Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Güven Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 994 - 1014, 31.08.2020

Burak Karakuş , Soner Doğan

https://doi.org/10.17679/inuefd.722398

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel güven hakkındaki görüşlerini ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim desenine göre tasarlanan bu araştırmada amaçlı örnekleme yöntem türlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi tercih edilmiştir. Çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılı Sivas il merkezindeki ortaokullarda görev yapan 20 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri yüz yüze yapılan görüşmeler yoluyla toplanılıp elde edilen verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmış, veriler NVİVO programında modellenerek sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre katılımcılar, güveni insanlara inanma, destek olma, güvenirlik ve yardımseverlik olarak tanımladıkları ve karşısındaki bireye güvenebilmesi için beklenilen özellikleri samimiyet, tutarlılık, yardımseverlik, dürüstlük gibi etmenlerle açıklamışlardır. Okul ortamında örgütsel güvenin hem sağlıklı bir çalışma ortamının oluşmasında hem de öğrencilerin akademik başarısında önemli bir etkisinin olduğunu sıkça tekrarlanmıştır. Örgütsel güvenin alt kategorileri olan yöneticiye güven, meslektaşa güven ve paydaşa güven boyutlarında genel olarak güvene dayalı bir ilişki kurabildikleri ve öğretmenlerin kendi görevlerini ve ortak yürütmesi gereken faaliyetlerde kendisi üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmesinin önemli olduğunu vurgulamışlardır. Bütün okul bileşenleri arasındaki kurulan bağda dürüstlük, tutarlılık, yardımseverlik, doğruluk, uzmanlık, açıklık gibi özellikleri barındırması güvene dayalı bir ilişkinin oluşmasında etkili olduğu öğretmenler tarafından ifade edilmiştir. Araştırma bulgularına göre okullarda örgütsel güveni artırmaya yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güven, Örgütsel güven, ortaokul öğretmenleri, Olgubilim

Kaynakça

• Altunay, E. (2017). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel güven ve adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 46(213), 37-66.
• Arslan, Ö. E. (2018). Örgütsel adalet, örgütsel anomi ve örgütsel güven arasındaki ilişki: otel işletmelerinde bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Asunakutlu, T. (2002). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 1-13.
• Ayık, A., Savaş, M., & Çelikel, G. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okul iklimi ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 203-220.
• Ateş, A., & Yıldız, K. (2015). Veli toplantılarının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(3), 319-340.
• Balcı, A. (2005). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Tek Ağaç Basım Yayım.
• Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 29-62.
• Baş, G. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet ve örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (2), 17-36.
• Başak, S., & Öztaş, N. (2010). Güven ağbağları, sosyal sermaye ve toplumsal cinsiyet. Gazi Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi dergisi, 12(1), 27-56.
• Başaran, S., & Akbaş, O. (2012). Genel lise müdürlerinde örgütsel güvensizlik algısı oluşturan faktörlerin belirlenmesine yönelik nitel bir çalışma. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 21-32.
• Büyüköztürk, S., Kiliç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2012). Bilimsel arastirma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayimcilik.
• Cemaloğlu, N., & Kılınç, A. (2012). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 132-156.
• Cemaloğlu, N. (2007). Örgütlerin kaçınılmaz sorunu: Yıldırma. Bilig, 42, 111-126.
• Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.
• Currall, S. C., & Epstein, M. J. (2003). The fragility of organizational trust: Lessons from the rise and fall of Enron. Organizational Dynamics, 32(2), 193-206.
• Çankaya, İ. H., & Aküzüm, C. (2010). İlköğretim okullarında öğretmenlerin iletişim kurma düzeyleri ile yöneticilerinin destekleyici liderlik rolleri arasındaki ilişki. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 14, 49-57.
• Çayak, S., & Ergi, D. Y. (2015). Öğretmen-veli işbirliği ile ilkokul öğrencilerinin sınıf içindeki istenmeyen davranışları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (11), 59-77.
• Dede, E. (2017). İş güvencesizliği algısının ve örgütsel güven düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkileri: Devlet ortaokulu ve özel ortaokul öğretmenleri üzerine bir araştırma. (Doktota Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dirks, K.T. and Ferrin, D.L. (2001), “The role of trust in organizational settings”, Organizational Science,12(4), 450-67.
• Doğan, S., & Karataş, A. (2012). Örgütlerde sosyal sorumluluk bilinci ve güven ortamının oluşturulmasında etiğin önemi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 93-109.
• Durdağ, M., & Naktiyok, A. (2011). Psikolojik taciz algısının örgütsel güven üzerindeki rolü. Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 5-37.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel muhalefete etki eden başlatıcı ve aracı değişkenler. (Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Fulmer, C. A., & Gelfand, M. J. (2012). At what level (and in whom) we trust trust across multiple organizational levels. Journal of Management, 38, 1167–1230. doi: 10.1177/0149206312439327.
• Gerşil, G. S., & Aracı, M. (2011). Sosyal sermayenin güven unsurunun işgörenlerin performansı üzerine etkileri. Çalışma ve Toplum, 1, 39-74.
• Gezen, T. ve Boz, H. (2013). Otel işletmelerinde örgütsel güven ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi. 14. Ulusal Turizm Kongresi 2013, 891-907.
• Gümüş, E., & Ada, Ş. (2017). Okul müdürlerinin katildiklari mesleki gelişim faaliyetleri hakkindaki görüşleri: Türkiye ve ABD örnekleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (43), 176-208.
• Hatipoğlu, A., & Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 4, 205-259.
• İskender, M., Yaman, E., & Albayrak, G. (2004). İlköğretim okullarında etkin yöneticiler için bir gösterge: problem çözme becerisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(20), 73-84.
• Joseph, E. E., & Winston, B. E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust and organizational trust. Leadership and Organization Development Journal, 26, 6-22.
• Kalemci Tüzün, İ. (2007). Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 93-118.
• Korkmaz, O. (2017). Otantik liderlik ve örgütsel güven. The Journal of Academic Social Science Studies, 58, 437-454.
• Koç, A. A. K. (2019). İmam hatip lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (8), 27-55.
• Koç, M. H. (2018). Veli görüşlerine göre veli öğretmen ilişkisi ölçeğinin geliştirilmesi ve veli öğretmen ilişkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(218), 55-76.
• Koşar, D., & Yalçınkaya, M. (2013). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının yordayıcıları olarak örgüt kültürü ve örgütsel güven. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 603-627.
• Köybaşı, F., Uğurlu, C. T., & Usta, H. G. (2016). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeylerine ilişkin lojistik yordayıcılık. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 301-321.
• Louis, K. S. (2006). Changing the culture of schools: Professional community, organizational learning, and trust. Journal of school leadership, 16(5), 477-489.
• Mills, G. E. (2003). Action research a guide for the teacher researcher(2 nd. edition). Boston: Pearson Education.
• Özan, M. B., & Özdemir, T. Y. (2013). İlköğretim kurumu öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri: nitel bir çalışma. Gaziantep University Journal of Social Sciences (http://jss. gantep. edu. tr), 12(3), 469-486.
• Paliszkiewicz, Joanna. (2011). Inter-organizational trust: Conceptualization and measurement. International Journal of Performance Measurement, 1, 15-28.
• Polat, S. (2009). Eğitim örgütleri için sosyal sermaye: Örgütsel güven.(1. baskı) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Polat, S., & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
• Pouramiri, T., & Mehdinezhad, V. (2017). Servant leadership as a predictor of high school principals’ organizational trust. The New Educational Review, 47(1), 116- 124.
• Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative science quarterly, 41(4), 574-599.
• Selimoğlu, Ö. G. E., & Yılmaz, Ö. G. H. B. (2009). Hizmet içi eğitimin kurum ve çalışanlar üzerine etkileri. PARADOKS, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi 5(1), 1-12
• Smith, P. A., & Birney, L. L. (2005). The organizational trust of elementary schools and dimensions of student bullying. International Journal of Educational Management, 19(6), 469-485.
• Tokgöz, E., & Seymen, O. A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 61-76.
• Turhan, M., & Erol, Y. C. (2017). The relationship between organizational trust and burnout levels of teachers working in high school education. III. In Cyprus International Congress of Educational Research (pp. 07-10).
• Tschannen‐Moran, M., & Hoy, W. (1998). Trust in schools: A conceptual and empirical analysis. Journal of Educational administration 36(4), 334-352.
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, W. K. (2000). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning, and measurement of trust. Review of educational research, 70(4), 547-593.
• Tuti, G., & Ada, Ş. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin değişim yönetimi yeterlilikleri ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 494-521.
• Uygur, K. & Arabacı, İ. B. (2019). Lise öğretmenlerinin personel güçlendirme algıları ile örgütsel güven algıları arasındaki ilişki, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 744-770.
• Ülker, G. (2008). Çalışanların örgütsel adalet algılamalarının yönetici ve örgüte duyulan güven üzerindeki etkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 188-208.
• Van Maele, D., & Van Houtte, M. (2011). The quality of school life: Teacher-student trust relationships and the organizational school context. Social indicators research, 100(1), 85-100.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 739-756.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 59(59), 471-490.