Otizmli Bireylerin Kaynaştırma/Bütünleştirme Eğitimine Katılımına İlişkin Öğretmen Adayları Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 1536 - 1553, 15.09.2023

M. Abdulbaki Karaca , Mustafa Aydın

https://doi.org/10.17679/inuefd.1222543

Öz

Bu araştırmanın amacı otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine katılımına ilişkin öğretmen adayları tutum ölçeği geliştirmektedir. Araştırmaya eğitim fakültelerinde farklı bölümlerde öğrenim gören toplamda 285 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların %39’u (n=111) erkek, %61’i (n=174) kadındır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda ölçeğin eğitim ve öğretim, mesleki öz yeterlik ve duyarlık olmak üzere 3 faktörlü bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Eğitim-öğretim, mesleki öz yeterlik ve duyarlık alt boyutlarından oluşan üç faktörlü yapı toplam değişkenliğin %63,55’ini açıkladığı görülmüştür. Ayrıca araştırma bulgularında ölçeğin ortalama ve standart sapmaları ile boyutları arasındaki korelasyon değerlerine yer almaktadır. Ölçeğin güvenirliğinin anlaşılması açısından alt-üst grup madde ortalamalarına ilişkin gruplar arası karşılaştırmalar yapılmıştır. Alt ve üst %27’lik gruplar arası yapılan karşılaştırma sonuçlarının tüm maddeler için anlamlı olduğu görülmüştür. Elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda ölçeğin 3 faktörlü yapısının eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adaylarının otizmli bireylerin kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine katılımına yönelik tutumlarının belirlenmesinde geçerli güvenilir bir araç olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, tutum, öğretmen adayları, ölçek

Attitude Scale of Teacher Candidates towards the Involvement of Individuals with Autism in Inclusive Education: Validity and Reliability Study

Öz

This research aims to develop a candidate teachers’ attitude scale regarding the involvement of individuals with Autism Spectrum Disorder (ASD) in inclusive education. A total of 285 teacher candidates majoring in various disciplines of education faculties participated in this research. 39% (n=111) of the participants are male, and 61% (n=174) are female. As a result of the Exploratory Factor Analysis (EFA), it is seen that the scale has a 3-factor structure “education and training”, “Professional self-efficacy” and “Sensitivity”. The three-factor structure consisting of education and teaching, Professional self-efficacy, and sensitivity sub-dimensions account for 63,55% of the total variance. Besides, the research findings include correlation values between the mean and standard deviations of the scale and its dimensions. Between-group comparisons regarding the item average scores of lower-upper groups were conducted to determine the reliability of the scale. It was found that comparison results between the lower and upper groups of 27% indicated a significant difference for all items. These findings obtained in the current study revealed that the three-factor structure of the scale was a valid and reliable tool in determining the attitudes of teacher candidates majoring in the Faculty of Education towards the involvement of individuals with Autism in inclusive education.

Anahtar Kelimeler

Autism Spectrum Disorder, attitude, teacher candidates, scale, Otizm spektrum bozukluğu, tutum, öğretmen adayları, ölçek

Kaynakça

• Ahmetoğlu, E., Burak, Y., & Acar, İ. H. (2019). Otizmli kaynaştırma öğrencisine yönelik his, tutum ve görüşler ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 231-249, https://doi.org/10.26468/trakyasobed.551104
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2016). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik  Ulusal Eylem Planı (2016-2019), (Erişim tarihi: 14.04.2019)
• Aküzüm, C., & Akbulut, E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları ile kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 74-91.
• Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Açamete, G., & Kargın, T. (1994). Hizmet içi eğitim programının öğretmenlerin işitme özel gereksinimlilere yönelik tutumlarına etkisi. Özel Eğitim Dergisi, 1(4),13- 19.
• American Psychiatric Association (2015). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-5, 5th edn. Washington, DC: American Psychiatric Association Publishing.
• Antonak, R. & Larrıvee, B. (1995) Psychometric analysis and revision of the Opinions Relative to Mainstreaming Scale, Exceptional Children, 62, 139-149, https://doi.org/10.1177/001440299506200204
• Avramidis, E., & Kalyva, E. (2007). The influence of teaching experience and professional development on Greek teachers’ attitudes towards inclusion. European Journal of Special Needs Education, 22(4), 367–389, https://doi.org/10.1080/08856250701649989
• Avramidis, E, Bayliss, P, & Burden, R. (2010). A survey into mainstraem teachers' attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in ordinary school in local education authority, Educational Psychology, 20(2), 203-211. https://doi.org/10.1080/713663717
• Batum, S. (2019). Otizm spektrum bozukluğuna (OSB) yönelik toplumsal tutumlar ölçeği'nin Türkçe uyarlaması ve öğretmenlerin OSB'ye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bayar, A., Özaşkın, A. G. & Bardak, Ş. (2015). Kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi ile ilgili duygular, tutumlar ve kaygılar ölçeğinin Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 10(3), 175-186.
• Birkan, B. (2009). Otizmi olan çocuklar ve eğitimi. Genel Eğitim Okullarında Özel Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim, Gönül Akçamete (Editör). Ankara: Kök Yayınları.
• Blecker, N. S., & Boakes, N. J. (2010). Creating a learning environment for all children: Are teachers able and willing? International Journal of Inclusive Education, 14, 435–447. https://doi.org/10.1080/13603110802504937
• Boroson, B. (2017). Inclusive education: Lessons from history. Educational Leadership, 74(7), 18-23
• Budiarti, N.D. & Sugito, S. (2018). Implementation of Inclusive Education of Elementary Schools :A Case Study in Karangmojo Sub-district, Gunungkidul Regency, Journal of Education and Learning (EduLearn)12 (2). https://doi.org/10.11591/edulearn.v12i2.8727
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi: istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cansız, N. & Cansız, M. (2018). Kaynaştırma Eğitimi ile ilgili Düşünce, Tutum ve Endişe Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 26(2), 271-280. https://doi.org/10.24106/kefdergi.389872
• Chan, T. & Yuen, M. (2015). Inclusive Education in an International school: A Case study From Hong Kong. The Univerity of Hong Kong.
• Çobanoğlu, N., & Gökalp, S. (2015). Öğretmen adaylarının okul müdürüne ilişkin meteforik algıları/Metephoric perceptions of teacher candidates for school managers. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 279-295.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Diken, İ. (2006). Öğretmen adaylarının yeterliği ve zihinsel engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 72-81.
• Dolapcı, S. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ergin, D. Y. (2019). Kaynaştırma Tutumları Ölçeğinin Geliştirilmesi, Turkish Studies Educational Sciences, 14(3,495-508
• Eriks-Brophy, A., & Whittingham, J. (2013). Teachers’ perceptions of the inclusion of children with hearing loss in general education settings. American annals of the deaf, 158(1), 63-97.
• Fazlıoğlu, Y. & Doğan, M.K. (2013). Öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının incelenmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2), 223-234.
• Findler, L., Vilchinsky, N. & Werner, S. (2007). The multidimensional attitudes scale toward persons with disabilities (MAS): Construc-tion and validation. Rehabil Couns Bull 50, 166-176. doi:10.1177/00343552070500030401
• Fisher, D., Frey, N., & Thousand, J. (2003). What do special educators need to know and be prepared to do for inclusive schooling to work? Teacher Education and Special Education, 26(1), 42-50. doi:10.1177/088840640302600105
• Gök, G., & Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine İlişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1).
• Gökdere, M.(2012). Sınıf öğretmenleri ile sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutum, endişe ve etkileşim düzeylerinin karşılaştırmalı incelenmesi, Educational Science, Theory& Practice, 12(4),2789-2799.
• Gözün, Ö., & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(02).
• Güven Karahan, B. (2011). Engelli öğrencilerin beden eğitimi dersine yönelik tutumları ve karşılaştıkları sorunlar. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hastings, R. P.,& Oakford, S. (2003). Student teachers' attitudes towards the inclusion of children with special needs, Educational Psychology, 23(1), 87-94. https://doi.org/10.1080/01443410303223
• İlhan, E. L., Esentürk, O. K., & Yarımkaya, E. (2016). Zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum ölçeği (zebseytö): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(1), 1141-1160.
• Johnstone, C. J., & Chapman, D. W. (2009). Contributions and constraints to the implementation of inclusive education in Lesotho. International Journal of Disability, Development and Education, 56, 131–148. https://doi.org/10.1080/10349120902868582
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. psychometrika, 39(1), 31-36.
• Kanner L. (1943).Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child, 2, 217–50
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Karaca, M. A. (2021). Ebeveyn Eğitim Programının Erken Çocukluk Dönemindeki Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Eğitsel Yeterliklerine Etkisinin İncelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Kayaoğlu, H. (1999). Bilgilendirme programının normal sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ortamındaki işitme özel gereksinimli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Keen, D., Webster, A., & Ridley, G. (2016). How well are children with autism spectrum disorder doing academically at school? An overview of the literature. Autism, 20, 276–294 https://doi.org/10.1177/136236131558096
• Khan NZ, Gallo LA, Arghir A, et al. (2012). Autism and the grand challenges in global mental health. Autism Res, 5, 156–59.
• Kırcaali-İftar, G. (1997). Kaynaştırmaya ilişkin görüşler ölçeği’ nin geçerlik ve güvenirlik çalışması yayımlanmamış araştırma raporu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kırcaali-İftar, G. (2012). Otizm spektrum bozukluğuna genel bakış. Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri, Vize yayıncılık 17-44
• Kline, P. (1994), An Easy Guide to Factor Analysis, London: Routledge.
• Kösterelioğlu, İ. (2013). Engelli Bireylerin Eğitilmesine Yönelik Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(3), 211-226.
• Kuzgun Y. & Sevim S.A. (2004). Kadınların çalışmasına karşı tutum ve dini yönelim arasındaki ilişki, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 37 (1): 14-27.
• Kuzu, S. (2011). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları ve öz duyarlık düzeylerinin karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Leung, C.-H., & Mak, K.-Y. (2010). Training, understanding, and the attitudes of primary school teachers regarding inclusive education in Hong Kong. International Journal of Inclusive Education, 14, 829–842. https://doi.org/10.1080/13603110902748947
• Liakopoulou, M. (2011). The professional competence of teachers: Which qualities, attitudes, skills and knowledge contribute to a teacher’s effectiveness. International Journal of Humanities and Social Science, 1, 66–78.
• Lord, C., Elsabbagh, M., Baird, G., & Veenstra-Vanderweele, J. (2018). Autism spectrum disorder. Lancet 392, 508–520. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)31129-2
• Mamatoğlu, N., Yaşın- Dökmen, Z.,& Yıldırım, F. (2015). İşyerinde Engelliye Yönelik Tutumlar Ölçeği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(2),183-204.
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological methods, 4(1), 84. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.1.84
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018).Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Resmi Gazete (Sayı: 30471).
• Mdikana, A., Ntshangase S. & Mayekiso T. (2007). Pre-servıce educators’ attitudes towards inclusıve educatıon. University of the Witwatersrand. Internatıonal Journal of Specıal Educatıon. 22 (1).
• Neff, K. D. (2004). Self-compassion and Psychological Well-Being. Constructivism in the Human Sciences, 9 (2), 27-37.
• Norwich, B. (1994). The relationship between attitudes to the integration of children with special educational needs and wider socio-political views: A US-English comparison. European Journal of Special Needs Education, 9, 91–106. doi:10.1080/0885625940090108
• Nunnally, B. H., & Bernstein, J.C. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). London, UK: McGraw Hill.
• Oğuz, A. & Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim alan öğretmenliği öğrencilerinin öğretmen öz yeterlik inançları ile öğretmenliğe ilişkin tutumları. Akademik Bakış, 14, 1-20
• Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitim muhtaç çocuklar ile normal çocukların kaynaştırtmasına karşı tutumları. Yüksek lisans tezi.Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Özgür İ. (2011). İlköğretimde Kaynaştırma. Karahan Yayınları: Ankara.
• Özmenteş G (2006). Development of the attitude scale towards music class. Elementary education Online 5(1): 23-29
• Pallant, J. (2007).SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows(3rd ed.). Berkshire: Open University Press
• Rakap, S.,& Kaczmarek, L. (2010). Teachers’ attitudes towards inclusion in Turkey. European Journal of Special Needs Education, 25(1), 59-75. https://doi.org/10.1080/08856250903450848
• Richard, L.S., Sonja, R. & Smith-Myles, B (2003). Inclusion of Learners with Autism Spectrum Disorders in General Education Settings, Top Long Disorder 23(2).
• Rief, S. F., & Heimburge, J. A. (2007). How to reach and teach all children through balanced literacy. John Wiley & Sons.
• Roberts, J., & K. Simpson. (2016). A Review of Research Into Stakeholder Perspectives on Inclusion of Students with Autism in Mainstream Schools. International Journal of Inclusive Education 20 (10), https://doi.org/10.1080/13603116.2016.1145267
• Saloviita, T. (2015). Measuring Pre-service Teachers' Attitudes towards Inclusive Education: Psychometric Properties of the TAIS Scale. Teaching and Teacher Education 52, 66–72. https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.09.003
• Sarı, H. & Bozgeyikli, H. (2003). Öğretmen Adaylarının Özel Eğitime Yönelik Tutumlarının İncelenmesi: Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203.
• Sarı, H. & Saygın, F. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Özel Eğitim Dersi Etkinlikleri Almalarına Yönelik İhtiyaçların Analizi. XI. Ulusal Eğitim Kongresi Bildirileri. Konya
• Sevil-Akardere, S. (2005). İşverenlerin engelli çalışanlara yönelik tutumları (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Shade, R. A., & Stewart, R. (2001). General education and special education preservice teachers' attitudes toward inclusion. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 46(1), 37-41. https://doi.org/10.1080/10459880109603342
• Sharma, U., Moore, D. & Sonawane, S. (2009) ‘Attitudes and concerns of novice teachers regarding inclusion of students with disabilities into regular schools in Pune, India.’ The Asia Pacific Journal of Teacher Education, 37, 319–31. https://doi.org/10.1080/13598660903050328
• Simpson, R. L., de Boer-Ott, S., & Myles, B. (2003). Inclusion of learners with autism spectrum disorders in general education settings. Topics in Language Disorders, 23, 116.
• Singal, N. (2008). Working towards inclusion: Reflections from the classroom. Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 24, 1516–1529. https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.01.008
• Soodak, L.C. & Podell, D.M. (1996). Öğretmen etkinliği: Çok yönlü bir yapının anlaşılmasına doğru. Eğitim ve Öğretmen Eğitimi, 12 (4), 401–411.
• Soyer, U. (2010). Özel eğitim öğretmen adaylarının öz duyarlık ve sürekli kaygı düzeylerinin belirlenmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Stevens, J. P. (2009). Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences. New York: Taylor ve Francis
• Süngü, B. (2012). Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının zihinsel engelli çocuklara yönelik tutumlarıyla ilgili bir ölçek geliştirme çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Travers,B. G., Powell, P. S., Klinger, L. G., & Klinger, M. R. (2013). Motor difficulties in autism spectrum disorder: Linking symptom severity and postural stability. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(7), 1568-1583, https://doi.org/10.1007/s10803-012-1702-x
• Todorovic, J., Stojiljkovic, S., Ristanic, S., & Djigic, G. (2011). Attitudes towards inclusive education and dimensions of teacher's personality. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 426-432. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.11.259
• Westwood, P. (2018). Inclusive and adaptive teaching: Meeting the challenge of diversity in the classroom. London: Routledge.
• World Heath Organization, (1993). The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/37108/9241544554.pdf;js e ssionid= 7B63520089E4F4E47DD97D1DD19BBD21?sequence=1 147-149. (Erişim Tarihi: 16.04.2019)
• Vural, M., & Yıkmış, A. (2008). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretimin uyarlanmasına İlişkin yaptıkları çalışmaların belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 141-159.
• Yaylacı, Z., & Aksoy, B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlilikleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (6), 19-40.
• Yazıcı, D. N., & Akman, B. (2018). An investigation of pre-school teachers' opinions about the inclusion of children with autism. Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education, 19(1), 105-128. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.284253
• Yelpaze, İ. ve Türküm, A. S. (2018). Engellilere Yönelik Çok Boyutlu Tutum Ölçeğinin Türk Kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 168-187. doi: 10.26466/opus.377906
• Young, S.C.L.S., (2018), The Effect of Teacher Attitude on the Progress of Autism Spectrum Disorder (ASD) Students in the General Education Population, Union University Doctorate Thesis