M., & Organ, D. W. (1986). Self-reports in organization research: Problems and prospects. Journal of Management, 12, 531-544.
• Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu. Amme İdaresi Dergisi, 33(3), 111-124.
• Schleicher, D. J., Watt, J. D., & Greguras, G. J. (2004). Reexamining the job satisfaction-performance relationship: The complexity of attitudes. Journal of Applied Psychology, 89(1), 165-177. doi: 10.1037/0021-9010.89.1.165
• Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Sezer, E. (2015). İlkokul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan yöneticilik performansları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Soyer, F., Can, Y., & Kale, F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli faktörler açısından incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 259-271.
• Spector, P. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, cause and consequences. London, UK.: Sage Publications.
• Sy, T., Tram, S., & O’Hara, L. A. (2006). Relation of employee and manager emotional intelligence to job satisfaction and performance. Journal of Vocational Behavior, 68, 461-473.
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167.
• Şekerli, H. (2013). Öğretmenlerde çalışan sessizliği, iş doyumu ve denetim odağı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Taşdan, M., & Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(147), 54-70.
• Tekingündüz, S., Aydın, M., & Polat, H. (2014). Kamu sektöründe örgütsel adalet, örgütsel güven ve iş tatmini arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Bir devlet hastanesi örneği. Sayıştay Dergisi, 94, 53-72.
• Tok, T. N., & Bacak, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu ile yöneticileri için algıladıkları dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1-31.
• Tomrukçu, Ç. (2010). Özel ve kamuya ait ilköğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin yaşam ve iş doyumu düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Tunacan, S., & Çetin, C. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumunu etkileyen faktörlerin tespitine ilişkin bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 155-172.
• Tüzemen Gençer, E. (2004). The overall job satisfaction and the curriculum satisfaction of the teachers at the second cycle of public elementary schools (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Middle East Technical University, Ankara.
• Weiss, H. M. (2002). Deconstructing job satisfaction: Separating evaluations, beliefs and affective experiences. Human Resource Management Review, 12, 173-194.
• Weiss, H. M., & Cropanzano, R. (1996). Affective events theory: A theoretical discussion of the structure, causes and consequences of affective experiences at work. In M. B. Staw, & L. L. Cummings (Eds.), Research in organizational behavior: An annual series of analytical essays and critical reviews (pp. 1-74). US: Elsevier Science-JAI Press.
• Yazıcıoğlu, İ. (2010). Örgütlerde iş tatmini ve işgören performansı ilişkisi: Türkiye ve Kazakistan karşılaştırması. Bilig, 55, 243-264.
• Yenihan, B. (2014). Örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişki. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 4(2), 170-178.
• Yılmaz, K. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 1-14.
• Yousef, D. A. (2000). Organizational commitment: A mediator of the relationships of leadership behavior with job satisfaction and performance in a non-western country. Journal of Managerial Psychology, 15(1), 6-24.