Ortaokul Sözlüklerinin Türkçe Eğitimindeki Hedef Söz Varlığı Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 3, 622 - 637, 30.12.2018

Sami Baskın

https://doi.org/10.17679/inuefd.336691

Öz

Ortaokul öğrencilerinin söz varlığı
bakımından sözlük ihtiyacı,  öğrenci ders
ve çalışma kitaplarındaki kelimelerdir. Bu, aynı zamanda öğrencilerin hedef söz
varlığıdır. Türkçe eğitiminde kullanılacak ortaokul sözlükleri bu hedef söz
varlığını yansıtacak biçimde hazırlanmış olmalıdır.

Bu çalışmada piyasada var olan
ortaokul sözlüklerinin Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığı bakımından
hissettikleri ihtiyacı dikkate alıp almadıkları araştırılmıştır. Bunun için 2015-2016 eğitim-öğretim yılında
MEB Yayınları tarafından hazırlanıp okullara gönderilen Türkçe ders ve çalışma
kitaplarının söz varlığı listelenmiş ve ortaokul sözlüklerinin bu söz
varlığıyla uyumu, örneklem kabul edilen A, B, C harfleriyle başlayan maddeler
bakımından kontrol edilmiştir.

Araştırma
neticesinde ortaokul öğrencileri için hazırlanan sözlüklerin öğrencilerin hedef
söz varlığını esas almadıkları ve birbirinden farklı kelime listeleri
sundukları görülmüştür. Söz varlıkları farklı ve hedef söz varlığını esas
almayan bu eserlerin kullanılabilirlik ilkesi doğrultusunda yeniden
düzenlenmesi, her sınıf seviyesine uygun ayrı ayrı sözlüklerin hazırlanması ve
bu eserlerin yetkili bir kurul tarafından kontrol edildikten sonra onaylanarak
kullanıma sunulması gerekmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, ortaokul sözlükleri, hedef söz varlığı

Evaluation of the Secondary School Dictionaries in Terms Of Target Vocabulary in Turkish Education

Öz

Secondary school students'
need for dictionary in terms of vocabulary is the words in student's text and
workbooks. This is also the target vocabulary of the students. Secondary school
dictionaries to be used in Turkish education should be prepared in such a way
as to reflect this target vocabulary.

In this study, it was
researched whether the secondary school dictionaries existing in the market
took into consideration the felt needs of students in terms of vocabulary in
Turkish education. For this purpose, the vocabulary of the Turkish text and
workbook prepared by MEB Publications in the academic year of 2015-2016 was
listed and the compatibility with the vocabulary of the secondary school
vocabulary was checked with respect to the accepted paradigm items starting
with the letters A, B, C.

As a result of the research, it was seen that the dictionaries prepared
for the secondary school students did not take the target vocabulary of the
students as a basis and offered different word lists from each other. It is necessary to
rearrange these works which have different vocabulary and not based on target
vocabulary in line with the usability principle, to prepare separate
dictionaries for each class level and to use these works after they are
checked by an authorized board.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, secondary school dictionaries, target vocabulary

Kaynakça

• Baş, B. (2013). İlköğretim okulları için hazırlanan deyim sözlükleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 24-31.
• Bowen, Glenn A. (2009). Document analysis as a qualitative research method, Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
• Boz, E. (2006). Sözlük ve sözlükçülük sorunları. Türkçenin Çağdaş Sorunları, (Editör: Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). 1-44. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Boz, E. (2011). Türkçe öğretmenlerinin okul sözlüğü kullanma konusundaki tutum ve davranışları, Sözlük Bilimi Yazıları I, 121-161. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti, Millî Eğitim Dergisi, 169, 207–225. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/169/celal.pdf (erişim tarihi: 10. 04. 2017).
• Güzel, A., Karadağ, Ö. (2011). Türkçe eğitimi açısından okul sözlükleri, III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16–18 Aralık 2010) Bildiri Kitabı, 449-456. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ilson, R. (1985). Introduction. Dictionaries, Lexicography, and Language Learning, (Editörler Brumfit, C. J., & R. Ilson), 1–6. Oxford: Pergamon Press.
• Jackson, H. (2002). Lexicography: an introduction, London and New York: Routledge.
• Karadağ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe sözlüklerinin hazırlanmasında temel ölçütler, TÜBAR, 30, 193-207.
• Komisyon (2016). Türkçe sözlük, İstanbul: EMA Kitap Yayınları.
• Laufer, B. ve Hadar, L. (1997). Assessing the effectiveness of monolingual, bilingual, and “bilingualised” dictionaries in the comprehension and production of new words, The Modern Language Journal, 81, 189-196. Doi: 10.1111/j.1540-4781.1997.tb01174.x
• Lew, R. (2015). Dictionaries and their users. International Handbook of Modern Lexis and Lexicography, Springer-Verlag Berlin Heidelberg. 1-9. DOI 10.1007/978-3-642-45369-4_11-1.
• Lew, R. ve Adamska-Salaciak, A. (2015). A case for bilingual learners’ dictionaries. ELT Journal, 69/1, 47-57.
• Özafşar, S. (2015). Türkçe sözlük, B-T Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (2014). Ortaokul Türkçe sözlük, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Sterkenburg, P. van (2003). The dictionary: definition and history, A Practical Guide to Lexicography (Ed. Piet van Sterkenburg). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Tarp, S. ve Gouws, R.H. (2012). School dictionaries for first language learners. Lexikos, 22, 333-351.
• Yaman, H. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 735- 751.