Lise Öğrencilerin Siber Zorbalık Yapma ve Siber Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 303 - 318, 30.04.2019

Ferhat Bayram , Eyyüp Özkamalı

https://doi.org/10.17679/inuefd.543251

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, lise öğrencilerinin siber
zorbalık ve siber mağduriyet düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler
açısından incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Şanlıurfa
merkezinde bulunan 8 farklı lisede öğrenim gören 343’ü kız 196’sı erkek toplam
539 öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilerin siber zorbalık ve siber mağduriyet
düzeylerini belirlemek için Ayas ve Horzum (2010), tarafından geliştirilen
“Sanal Zorba/Kurban Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin
demografik bilgilerine ulaşmak için uzman görüşleri alınarak araştırmacı
tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler
SPSS 20.00 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın istatistiksel
sonuçlarına bakıldığında siber zorbalık ve mağduriyet puanları cinsiyet ve
internete bağlanma zaman aralığı açısından farklılaşmaktadır.. Okul türü
açısından anadolu lisesi öğrencilerinin fen lisesi, kız anadolu lisesi ve kız
anadolu imam hatip lisesi öğrencilerinin siber zorbalık puanlarından fazla
olduğu bulunmuştur. Siber mağduriyet puanlarında ise güzel sanatlar lisesi,
fen lisesi, kız meslek lisesi ve anadolu lisesi öğrencilerinin puan
ortalamalarının kız anadolu lisesi ve kız anadolu imam hatip lisesi
öğrencilerinden yüksek olduğu bulunmuştur. Siber zorbalık ve mağduriyet puan
ortalamaları anne öğrenim durumu açısından farklılaşmazken baba öğrenim durumu
açısından babası okuryazar olmayan öğrencilerin siber zorbalık puan
ortalamaları okuryazar olanlardan daha fazla olduğu yine babası okur-yazar
olmayan öğrencilerin siber mağduriyet puan ortalamaları babası okur-yazar olan
ve ilkokul mezunlarından daha fazla olduğu bulunmuştur. Siber zorbalık ve
siber mağduriyet toplam puan ve alt boyut puan ortalamaları arasındaki
ilişkiye bakıldığında ise toplam puanlar ve tüm alt boyut puan ortalamaları
arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar ilgili
literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

siber zorbalık, siber mağduriyet, lise öğrencileri

Investigation of Cyber Bullying and Cyber Victimization of High School Students

Öz

This study was carried out
to investigate variables of the relationship between cyber bullying and cyber
victimization. The group consisted of 539 students,
343 were female and 196 were male, from 8 different high schools in Şanlıurfa.
In order to determine the cyberbullying and cyber
victimization levels of the students, Cyber Virtual Bully / Victim Scale was
used. In order to reach the demographic information of the students,
information form, which was developed by the researcher, was used. When the statistical results of the study were
analyzed, it was concluded that cyberbullying and victimization scores
differed in terms of gender and internet connection time, but not differ in
terms of class level.  In terms of the
type of school, it was found that the students of Anatolian high school,
science high school girls, Anatolian high schools and girls from
Anatolian imam-hatip high school  were more
than cyberbullying scores. In terms of
victimization scores, high school students, science high schools, girls'
vocational high schools and Anatolian high school students were found to be
higher than their female students. While the mean scores of cyber bullying and
victimization did not change in terms of mother's education level, the mean
scores of cyberbullying students in terms of educational status of the father
is higher than that of illiterate students. When the relationship between total scores and
sub-dimension mean scores of cyberbullying and cyber victimization were
examined. It was found that there was a positive relationship between total
scores and all sub-dimension mean scores.

Anahtar Kelimeler

cyber bullying, cyber victimization, high school students

Kaynakça

• Agatston, P.W., Kowalski, R., and Limber, S. (2007). Students perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Health, (41), 59-60. doi:10.1016/j.jadohealth.2007.09.003
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları: Sık kullanılan istatiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri. İdeal Kültür Yayıncılık.
• Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, O.T. (2011). Siber zorbalık: Gençlerimizi bekleyen yeni tehlike. Kariyer Penceresi, 6, 10-12.
• Arıcak, O.T., Tanrıkulu, T. ve Kınay, H. (2012). Siber mağduriyet ölçeği'nin ilk psikometrik bulguları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 1-6.
• Ayas, T., Horzum, M.B. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin siber zorba ve mağdur olma düzeylerinin okul türü ve cinsiyet açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 10(20), 139-159.
• Ayas, T., Horzum, M. B. (2010). Siber zorba/kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Dergisi, 19, 1-17.
• Ayas, T., Horzum, M.B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin siber zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 369-380.
• Belsey, B. (2008). Cyberbulliying. http://www.cyberbullying.org/ adresinden 20 Aralık 2015 tarihinde ulaşılmıştır.
• Beran, T. & Li, Q. (2005). Cyber-harassment: A new method for an old behavior. Journal of Educational Computing Research, 32 (3), 265-277.
• Bingöl, N. (2013). Lise öğrencilerinin siber zorba ve mağdur olma davranışları ile yakın sosyal çevrelerinden algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Blair, R. J. R. (2003). Neurobiological basis of psychopathy. The British Journal of Psychiatry, 182(1), 5-7.
• Bonanno, R.A. & Hymel. S. (2013). Cyber bullying and internalizing difficulties: Above and beyond the impact of traditional forms of bullying. Journal Youth Adolescence, 42, 685-697. doi:10.1007/s10964-013-9937-1
• Ciminli, A., Kağan, M. (2016). Ergenlerde sanal zorbalık ve mağduriyetin cinsiyet, sınıf, okul değişkenleri ve kişilik özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 3(2), 14-34.
• Çiftçi, S. (2015). Ergenlik dönemindeki öğrencilerin asilik davranışları ile siber zorba ve siber mağdur olma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Çivilidağ, A., Cooper, H.T. (2013). Ergenlerde Siber Zorba Ve Öfkenin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma: Niğde İli Örneği. The Journal of Academic Social Science Studies. 6, 497-511. doi:10.9761/jasss_482.
• Dempsey, A. G., Sulkowski, M. L., Nichols, R. and Storch, E. A. (2009). Differences between peer victimization in cyber and physical setting and associated psychosocial adjustment in early adolescence, Psychology in the School, 46, 962-972. doi:10.1002/pits.20437
• Dilber, Y. (2013). Ergenlerde görülen siber zorba/mağdur yaşantılarının utanç/suçluluk ve intikam duyguları çerçevesinde incelenmesi: Bursa ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (3.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erdur-Baker, Ö. (2013). Görünümleri ve ilgili değişkenleriyle siber zorba ve siber kurbanlar, Çocuk Vakfı Yayınları, Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı c.I, İstanbul, ss. 277-295.
• Erdur-Baker, Ö., Kavşut, F. (2007). Cyberbullying: A new face of peer bullying. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31–42.
• Eroğlu, Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları, internet kullanım sıklığı ve siber zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Eroğlu, Y. (2014). Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyeti yordayan risk etmenlerini belirlemeye yönelik bütüncül bir model önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Evegü, E. (2014). Ergenlerde siber zorbalığın utangaçlık ve bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Feldman, M.A. (2011). Cyber-Bullying in High School: Associated Individual and Contextual Factor of Involvement. Doctoral Dissertation. Psychology College of Arts and Sciences University of South Florida.
• Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2009). Bullying Beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying. Corwin Press, California.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri içinde, ( 57-83). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karlıer-Soydaş, D. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, siber zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kavuk, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin siber zorba ve siber kurban olma durumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Lapidot-Lefler, N. And Dolev-Cohen, M. (2014). Comparing cyberbullying and school bullying among school students: prevalence, gender, and grade level differences. Social Psychological Education. 8, 112-140. doi:10.1007/s11218-014-9280-8
• Li, Q. (2007). New bottle but old wine: A research of cyberbullying in schools. Computers in Human Behavior, 23, 1777-1791. doi:10.1016/j.chb.2005.10.005.
• Makri-Botsari, E. & Karagianni, G. (2014). Cyberbullying in Greek adolescents: The role of parents. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 116, 3241-3253. doi:10.1016/j.sbspro.2014.01.742
• Özbay, A. (2013). Ergenlerde siber zorbalık, siber mağduriyet, aleksitimi ve öfke ifade etme biçimleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Özdemir, S. (2015). Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyetin, anne-baba ve akran ilişkilerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Pamuk, M. ve Bavlı, B. (2013). Ergenlerin siber zorbalıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 321-338. doi:10.7822/egt147
• Peker, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık statülerini yordayan risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40, 57-75. doi:10.15390/EB.2015.4412.
• Peker, A., Eroğlu Y. ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185-206.
• Sarak, Ö. (2012). Lise öğrencilerinde siber zorbalık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Schneider, S.K., O’Donnell, L., Stueve, A. & Coulter, R.W.S. (2012). Cyberbullying, school bullying, and psychological distress: A regional census of high school students. American Journal of Public Health, 102, 171-177. doi:10.2105/AJPH.2011.300308.
• Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Shariff, S. (2005). Cyber-dilemmas in the new millennium: school obligations to provide student safety in a virtual school environment. Journal of Education, 40, 467-487.
• Shariff, S. (2008). Cyberbullying. Issues and Solutions for The School, The Classroom And the Home, 1. Baskı, Routledge, New York.
• Soydaş, D. K. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, siber zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tanrıkulu, İ., Altun, S. A., Baker, Ö. E., & Güneri, O. Y. (2015). Misuse of ICTs among Turkish children and youth: A study on newspaper reports. Journal of Human Sciences, 12, 1230-1243.doi:10.14687/ijhs.v12i1.3131
• Tokunaga, R.S. (2010). Following you home from school: a critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26, 277-287. doi:10.1016/j.chb.2009.11.014
• Topçu, Ç. (2008). The relationship of cyber bullying to empathy, gender, traditional bullying, ınternet use and adult monitoring. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Willard, N.E. (2007). Cyberbullying And Cyberthreats: Responding To The Challenge Of Online Social Agression, Threats, And Distress. Champaign Research Press, Illinois.