Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Bilişötesi Farkındalık: Benlik Saygısı ve Genel Özyeterliğin Rolü

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 475 - 486, 31.08.2020

Emel Tok , Abdullah Atan Mustafa Buluş

Öz

Bu araştırma okul öncesi öğretmen adaylarında benlik saygısı ve genel özyeterliğin bilişötesi farkındalığı yordama gücünü incelemek amacıyla yapılmıştır. İlişkisel tarama modeli kullanılan çalışmanın araştırma grubunu okul öncesi öğretmenliğinin farklı sınıflarında öğrenim gören toplam 361 öğretmen adayı oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Bilişötesi Farkındalık Envanteri, Genel Öz Yeterlilik Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Korelasyon analizleri, bilişötesi farkındalığın benlik saygısı ve genel özyeterlik ile pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Yapılan regreasyon analizleri sonucunda, benlik saygısı ve genel özyeterlik değişkenlerinin bilişötesi farkındalığın varyansını anlamlı düzeyde açıkladığı görülmüştür. Araştırmada, elde edilen bulgular, ilgili kuramsal çerçeve ve alan yazında yapılan diğer araştırma sonuçları ile birlikte tartışılmış ve ilgililere önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

bilişötesi farkındalık, benlik saygısı, genel özyeterlik

Kaynakça

• Akın, A.,Arabacı, R. ve Çetin, B. (2007). The validity and reliability study of the Turkish version of the Metacognitive Awareness Inventory. Educational Science: Theory&Practice, 7(2), 655-680.
• Aslan, S. ve Akın, A. (2014). Metacognition: As a predictor of one's academic locus of control. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(1), 33-39.
• Bakioğlu, B., Alkış Küçükaydın, M., Karamustafaoğlu, O., Uluçınar Sağır, Ş., Akman, E., Ersan,
• E., Çakır, R. (2015). Öğretmen Adaylarının Bilişötesi Farkındalık Düzeyi, Problem Çözme Becerileri ve Teknoloji Tutumlarının İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 22-33.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational psychologist, 28(2), 117-148.
• Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G.V., & Pastorelli, C. (2001). Self-efficacy beliefs as shapers of children’s aspirations and career trajectories. Child Development, 72, 187–206.
• Bars, M. (2016). Öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıkları, öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlikleri ve problem çözme becerilerine ilişkin algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Bedel, E. F. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Akademik Ertelemenin Yordanmasında Bilinçli Farkındalık ve Üstbilişsel Farkındalığın Rolü. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(3), 504-514.
• Betz, N. E., and Hackett, G. (1986). Applications of self-efficacy theory to understanding career choice behavior. Journal of Social and Clinical Psychology, 4(3), 279-289.
• Biggs, J. (1987). “Reflective Thinking and School Learning. An Introduction to The Theory and Practice of Metacognition”. SET Research Information for Teachers, 2, 10.
• Bozgeyikli, H. (2005). Mesleki grup rehberliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin meslek kararı vermede kendilerini yetkin görme düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Eaton, M. J., and Dembo, M. H. (1997). Differences in the motivational beliefs of Asian American and Non-Asian students. Journal of Educational Psychology, 3, 433- 440.Flavel, J. (1979). Metacognition and Cognitive Monitoring. American Psychologist, 34 (10), 906-911.
• Gökbulut, Y. ve Akdağ, M. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Üstbilişsel Farkındalık ve Matematik Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkisi. Turkish Studies, 11(9), 461-474.
• Hacket. G. (1995). Self-efficacy in career choice and development. In Bandura, A. (ed.), Self efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press. pp. 232-258.
• Hoban, S., ve Hoban, G. (2004). Self-esteem, self-efficacy and self-directed learning: Attempting to undo the confusion. International Journal Of Self-Directed Learning, 1(2), 7-25.
• Kallay, E. (2012). Learnıng Strategıes And Metacognitive Awareness As Predictors Of Academic Achievement In A Sample Of Romanian Second-Year Students. Cognition, Brain, Behavior. An Interdisciplinary Journal, 16(3), 369-385.
• Karakelle, S. (2012). Üst Bilişsel Farkındalık, Zekâ, Problem Çözme Algısı ve Düşünme İhtiyacı Arasındaki Bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250.
• Laing R.D. (1993). Bölünmüş benlik (çev: Selçuk Çelik ). İstanbul: Kabakçı Yayınevi.Landine, J.,ve Stewart, J. (1998). Relationship Between Metacognition, Motivation, Locus of Control, Self-Efficacy, and Academic Achievement. Canadian Journal of Counselling, 32(3), 200-212.
• Oktay, A. (2003). 21. Yüzyıla girerken dünyada yaşanan değişimler ve erken çocukluk eğitimi. İçinde M. Sevinç (Ed), Gelişim ve Öğrenmede Yeni Yaklaşımlar, (s. 18-30). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Paris, S. G., ve Winograd, P. (1990). How metacognition can promote academic learning and instruction. In B. F. Jones & L. Idol (Eds.), Dimensions of thinking and cognitive instruction (pp. 15-51). Hillsdale, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Robins, R. W., Hendin, H. W., & Trzesniewski, K. H. (2001). Measuring global self-esteem: Construct validation of a single item measure and the Rosenberg Self-Esteem Scale. Personality & Social Psychology Bulletin, 27, 151-161.
• Rosenberg, M. (1965). Society and adolescent selfimage. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Schraw, G., & Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary educational psychology, 19(4), 460-475.
• Sharp, C. (2002). Study support and the development of self-regulated learner. Educational Research, 44 (1), 29-42.
• Sherer, M. and Adams, C. (1983). Construct validation of the Self-Efficacy Scale. Psychological Reports, 53, 899-902.Sümen Özçakır, Ö. Ve Çalışıcı, H. (2016). The relationships between preservice teachers’ mathematical literacy self efficacy beliefs, metacognitive awareness and problem solving skills. Participatory Educational Research (PER) Special Issue, pp., 11-19.
• Şahin, E., Küçüksüleymanoğlu, R. (2015). Öğretmen adaylarının özyönetimli öğrenmeye hazırbulunuşlukları, biliş ötesi farkındalıkları ve denetim odakları arasındaki ilişkiler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 317-334.
• Tafarodi, R. W & Swann, W. B. (2001). Twodimensional self-esteem: Theory and measurement. Personality and Individual Differences, 31, 653-673.
• Tafarodi, R. W. (1998). Paradoxical self-esteem and selectivity in the processing of social information. Journal of Personality & Social Psychology, 74, 1181–1196.
• Tafarodi, R. W., Tam, J., & Milne, A. B. (2001). Selective memory and the persistence of paradoxical self-esteem. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 1179–1189
• Velzen, J. V. (2016). Metacognitive learning: advancing learning by developing general knowledge of the learning process. Switzerland: Springer International Publishing DOI.10.1007/978-3-319-24433-4.
• White, B. & Frederiksen, J. (2005) A Theoretical Framework and Approach for Fostering Metacognitive Development, Educational Psychologist, 40 (4), 211-223. DOI:10.1207/s15326985ep4004_3
• Yavuz, D., ve Memiş, A. (2010). Investigation of self-efficacy perception and metacognitive awareness of prospective teachers. The International Journal of Research in Teacher Education, 1(1), 12-27.
• Yeşilyurt, E. (2013). Metacognitive awareness and achievement focused motivation as the predictor of the study process. International J. Soc. Sci. & Education, 3(4), 1013-1026.
• Yıldırım, F. ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Yokuş, T., & Yürüdür, F. E. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının üstbilişsel farkındalık ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Journal of Arts and Social Sciences, l1(1), 22-34.
• Young, A., Fry, J. D. (2008). Metacognitive awareness and academic achievement in college students. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 8(2),1-10.
• Yovetich, W.S., Leschied, A.W., & Flicht, J. (2000). Self-esteem of school-age children who stutter. Journal of Fluency Disorders, 25, 143-153.