Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Politik Okuryazarlık Becerileri

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 1810 - 1828, 31.12.2023

Yaşar Kop , Haldun Mete Aslan

https://doi.org/10.17679/inuefd.1393693

Öz

Bu araştırmada Sosyal Bilgiler dersi içerisinde doğrudan bir beceri olarak yer alan politik okuryazarlık, ortaokul 7. sınıf öğrencileri bağlamında incelenmiştir. Özellikle 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nın yürürlüğe girmesiyle beraber birçok okuryazarlık türü birer beceri olarak Sosyal Bilgiler dersinin bünyesinde kendine yer bulmuştur. Bu anlamda vatandaşlık eğitiminin önemli bir bileşeni olarak politik okuryazarlık kavramı görünür bir duruma gelmiştir. Ancak literatür incelendiğinde gerek öğrencilerin gerekse öğretmen adayları ve öğretmenlerin politik okuryazarlık anlamında eksiklikleri olduğu görülmektedir. Bu bağlamda öğrencilerin etkin vatandaşlar olabilmeleri için yeterli düzeyde politik eğitimden geçmeleri gerekmektedir. Bunun için de öğrencilerin politik okuryazarlık düzeyleri açısından ne düzey oldukları tespit edilmelidir. Buradan hareketle bu araştırmada Politik Okuryazarlık Ölçeği kullanılarak politik bilgi, politik davranış, gündemi takip etme ve insan haklarına yönelik algı gibi alt boyutlarda öğrencilerin ne düzeyde oldukları saptanmaya çalışılmıştır.
Araştırma yöntemi olarak tarama modeli kullanılmış ve analizlerde betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Kars İli merkezinde yer alan 16 devlet okulundaki 450 öğrenci oluşturmaktadır. Örnekleme yöntemi olarak seçkisiz örnekleme türlerinden biri olarak tabakalı örnekleme yoluna gidilmiştir.
Araştırmanın bulgu ve sonuçlarına göre öğrencilerin politik davranış bakımından olumlu sayılabilecek düzeyde fakat diğer boyutlar açısından orta düzeyde beceriye sahip olduğu görülmüştür. Bu durum ise öğrencilerin politik eğitimle ilgili daha fazla etkinlikler yapmaları gerektiğini düşündürmektedir. Diğer yandan anne-baba eğitim düzeylerinin öğrencilerin politik okuryazarlık düzeyleri açısından anlamlı farklılıklar ortaya koyduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

politik okuryazarlık, politik eğitim, sosyal bilgilerde beceri

Kaynakça

• Akhan, O. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Alkan, C. ve Kurt M. (2014). Özel öğretim yöntemleri disiplinleri öğretim teknolojisi. Anı Yayıncılık.
• Altıntaş, İ. N. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif vatandaşlık kazanımları: Eylem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi. 7 (17), 9-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29183/312492
• Balcı, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Başaran, İ. E. (2005). Eğitim psikolojisi gelişim, öğrenme ve ortam. Nobel Yayın Dağıtım.
• Başaran, Z. (2006). Demokratik yaşamın gelişmesinde sosyal bilgiler dersinin rolü ve önemi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Atatürk Üniversitesi.
• Bottery, M. (1990). Children, the management of schools and political literacy. Oxford Review of Education, 03054985, 16 (2), 235-244. https://www.jstor.org/stable/1050405
• Brodie-McKenzie, A. (2015). Developing political literacy through ıct in vce year 11 australian and global politics. Ethos, 23 (1), 12-15. https://research.ebsco.com/c/f57n4n/viewer/pdf/ajbw5dth6b
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel F. (2016). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cevizci, A. (2016). Eğitim felsefesi. Say Yayınları.
• Dağ, N. ve Köçer, S. (2019). Türkiye’de politik okuryazarlık, OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2150-2175. DOI: 10.26466/opus.567352
• Deveci, H. ve Ay, T. S. (2014). Vatandaşlık eğitimi bakımından sosyal bilgilerin toplumsal gücü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Eğitim Özel Sayısı, 97-109. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/handle/11421/11178
• Doğanay, A., Çuhadar, A. & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 213-246. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10347/126734
• Faiz, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Hawking, S. (2019). Zamanın kısatTarihi (Çev. Mehmet Ata Arslan). Alfa.
• Hoy, W.K. ve Miskel, C. G (2015). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. (Çev. Ed. S. Turan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• İlhan, A. (1996). Aydınlar savaşı. Bilgi Yayınevi.
• İnan, S.(2021). Siyaset okuryazarlığı: Yöneten birey olmak ve okullarda siyaset eğitimi mümkün mü?. Yeni İnsan Yayınevi
• İnan, S. ve Tarhan, Ö. (2018). Siyasetin öğretimi ve siyaset okuryazarlığı. Arife Figen Ersoy ve Hızır Karaduman (Ed.) Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar 1 (ss: 31-52). Anı Yayıncılık
• Karakaya, İ. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğren (Ed.) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss: 57-86). Anı Yayıncılık.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Akademi.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi) Marmara Üniversitesi.
• Kuş, Z. (2012). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi] Gazi Üniversitesi.
• Kuş, Z. (2013). Politik okuryazarlık ve aktif vatandaşlık. E. Gençtürk ve K. Karatekin (Ed.), Sosyal Bilgiler İçin Çoklu Okuryazarlıklar (1. Baskı, s. 208-231). Pegem Akademi.
• Kuş, Z. ve Tarhan, Ö. (2016). Polıtıcal educatıon in socıal studies classrooms: A Perspective from Turkey. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12 (3), 464- 483. http://dergipark.org.tr/eku/issue/26697/280850
• MEB, (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4., 5., 6. ve 7. sınıflar için). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Öntaş, T. & Çoban, O. (2021). Çocuklukta politik toplumlaşma. M.A. Sözer ve T. Öntaş (Ed.), Çocuklukta politik toplumsallaşma (1. Baskı, s.59-82). Pegem Akademi.
• Özdamar, K. (2017). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi: IBM SPSS, IBM SPSS AMOS ve MINITAB uygulamalı. Nisan Kitapevi.
• Schlechty, P.C. (2014). Okulu yeniden kurmak (Çev. Yüksel Özden). Nobel Akademi.
• Sönmez, V. (2006). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tarhan, Ö. (2019). Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri ve temel siyaset bilimine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Tilly, C. (2011). Demokrasi (Çev. Ebru Arıcan). Phoenix Yayınevi.
• Yavuz, M., Balkan Kıyıcı, F. ve Atabek Yiğit, E. (2014). İlköğretim II. kademe öğrencileri için çevre okuryazarlığı ölçeği: ölçek geliştirme ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 4/3, 40-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/suje/issue/20637/220048