Öğretmen Algılarına Göre Örgütsel Muhalefet ve Örgütsel Dışlanma Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 1898 - 1920, 31.12.2022

Öznur Yol Muhammed Zincirli

https://doi.org/10.17679/inuefd.1163262

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın genel amacı, öğretmen algılarına göre örgütsel muhalefet ile örgütsel dışlanma arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada genel tarama modeli türlerinden, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Elazığ ilindeki resmi anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görevini sürdüren öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, kota örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup araştırma çeşitli kademelerde görev yapan 626 öğretmenden alınan veriler analiz edilerek gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında veriler, Örgütsel Muhalefet Ölçeği (ÖMÖ), Örgütsel Dışlanma Ölçeği (ÖDÖ) ve araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu ile toplanmıştır. Araştırmada verilerin analizinde istatistiki paket programı kullanılmıştır. Elde edilen veriler, güvenirlik, yüzde, frekanslar, t-testi, ANOVA testi, Pearson Korelasyon analizi ve Çoklu Regresyon Analizi yapılarak incelenmiştir. Öğretmen algılarına göre ÖM, alt boyutları olan dikey ve yatay muhalefetin cinsiyet, eğitim kademesi, branş değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Öğretmen algılarına göre ÖD, alt boyutları olan yalnızlaştırma ve hiçleştirmenin cinsiyet, eğitim kademesi, branş değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Pearson Korelasyon analizi sonucuna göre, ÖM (dikey muhalefet, yatay muhalefet) ile ÖD (hiçleştirme, yalnızlaştırma) arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler vardır. Çoklu regresyon analizi sonucunda örgütsel muhalefet toplam puanları ile dikey muhalefet ve yatay muhalefet boyutlarının ÖD algısını anlamlı düzeyde yordadığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre örgütsel muhalefet düzeyinin örgütsel dışlanma algısındaki toplam varyansın yaklaşık %15’ini açıkladığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel muhalefet, örgütsel dışlanma, öğretmen, örgüt

The Relationship Between Organizational Dissent and Organizational Ostracism According to Teacher Perceptions

Öz

The general purpose of this study is to examine the relationship between organizational dissent and organizational ostacism according to teacher perceptions. The relational survey model, one of the general survey model types, was used in the study. The universe of the research consists of teachers working in official kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools in the province of Elazig in the 2021-2022 academic year. The sample of the research was determined by the quota sampling method and the research was carried out by analyzing the data obtained from 626 teachers working at various levels. Within the scope of the research, the data were collected with the Organizational Dissent Scale (ODS), the Organizational Ostacism Scale (OOS) and the personal information form prepared by the researcher. Statistical package program was used in the analysis of the data in the research. The obtained data were analyzed by performing reliability, percentage, frequencies, t-test, ANOVA test, Pearson Correlation analysis and Multiple Regression Analysis. It has been determined that there is no statistically significant difference according to the teachers' perceptions of OD, vertical and horizontal dissent, which are its sub-dimensions, according to gender, education level and branch variables. It has been determined that there is a statistically significant difference according to the teachers' perceptions of OO, the sub-dimensions of isolation and nothingization, according to gender, education level and branch variables. According to the result of Pearson Correlation analysis, there are positive and significant relationships between OD (vertical dissent, horizontal dissent) and OO (nothingization, isolation). As a result of the multiple regression analysis, it is seen that the total scores of organizational dissent and the dimensions of vertical dissent and horizontal dissent significantly predict OO perception. According to these results, it can be said that the level of organizational dissent explains about 15% of the total variance in the perception of organizational ostacism.

Anahtar Kelimeler

Organizational dissent, organizational ostracism, teacher, Organization

Kaynakça

• Abaslı, K. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Abaslı, K. ve Özdemi̇r, M. (2019). Örgütsel dışlanma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1) , 265-282.
• Ağalday, B. (2017). İlkokul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yaratıcılık ve örgütsel muhalefet düzeyleri Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Aktürk, A. (2019). Öğretmenlerin damgalanma eğilimleri ve örgütsel muhalefet davranışlarının, örgütsel depresyona etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Alparslan, A. M. (2016). Örgütlerde sessizlik ve düşüncelerini açıkça ifade etme davranışları. P. Kanten, ve S. Kanten içinde, Örgütlerde davranışın aydınlık ve karanlık yüzü. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arayıt, E. (2020). Öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışları ve işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aydın, M. A. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Muhalefet, Örgütsel Politika ve Politik Davranış Algıları Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4.Baskı). Pegem Akademi.
• Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218.
• Dönmez, H. (2018). Tekirdağ'da görev yapan öğretmenleri örgütsel dışlanma düzeyi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Elmas, T. (2018). Karanlık üçlü ve örgütsel dışlanma arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Erdal, İ. (2020). Öğretmen görüşlerine göre okullarda örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ergün, H. (2014). Örgütsel muhalefete etki eden başlatıcı ve aracı değişkenler [Yayınlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Esendemir, E. (2019). İş tatmini algısı ve prososyal davranış eğilimleri ilişkisinde örgütsel muhalefet davranışının aracılık rolü: Mehmet Akif Üniversitesi Örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Ferris, D. L., Brown, D. J., Berry, J. W., & Lian, H. (2008). The development and validation of the Workplace Ostracism Scale. Journal of applied psychology, 93(6), 1348.
• Garner, J. T. (2006). When things go wrong at work: expressions of organizational dissent as ınterpersonal ınfluence [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Texas A & M University.
• Graham, J. W. (1983). Principled organizational dissent. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Northwesten University.
• Gürler, M. (2020). Okul yöneticilerinin açık liderlik davranışlarının örgütsel muhalefete etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Gürsel, Ö. (2018). Örgütsel sessizlik ve sinizm ilişkisinde örgütsel dışlanmanın aracılık rolü: Belediye çalışanları üzerine bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Halis, M. ve Demirel, Y. (2016). Sosyal desteğin örgütsel soyutlama (dışlanma) üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 318-335.
• Haq, I. U. (2014). Workplace ostracism and job outcomes: Moderating effects of psychological capital. In Human Capital Without Borders: Knowledge and Learning for Quality of Life: Proceedings of the Management, Knowledge and Learning International Conference, Portorož, Slovenia: 1309-1323.
• Hitlan, R. T., Cliffton, R. J., & DeSoto, M. C. (2006). Perceived ostacism in the workplace: The moderating effects of gender on work-related attitudes and psychological health. North American Journal of Psychology, 8(2), 217-236.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kassing, J. W. (1998). Development and validation of the organizational dissent scale. Management Communication Quarterly, 12(2), 183- 229.
• Kassing, J. W. (2000). Exploring the relationship between workplace freedom of speech, organizational identification, and employee dissent. Communication Research Reports, 17(4), 387-396.
• Kassing, J. W., & McDowell, Z. J. (2008). Disagreeing about what's fair: Exploring the relationship between perceptions of justice and employee dissent. Communication research reports, 25(1), 34-43.
• Kavak, O. (2016). Örgütsel adalet algısının örgütsel sessizlik ve örgütsel muhalefet davranışı üzerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Kayış, E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışları ile mobbing yaşamaları arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kepenek, Ö. (2008). Öğretmenlik meslek etik ilkelerinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi (Kocaeli ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kızıl, S. (2019). Örgütsel dışlanma. C. N. Karabey ve G. Kerse (Ed.), Örgütsel davranış düzleminde güncel kavramlar içinde (s. 245-270). Gazi Kitabevi.
• Korucuoğlu, T. (2016) Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Korucuoğlu, T. ve Şentürk, İ. (2020). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki (İlkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmen görüşleri bağlamında). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 428-447. doi: 10.16986/HUJE.2018045306
• Kumral, T. (2017). İşyeri nezaketsizliği ve örgütsel sessizlik ilişkisinde örgütsel dışlanmanın aracı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kurzban, R., & Leary, M. R. (2001). Evolutionary origins of stigmatization: The functions of social ostacism. Psychological Bulletin, 127(2), 187–208.
• Leung, A. S., Wu, L. Z., Chen, Y. Y., & Young, M. N. (2011). The impact of workplace ostracism in service organizations. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 836-844.
• Öz, T. (2019). Eğitim örgütlerinde siber zorbalık ile örgütsel dışlanma arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Öztürk, O. (2019). Öğretmenlerin örgütsel muhalefetin nedenlerine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Pelit, O. (2018). Örgütsel dışlanmanın işten ayrılma niyetine etkisi: Afyonkarahisar'daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Redding, W. C. (1985). Rocking Boats, Blowing Whistles, and Teaching Speech Communication. Communication Education, 34, 245-258.
• Teski, A. (2017). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin örgütsel muhalefet algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Turgut, M. (2021). Sağlık kurumlarında sosyal iklimin örgütsel dışlanma üzerindeki etkisinin incelenmesi: Bir alan araştırması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Uğurlu, E. (2017). Öğretmenlerin politik yetileri ve örgütsel muhalefet düzeyi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Uysal, H. T. (2019). Örgütsel dışlanmanın çalışanlarda sinizm gelişimine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 319-326.
• Wu, L. Z., Yim, F. H. K., Kwan, H. K., & Zhang, X. (2012). Coping with workplace ostracism: The roles of ingratiation and political skill in employee psychological distress. Journal of management studies, 49(1), 178-199.
• Yang, J. (2012). Workplace ostracism and performance related outcomes: A process model incorporating social influence and social identity theories. [Yayımlanmamış doktora tezi]. State University of New York.
• Yaşa, R. (2018). Liselerde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre örgütsel özdeşleşme ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, A. ve Tokgöz, A. (2020). Kayırmacılık algısının örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisi. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 541-560.