Türk Hukuku'nda Gebeliğin Sonlandırılması

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, 579 - 638, 13.07.2016

Alper Uyumaz , Yasemin Avcı

Öz

Gebeliğin sonlandırılması diğer hukuk sistemlerinde olduğu gibi Türk Hukuku'nda da tartışmalara neden olmuştur. Bu tartışmalar daha çok kadının kendi bedeni üzerinde karar verme hakkı ile henüz kişiliğini kazanmamış ceninin geleceğe dönük yaşama umudunun çatışması hâlinde hangi çıkarın üstün tutulacağına ilişkindir. Türk Hukuku'nda gebeliğin sonlandırılması, Nüfus Planlaması Hakkında Kanun'da, bu kanuna dayanılarak çıkarılmış Rahim Tahliyesi ve Sterilizasyon Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Denetlenmesine İlişkin Tüzük'te ve Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenmiştir. Bu hükümlerle gebeliğin isteyerek sonlandırılması, sorunlu gebelikler açısından gebeliğin sonlandırılması, cinsel saldırı hâlinde gebeliğin sonlandırılması ve gebeliğin sonlandırılması için aranan iznin alınacağı kişiler ve iznin alınma usulü düzenlenmiştir. Bu çalışmada, düzenlenen bu hükümlerin kapsamı, kadının kendi bedeni üzerinde karar verme hakkına nasıl sınırlamalar getirildiği ve bu hükümlerin uygulanabilirliği hususu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenen çocuk düşürme ve düşürtme suçlarına ise, cinsel saldırı hâlinde gebeliğin sonlandırılması hükümleri dışında değinilmemiştir

Anahtar Kelimeler

Gebeliğin Sonlandırılması, Kürtaj, Ceninin Yaşama Hakkı, Kadının Kendi Bedeni Üzerinde Karar Verme Hakkı, Gebeliğin Sonlandırılmasında Aydınlatılmış Rıza

Termination of Pregnancy in Turkish Law

Öz

Termination of pregnancy has led to debate in Turkish Law as in other law systems. These discussions are about which would be superior in case of conflict the women's right to decide over her own body and the future life prospects of winning the fetus does not have the personality. In Turkish Law, termination of pregnancy has edited in the Code of Population Planning, issued on the basis of this law Termination of Pregnancy and Sterilization Service and the Regulation on the Implementation of Supervised and organized the Turkish Penal Code. Requesting termination of pregnancy with these provisions, termination of pregnancy in terms of problematic pregnancy, termination of pregnancy in case of sexual assault and procedures the person receiving the permit and the permit will be sought for the termination of pregnancy is regulated. In this study, the scope of these provisions are organized, how to be brought to the limitations women's rights to decide over her own body and was trying to put forward concerning the applicability of these provisions. Miscarrying and to make miscarry to someone held in the Turkish Penal Code the offense, termination of pregnancy is not addressed except for the provisions in the sexual assault case

Anahtar Kelimeler

Termination of Pregnancy, Abortion, The Right to Life of Fetus, The Woman's Decision Making Rights on Her Own Body, Informed Consent for Pregnancy Termination

Kaynakça

• 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması”, Hacettepe Üniversitesi Nü- fus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, 8 Temmuz 2015 tarihinde www.hips.hacettepe.edu.tr/TNSA_2013_ana_rapor. Pdf adresinden erişildi.
• Acıduman, Ahmet. (2014). Tıp Etiği Açısından Kürtaj. V. Sağlık Hukuku Kurultayı 1-2 Kasım 2013, Ankara.17-34.
• Aile Planlaması, Aile Planlamasının Temel Amaçları. 24 Ağustos 2015 tarihinde http://www.gata.edu.tr/ureme_sagligi/ aile_planlama.htm adresinden erişildi.
• Akbenlioğlu, Sevgi. (2010). Konsültan Hekimin Aydınlatma Yükümlü- lüğü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 24 Ağustos 2015 tarihinde https://tez.yok.gov.tr adresinden erişildi.
• Akın, Ayşe. (2010). Kadın Sağlığında Eşitsizlikler ve Toplumsal Cinsiyet, 13. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, İzmir. 73-82.
• Aksoy, Şahin. (2012). Kürtaj Sadece Tıbbî Bir Karar Olabilir mi? Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. (24), 6-9.
• Alisbah Tuskan, Aydeniz. (2012). Türk Medeni Kanunu Kapsamında Cenin Hak ve Fiil Ehliyeti ve Türk Ceza Kanunu'nda Çocuk Düşürtme Suçu, Kadının Vücut Bü- tünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli, İstanbul. 15-20.
• Alkan, Nevzat. (2012). Cinsel Saldırı Halinde Kürtaj Yasa Tasarısı Üzerine Ölçütler, Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli, İstanbul. 220- 228. Altıparmak, Saliha, Çiçeklioğlu, Meltem, Yıldırım, Gülay. (2009). Abortus ve Etik, Cumhuriyet Medical Journal. 31(1), 84-90.
• Altunkaş, Aysun. (2015). Ceza Hukukunda Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluk Koşulları, II. Ulusal Sağlık Hukuku "Tıbbi Müdahalenin Hukuki Yansımaları" Sempozyumu, Ankara. 51-83.
• Ateş, Zeynep. Küçüklerin Tıbbi Müdahaleye Rızası, 24 Ağustos 2015 tarihinde sites.khas.edu.tr/tez/ZeynepAtes_izinli.pdf adresinden erişild
• Ayan, Mehmet. (1991). Tıbbî Müdahalelerden Doğan Hukukî Sorumluluk. Ankara: Kazancı Yayınevi.
• Ayan, Mehmet, Ayan, Nurşen. (2014). Kişiler Hukuku (6.bs.). Konya: Mimoza Yayınevi.
• Aydın, Murat. (2011). Çocuk Düşürtme Fiilleri ve Ceza Sorumluluğu, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.19 (2), 69-100 (Aydın, Murat).
• Aydın, Sabahattin. (2012). Kürtaj Yasağında Kim Nerede? Sağlık Dü- şüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. (24), 28-29 (Aydın, Sabahattin).
• Babalıoğlu, Rabia. (2012). Kürtaj Yapmama Hakkı, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. (24), 42-43.
• Bahadır, Oktay. (2009). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Yaşama Hakkı. Ankara: Adalet Yayınları.
• Brenda, Ernest. (1981). Constitutional Jurisdiction in Western Germany, Columbia Journal of Transnational Law. (19), 1-13.
• Çobanoğlu, Nesrin. (2009). Tıp Etiğinden Tıp Hukukuna Hasta Hakları Olarak Aydınlatılmış Onam, Sağlık Hukuku Digestası. 1 (1), 70-86.
• Çokar, Muhtar. (2008). Kürtaj. İstanbul: Babil Yayıncılık (Çokar, Kürtaj). Çokar, Muhtar. İsteyerek Düşük Yapmak-Tıp Etiği ve Yasalar, 25 Haziran 2015 tarihinde http://www.turkhukuksitesi. com/makale_1004.htm adresinden erişildi (Çokar, Düşük).
• Demir, Mehmet. (2008). Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 57 (3), 225-252.
• Dettmeyer, Reinhard. (2006). Medizin und Recht: Rechtliche Sicherheit für den Arzt, Bonn: Springer Medizin Verlag
• Dölen, İsmail. (2013). Tıbbî Açıdan Fetüs, Embriyo, Kürtaj ve Düşük (Abortus) Nedir? 1-2 Kasım V. Sağlık Hukuku Kurultayı, 35-40.
• Dural, Mustafa, Öğüz, Tufan. (2014). Türk Özel Hukuku, C. II, Kişiler Hukuku (15.bs.). İstanbul: Filiz Kitapevi.
• Ekşi, Ahmet. (2010). İslam Hukukunda Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 24 Ağustos 2015 tarihinde http://acikerisim. selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456 789/2420/279112.pdf?sequence=1 adresinden eri- şildi.
• Eren, Fikret. (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Erşahin, Mehmet. (2011). İslam Hukuku Açısından Aile Planlaması Kürtaj ve Çocuk Sahibi Olma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 24 Ağustos 2015 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/adresinden erişildi.
• Fleming, Valerie, Iljuschin, Irina, Pehlke-Milde, Jessica, Maurer, Franziska, Parpan, Franziska. (2016). Dying at Life׳s Beginning: Experiences of Parents and Health Professionals in Switzerland When an ‘in utero ’ Diagnosis Incompatible with Life is Made, Midwifery (34), 23-29, p. 28.
• Gençcan, Ömer Uğur. (2008). Hekimlerin Çocuk Düşürtmede Hukukî Sorumluluğu, 7-8 Kasım II. Sağlık Hukuku Kurultayı. 201-211.
• Gören, Mustafa Taner. (2012). Kürtaj Yasa Tasarısı ve Sezaryen Yasası Üzerine Tıbbi Ölçütler, Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli. 103-125.
• Görkey, Şefik. (2001). Gebeliğin Sonlandırılmasında Karşılaşılan Etik Sorunlar, Medikal Etik: Doğum ve Ölüm Sü- reçleri ve Yaşamın Anlamı. 80-104.
• Gülşen, Recep. (2008). Hekimlerin Çocuk Düşürtmede (Kürtaj) Oluşan Cezaî Sorumluluğu, 7-8 Kasım II. Sağlık Hukuku Kurultayı.183-200.
• Güney Tunalı, Işıl. (2015). Özel Hukuk ve Ceza Hukuku Açısından Hekimlerin Gebelik Sonlandırılmasından Kaynaklanan Sorumluluğu, İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, Şinasi. (2012). Dinler Tarihi Açısından Kürtaj, Sağlık Dü- şüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, (24), 16-19. Hakeri, Hakan. (2012). Tıp Hukuku, (5. bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık (Hakeri, Tıp Hukuku).
• Hakeri, Hakan. (2012). Tıp Hukukunda Kürtaj ve Sezeryan, Kadı- nın Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli. 46-55 (Hakeri, Kürtaj).
• Has, Recep. (2012). Sorunlu Gebelik ve Kadın Sağlığı Çerçevesinde Kürtaj Yasa Tasarısı ve Sezaryen Yasası Üzerine Tıbbi Ölçütler, Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli. 127-184.
• Hatemi, Hüseyin, Kalkan Oğuztürk, Burcu. (2014). Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler-Tüzel Kişiler). İstanbul: Vedat Yayınevi.
• Işık Özcan, Funda. (2008). Tıbbî Müdahalelerde Aydınlatılmış Onam, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 24 Ağustos 2015 tarihinde https://tez.yok.gov.tr adresinden eri- şildi.
• İstanbul Barosu Kadın Hakları Merkezi ve Sağlık Hukuku Merkezince Düzenlenen "Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım" Konulu Panel Sonuç Bildirgesi, 15 Temmuz 2015 tarihinde http://www.istanbulbarosu.org.tr/images/haberler/2 0120714SONUCBILDIRGESI.pdf adresinden eri- şildi.
• Kaya, Mine. (2012). Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülü- ğünden Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu, Türkiye Barolar Birliği Dergisi. (100), 45-82.
• Keskin, İçten. (2014). Amerika ve Türkiye'de Kürtaj Politikaları ve Feminizm Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 24 Ağustos 2015 tarihinde https://tez.yok.gov.tr adresinden eri- şildi.
• Keskin, İçten. (2015). Kürtaj Tartışmaları ve Feminizm, Fe Dergi: Feminist Eleştiriler. 7, (1), 86-95.
• Kılıçoğlu, Ahmet Mithat. (2014). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18.bs.). Ankara: Turhan Kitapevi.
• Kırımlıoğlu, Nurdan. (1998). Aile Planlaması Gebeliğin Sonlandırılması ve Türkiye’deki Nüfus Politikaları Hakkında Yasalar ve Etik Yaklaşımlar, Türk Klinikleri Tıp Etiği Hukuku-Tarihi Dergisi. 6 (1), 24-32.
• Konan, Belkıs. (2008). Osmanlı Devleti'nde Çocuk Düşürtme Su- çu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 57 (4), 319-335.
• Moroğlu, Nazan. (2012). Uluslararası Hukukta Kadın Vücut Bütünlüğüne İlişkin Düzenlemeler, Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki ve Tıbbi Yaklaşım Paneli. 23- 44.
• Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer, Oktay-Özdemir, Saibe. (2014). Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler (14. bs.). İstanbul: Filiz Kitapevi.
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin. (2003). Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 52 (3), 55-77.
• Özbilen, Arif Barış. (2013). Vücut Bütünlüğüne Yönelik Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Bakımından Rızanın Aranmadığı Hâller, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 12 (24), 99-124.
• Özdemir, Hayrunnisa. (2008). Teşhis ve Tedavi Sözleşmesinde Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12 (3-4), 347- 379.
• Özsunay, Ergun. (1979). Gerçek Kişilerin Hukukî Durumu (4.bs.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Öztan, Bilge. (1993). Şahsın Hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi. Öztürk, Hafize. (1997). Abortus ve Etik Sorunlar, Etik Bunun Neresinde. Ankara: Ankara Tabip Odası Yayınları.
• Petek, Hasan. (2013). Sağlık Hukuku, Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Pettinato, Tammy R. (2007). An Annotated Bibliography of Law Review Articles Addressing Feminist Perspectives in 'Law in Literature', 99 Law Library Journal (55), 55-72.
• Morris. (1965). Report to the Hague Suggested Revisions of Penal Law Relating to Sex Crimes and Crimes Against the Family, Cornell Law Review. (50), 425- 445.
• Saymen, Ferit H. (1960). Türk Medeni Hukuku, C. II, Şahsın Hukuku (2.bs.). İstanbul: Siyasal Bilgiler Fakültesi Kütüphanesi. Singer, Eric T. (1976). Constitutional Law-Freedom of the PressProhibition of Abortion Referral Service Advertising Held Unconstitutional, Cornell Law Rewiew. (61), 640-660.
• Söğüt, İpek Sevda. (2015). Özelliği Olan Bazı Tıbbi Müdahalelerde Aydınlatılmış Onam, II. Ulusal Sağlık Hukuku "Tıbbî Müdahalenin Hukuki Yansımaları" Sempozyumu. 87-110.
• Şahin, Ayşenur. (2011). Vücut Bütünlüğünden Doğan Zarar ve Tazmini, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 15 (2), 123-165.
• Şafak, Ayşe Aydın. (2012). Türk Hukuku’nda Gebeliğin Sonlandırılması, Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programı, http:// bianet.org/files/doc_files/000/000/588/original/tu%CC %88rkiye_de_ ku%CC%88rtaj_hakk%C4%B1n%C4%B1n_gelis %CC%A7imi.pdf, adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
• Şenocak, Zarife. (2001). Küçüğün Tıbbi Müdahaleye Rızası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 50 (4), 65- 80.
• Şimşek, Fatma, Eroğlu, Haldun, Dinç, Güven. (2009). Osmanlı İmparatorluğunda Iskat-ı Cenin (Çocuk Düşürme), The Journal of International Social Research (Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi). (6), 593-609.
• Tacir, Hamide. (2015). Tıbbi Müdahaleler K arşısında Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, II. Ulusal Sağ- lık Hukuku "Tıbbi Müdahalenin Hukuki Yansımaları" Sempozyumu. 13-49.
• Tek, Gülen Sinem. (2012). Türk Hukukunda Kadının Vücudu Üzerindeki Tasarruf Hakkını Sınırlayan Düzenlemeler, Sağlık Hukuku Makaleleri-II. 103-130. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Tokaç, Mahmut. (2012): Osmanlı Belgelerinde Çocuk Düşürtme (Iskat-ı Cenin), Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. (24), 20-23.
• Tüfekçi, İbrahim. (2013) İslam Hukukuna Göre Gebeliğin Sonlandı- rılması, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. (45), 111-154.
• Tümer, Ali Rıza, Karacaoğlu Emre, Akçan, Ramazan. (2011). Cerrahide Aydınlatılmış Onam İle İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ulusal Cerrahi Dergisi. 27 (4), 191-197.
• Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği (TJOD), Kürtaj Raporu, 15 Temmuza 2015 tarihinde http://www.tjod.org/turkjinekoloji-ve-obstetrik-dernegi-tjod-kurtaj-raporu adresinden erişildi.
• Ürem, Müge. (2012). Kadın Vücudu ve Etik Sorunlar, Sağlık Hukuku Makaleleri-II. 79-102. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Üye, Müslüme. (2014). Ceninin (Fetüsün) Vücut Bütünlüğü Üzerindeki Kişilik Haklarının Korunması, 1-2 Kasım V. Sağlık Hukuku Kurultayı. 41-58.
• Wolhandler, Steven J. (1984). Voluntary Active Euthanasia for the Terminally III and the Constitutional Right to Privacy, Cornell Law Review. (69), 363-383.
• Yılmaz, Battal. (2009). Aydınlatılmış Rıza, Sağlık Hukuku Digestası.1 (1),167-180.
• Yurtcan, Erdener. (1985). Türk Hukukunda Kürtaj ve Uygulaması, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Zevkliler, Aydın, Havutçu, Ayşe, Gürpınar, Damla. (2008). Medeni Hukuk (Temel Bilgiler) (6.bs). Ankara: Turhan Kitapevi.