Applicability of the Article Related to Commercial Agents' Right to Claim Equalization, Namely the Article 122 of The Turkish Commercial Code to Trade Mark Licencees

Yıl 2017, , 91 - 112, 01.06.2017

Emre Kalender

https://doi.org/10.21492/inuhfd.301561

Cited By: 3

Öz

        In the period of the Turkish Commercial Code No. 6762, there is no positive
regulation in relation to commercial agents’ right to claim equalization. However,
commercial agents’ right to claim equalization was discussed in the doctrinal views and in
the jurisprudences, and it is called under the names such as customer portfolio, goodwill
indemnity and portfolio compensation, and thereby it gained recognition. The provision
related to commercial agents’ right to claim equalization was incorporated into our
positive law, with the Article 122 of the Turkish Commercial Code No. 6102.

        The matter “whether or not the right to claim equalization shall apply with regard
to similar relationships” was discussed in the period of the Turkish Commercial Code No.
6762. These discussions centered particularly on whether or not franchisees have this right.
With the Turkish Commercial Code No. 6102, namely in the Article 122/5 of the Turkish
Commercial Code No 6102, it is expressly regulated that the right to claim equalization,
provided for with regard to commercial agents, is also applicable with regard to exclusive
distribution and similar permanent contractual relationships providing monopoly rights,
unless this is contrary to equity. The matter of what kind of contractual relationships are
included in the scope of the wording “similar relationships providing monopoly rights”, as
contained in the provision, will become concrete under doctrinal views and judicial
decisions. Therefore, the matter “whether or not the licensee may enjoy the right to claim
equalization under a mark license agreement” and if such licensee may enjoy this right, the
matter “subject to what conditions, the licensee may exercise this right” should be
analyzed.

        Mark licensees should also be able to enjoy the right to claim equalization, which
is provided for with regard to commercial agents. However, there is no doubt that the
conditions indicated in the Article 122 of the Turkish Commercial Code should take place.
Accordingly, a mark license agreement should terminate/expire in such a way as to create
equalization claim; the licensor should, also after termination/expiration of the agreement,
derive benefits from the customers that the licensee has brought; the licensee should incur
losses and payment of the equalization compensation to the licensee should be equitable.

        In addition to the conditions indicated above, the conditions “not being contrary to
equity”, “provision of monopoly right by the agreement” and “a permanent contractual
relationship” are required according to the Article 122/5 of the Turkish Commercial Code.
What should be meant by the wording “not being contrary to equity”, as contained in this
provision, is that, in order for a mark licensee to have the right to claim equalization, it is
of similar nature to commercial agent, is included in the distribution network of the
licensor and transfer of the customers is provided for at the termination/expiry of the
license agreement.

Anahtar Kelimeler

Trademark license, right to claim equalization, agent

ACENTENİN DENKLEŞTİRME TALEP HAKKINA İLİŞKİN TTK m.122’NİN, MARKA LİSANSI ALANA UYGULANABİLİRLİĞİ

Öz

6762 sayılı TTK döneminde, acentenin denkleştirme talep hakkına ilişkin pozitif
bir düzenleme mevcut değildir. Ancak acentenin denkleştirme talep hakkı, doktrinde ve
yargı içtihatlarında tartışılmış; müşteri portföyü, müşteri akçesi, portföy tazminatı gibi
isimlerle anılarak, kabul görmüştür. Acentenin denkleştirme talep hakkına ilişkin hüküm,
hukukumuza 6102 sayılı TTK m.122 ile birlikte girmiştir.
Denkleştirme talep hakkının, benzer ilişkiler bakımından uygulanıp
uygulanamayacağı 6762 sayılı TTK döneminde tartışılmıştır. Bu tartışmalar özellikle
franchise alanın bu hakka sahip olup olmadığı üzerinde yoğunlaşmıştır. 6102 sayılı TTK
ile birlikte, acente bakımından öngörülen denkleştirme talep hakkının, TTK m.122/5’Te,
hakkaniyete aykırı düşmedikçe, tek satıcılık ile benzeri tekel hakkı veren sürekli sözleşme
ilişkileri bakımından da uygulanabilirliği açıkça düzenlenmiştir. Hükümde ifade edilen
“benzeri tekel hakkı veren sözleşmeler” ifadesinin kapsamına, ne gibi sözleşme ilişkilerinin
girdiği, doktrin ve yargı kararları ile somutlaşacaktır. Bu sebeple marka lisans
sözleşmesinde, lisans alanın denkleştirme talep hakkından yararlanıp yararlanamayacağı,
yararlanabilecekse koşulların ne olduğu hususları incelenmelidir.
Acente bakımından öngörülen denkleştirme talep hakkından, marka lisansı alan da
yararlanabilmelidir. Ancak TTK m.122’de gösterilen koşulların gerçekleşmesi gerektiği
şüphesizdir. Buna göre, marka lisans sözleşmesi, denkleştirme talebini doğuracak şekilde
sona ermeli; lisans veren, lisans alan tarafından kazandırılan müşterilerden, sözleşmenin
sona etmesinden sonra da menfaat sağlamalı; lisans alan kayba uğramalı ve lisans alana,
denkleştirme ödemesi yapılması hakkaniyete uygun olmalıdır.
Yukarıda gösterilen koşullara ilâve olarak, TTK m.122/5’te düzenlenen
“hakkaniyete aykırı olmama”, “sözleşmenin tekel hakkı vermesi” ve “sürekli bir sözleşme
ilişkisinin” bulunması gerekir. Burada ifade edilen hakkaniyet aykırı olmama ifadesinden;
marka lisansı alanın denkleştirme talep hakkının bulunması için acenteye benzer nitelikte
olması, lisans verenin dağıtım ağına dâhil olması ve lisans sözleşmesinin bitiminde
müşterilerin devrinin öngörülmüş olması anlaşılmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

Marka lisansı, denkleştirme talep hakkı, acente

Kaynakça

• ARKAN, Sabih: Marka Hukuku, C.2, 1. Bası, AÜHF Yayını, Ankara 1998.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 19. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2014.
• AYAN, Özge: Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2008.
• BAUMBACH, Adolf/HOPT, Klaus: Handelsgesetzbuch, 32. Auflage, C.H. Beck, München 2006.
• EBERSTEIN, Hans Herrmann: Der Handelsvertreter-Vertrag, 8. Auflage, Recht und Wirtschaft, Heidelberg 1999.
• EMDE, Raimond: Ausgleichsanspruch analog § 89b HGB für Markenlizenznehmer? Wettbewerb in Recht und Praxis 2003
• EMDE, Raimond: Der Ausgleichsanspruch des Lizenznehmers analog § 89b HGB, Wettbewerb in Recht und Praxis, Heft 2006/04
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2012.
• FEZER, Karl-Heinz: Klausurenkurs im Handelsrecht, 4. Auflage, C.F. Müller Verlag, Heilderberg 2006.
• HOPT, Klaus : Handelsvertreterrecht, 2. Auflage, Verlag C. H. Beck, München 1999.
• HOYNINGEN-HUENE, Gerrick Freiherr von v. G.: in: Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, Band 1, Erstes Buch, Handelsstand §§ 1-104, 2. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2005.
• İŞGÜZAR, Hasan: Tek Satıcılık Sözleşmesi, 1. Bası, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara 1989.
• KARASU, Rauf: Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Acentenin Denkleştirme Talebi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2008, C.57, S. 4,
• KAYA, Arslan: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap Ticari İşletme, Yedinci Kısım Acentelik (TTK m.102-123), 1. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2013.
• KAYIHAN, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, 2. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2003.
• KUNTALP, Erden: Karışık Muhtevalı Akit, 2. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 2013.
• MARTINEK, Michael/WIMMER-LEONHARDT, Susanne: Steht auch dem Markenlizenznehmer der vertriebsrechtliche Ausgleichsanspruch analog § 89b HGB zu?, Wettbewerb in Recht und Praxis 2/2006
• MARTINEK, Michael/SEMLER, Franz-Jörg: Handbuch des Vertriebsrecht, 1. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 1996.
• ORTAN, Ali Necip: Patent Lisansı Sözleşmesi, 1. Bası, Doğan Basımevi, Ankara 1979.
• ÖZEL, Çağlar: Marka Lisansı Sözleşmesi, 1. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2002.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZKAN, Sungurtekin, Meral/ÖZEKES, Muhammet: İcra ve İflas Hukuku, 11. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2013.
• SELİÇİ, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, 1. Bası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 1976.
• STAUB, Hermann / BRÜGGEMANN, Dieter: Handelsgesetzbuch, 4. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin New York 1995.
• TEKİNALP, Ünal: Fikrî Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, Vedat Yayınevi, İstanbul 2012.
• TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Açıklamalı, Notlu ve Karşılaştırmalı Türk Ticaret Kanunu ve Ticarî Mevzuat, 15. Bası, Vedat Yayınevi, İstanbul 2014.
• TERCAN, Erdal: İflasın Sözleşmelere Etkisi, 1. Bası, Adil Yayınevi, Ankara 1996.
• VOGELS, Tim Oliver/KÖHNEN, Sven : Giesler Praxishandbuch Vertriebsrecht, 1. Auflage, Deutscher Anwaltverlag & Institut der Anwaltschaft GmbH, Bonn 2005.
• WOLFGANG, Kroll: Giesler Praxishandbuch Vertriebsrecht, 1. Auflage, Deutscher Anwaltverlag & Institut der Anwaltschaft GmbH, Bonn 2005.
• YASAMAN, Hamdi: Marka Hukuku, C.2, 2. Bası, Vedat Yayınevi, İstanbul 2004.
• YASAMAN, Hamdi/ALTAY, Sıtkı Anlam/AYOĞLU, Tolga/YUSUFOĞLU, Fülürya/YÜKSEL, Sinan: Marka Hukuku 556 Sayılı KHK Şerhi, C. 2, 1. Bası, Vedat Yayınevi, İstanbul 2004.
• YAVUZ, Cevdet: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 5. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2007.
• YÜKSEL, Ali Sait: Patent ve Lisans (Patent, Marka, Know-How) Sözleşmesi Hukuku, 1. Bası, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1989.