CONDITION (CONDICIO) IN TURKISH LAW IN COMPARISON TO ROMAN LAW

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 548 - 562, 31.12.2019

Fahri Erdem Kaşak

https://doi.org/10.21492/inuhfd.625495

Cited By: 6

Öz

Roman law forms the basis of Continental European legal
system of which Turkish law is also a member. In this respect, Roman law
sources must be considered while examining the institutions of law of
obligations. The same principle is also applied for institution of condition. In
fact, there is a great similarity between the provisions on condition in
Turkish and Roman law. The institution of condition allows the parties to shape
their legal transactions within the framework of various possibilities. A
provision must bear certain elements in order to be accepted as a condition.
First of all, the condition must indicate a future event and such event must be
objectively suspicious whether or not will realise. Although different
classifications are made such as potestative – causal – mixed condition,
positive – negative condition and realisable – unrealisable condition, in
Turkish legal system the distinction as suspensive – resolutive condition is
the basic one, since there are significant differences between suspensive and
resolutive conditions in terms of their effects and consequences. Suspensive
conditional legal transaction is provisional ineffective until the condition
occurs, but becomes effective and bear legal consequences when the condition
occurs. On the other hand, resolutive conditional legal transaction is
effective upon the conclusion of the transaction and bears legal consequences;
however, if the condition is fulfilled, the legal transaction becomes null and
void.

Anahtar Kelimeler

Condition, Suspensive Condition, Resolutive Condition, Potestative Condition, Causal Condition

ROMA HUKUKUYLA KARŞILAŞTIRMALI OLARAK TÜRK HUKUKUNDA ŞART (KOŞUL, CONDICIO)

Öz

Türk hukukunun da üyesi
olduğu Kıta Avrupası hukuk sisteminin temelini Roma hukuku oluşturmaktadır. Bu
bakımdan bilhassa borçlar hukuku kurumlarının incelenmesinde Roma hukuku kaynaklarının
dikkate alınması gerekir. Şart kurumu bakımından da aynı esas geçerlidir.
Nitekim Türk ve Roma hukukunda şarta ilişkin hükümler arasında büyük bir
benzerlik vardır. Şart kurumu, tarafların yaptıkları hukukî işlemi çeşitli
ihtimaller çerçevesinde şekillendirmesine imkân tanır. Bir olgunun şart olarak
kabul edilebilmesi için belirli unsurları taşıması gerekir. Şartın geleceğe
ilişkin olması ve gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin objektif olarak şüpheli
olması elzemdir. Her ne kadar öğretide iradî – tesadüfî – karma şart, olumlu –
olumsuz şart ve gerçekleşebilecek –gerçekleşemeyecek şart gibi farklı tasnifler
yapılsa da esas olan geciktirici – bozucu şart ayrımıdır. Zira doğurdukları
hüküm ve sonuçlar bakımından anılan iki şart türü arasında ciddi farklar
mevcuttur. Geciktirici şarta bağlı hukukî işlem, şartın gerçekleşmesi anına
kadar askıda hükümsüzdür; ancak şartın gerçekleşmesiyle hüküm ve sonuçlarını
doğurur. Bozucu şarta bağlı hukukî işlem ise kurulduğu andan itibaren hüküm ve
sonuçlarını doğurur; ancak şart gerçekleşirse hukukî işlem kesin hükümsüz hâle
gelir. 

Anahtar Kelimeler

Şart, Geciktirici Şart, Bozucu Şart, İradî Şart, Tesadüfî Şart

Kaynakça

• AKİPEK, Şebnem: “Tamamlayıcı Olgunun Hukukî İşleme Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 44(1), 1995, s. 269-291.
• DI MARZO, Salvatore: Roma Hukuku, 2. Baskı, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1959 (Çeviren: UMUR, Ziya).
• ERDOĞMUŞ, Belgin: Hukukta Latince Teknik Terimler Özlü Sözler, 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• GAIUS: Institutiones (Borçlar Kısmı), Doğan Kardeş Yayınları A.Ş. Basımevi, İstanbul 1953 (Çeviren: RADO, Türkân).
• HAUSMANINGER, Herbert / SELB, Walter: Römisches Privatrecht, 9. Auflage, Böhlau Verlag, Wien/Köln/Weimar 2001.
• HONSELL, Heinrich: “Lebendiges römisches Recht”, Gedächtnisschrift für Theo Mayer-Maly zum 80. Geburtstag, Wien 2011, s. 225-235.
• HONSELL, Heinrich: Römisches Recht, 8. Auflage, Springer Verlag, Berlin/Heidelberg 2015.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, 17. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2014.
• KASER, Max: Das römische Privatrecht, Erster Abschnitt, das altrömische, das vorklassische und klassische Recht, C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München 1955.
• KASER, Max: Über Verbotsgesetze und verbotswidrige Geschäfte im römischen Recht, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1977.
• KASER, Max / KNÜTEL, Rolf: Römisches Privatrecht, 20. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2014.
• KOSCHAKER, Paul / AYİTER, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1983.
• KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Handbuch des allgemeinen Schuldrechts, 4. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2017.
• KRAMER, Ernst A. / PROBST, Thomas: Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Helbing Lichtenbahn Verlag, Basel 2013.
• MEINCKE, Jens Peter: Römisches Privatrecht Einführung, 2. Auflage, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 2017.
• MOKREJS, Caroline: “In der Schwebe, Zum Versuch der Kategorisierung der condicio iuris im klassischen römischen Recht”, Revue internationale des droits de l'antiquité, 3e Série, Tome LVII, 2010, s. 315-330, http://local.droit.ulg.ac.be/sa/rida/file/2010/17.Mokrejs.pdf, (Erişim Tarihi: 28.10.2018)
• MOUSOURAKIS, George: Fundamentals of Roman Private Law, Springer Verlag, Berlin/Heidelberg 2012.
• OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2, 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• OKUR, Sinan: “Roma, Türk-İsviçre ve Avrupa Sözleşme Hukukunda Koşul (Şart) Kavramı ve Hukuki Sonuçları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), 2019, s. 31-101.
• PULAŞLI, Hasan: Şarta Bağlı İşlemler ve Hukukî Sonuçları, Dayınlarlı Hukuk Yayınları Ltd. Şti., Ankara 1989.
• SCHWENZER, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 7. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2016.
• SCHWIND, Fritz: Römisches Recht, I. Geschichte, Rechtsgang, System des Privatrechtes, Springer Verlag, Wien 1950.
• SİRMEN, A. Lâle: Türk Özel Hukukunda Şart, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1992.
• SOHM, Rudolph: Institutionen, Geschichte und System des römischen Privatrechts, 13. Auflage, Verlag von Duncker & Humblot, Leipzig 1908.
• SOMER, Pervin: 100 Soru – 100 Cevap Roma Borçlar Hukuku, 4. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• TAHİROĞLU, Bülent / ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Dersleri, 8. Bası, Der Yayınları, İstanbul 2012.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Ders Notları, 3. Baskı, Beta Basım Yayın, İstanbul 1999.
• ZIMMERMANN, Reinhard: The Law of Obligations, Roman Foundations of the Civilian Tradition, Juta & Co, Ltd., Cape Town 1990.