DISSOLUTION OF ASSOCIATION BY COURT ORDER

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 73 - 84, 30.06.2020

Mehmet Akçaal

https://doi.org/10.21492/inuhfd.678869

Öz

Associations are composed of persons with legal personality established for an ideal purpose. The termination of such legal persons shall take place either automatically or by a decision. If the association terminates automatically, there is no need for a separate decision or procedure. The first appearance is the decision of the general meeting. Secondly, associations may end by court order. After providing general information about the termination of the association within the scope of the article, the terminology related to the termination by court order is mentioned. The conditions of termination by court order are explained, as well. These are the existence of one of the reasons for the termination, the request and finally the court order. It is particularly important in practice that the objects of the association to be unlawful or immoral for the termination. For this reason, the Turkish Court of Appeal says that there must be more than one act determined against the law or morality for the termination of the association. Those who may request are interested party and the public prosecutor. The competent court and measures that can be taken are also examined. Finally, the consequences of the association's termination by court decision are also mentioned.

Anahtar Kelimeler

Legal Persons, Termination of Associaition, Dissolution of Association, To be Dissolved, Court Order

DERNEĞİN MAHKEME KARARIYLA SONA ERMESİ

Öz

Dernekler, ideal bir amaçla kurulan tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır. Söz konusu tüzel kişilerin sona ermesi ya kendiliğinden ya da bir kararla gerçekleşir. Derneğin kendiliğinden sona ermesi hâlinde, bunun için ayrıca bir karara veya işleme gerek yoktur. Kararla sona ermenin ilk görünümü ise, genel kurul kararıdır. İkinci olarak, dernekler mahkeme kararıyla da sona erebilirler. İnceleme kapsamında önce derneğin sona ermesi hakkında genel bilgiler verildikten sonra, mahkeme kararıyla sona ermeye ilişkin terimlerden söz edilmiştir. Çalışmanın devamında ise, mahkeme kararıyla sona ermenin şartları açıklanmıştır. Bunlar, sona erme sebeplerinden birinin varlığı, istemde bulunulması ve mahkeme kararıdır. Sona erme sebeplerinden derneğin amacının kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelmesi uygulama bakımından özellikle önem arz etmektedir. Zira, Yargıtay, bu sebeple derneğin feshi için kanuna veya ahlâka aykırı birden çok fiilin tespit edilmiş olmasını aramaktadır. İstemde bulunabilecek olanlar ise, cumhuriyet savcısı ile ilgililerdir. Burada sona erme bakımından hangi mahkemenin yetkili ve görevli olduğu ile bu kapsamda alınabilecek önlemler de incelenmiştir. Nihayet, derneğin mahkeme kararıyla sona ermesinin sonuçlarına da değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tüzel kişiler, Derneğin Sona Ermesi, Derneğin feshi, Dağıtılma, Mahkeme Kararı

Kaynakça

• ABLUM, Bahattin/SÜRBAHAN, Sadrettin: Açıklamalı Dernekler Kanunu, Ankara 1973.
• AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Medenî Hukuk, 25. Baskı, 2019.
• AKİPEK Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medenî Hukuku, Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, C.1, 9. Baskı, İstanbul 2012.
• AKÜNAL, Teoman: Türk Medenî Hukukunda Tüzel Kişiler, İstanbul 1995.
• ARAT, Serdar: Ehliyetleri Açısından Dernek ve Vakıf Tüzel Kişilikleri (Medenî Hukuk Tüzel Kişilikleri), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007.
• BALLAR, Suat: Türk Dernekler Hukuku, İstanbul 1987.
• BENLİ, Fatma: Derneklerin sona erme nedenleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014.
• BOZKURT, Enver: Hukukun Temel Kavramları, 13. Baskı, Ankara 2018.
• CANER, Zehra: Dernek Özgürlüğü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2016.
• ÇAĞIRGAN, Senar: Derneklerin Hak ve Fiil Ehliyeti, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2006.
• DOĞANOĞLU, Ali Erdem: Türk Anayasa Hukukunda Dernek Özgürlüğü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku, C.II, Kişiler Hukuku, 10. Baskı, İstanbul 2010.
• DÜNDAR SEZER, Tijen: “Dernek Kurma Özgürlüğünün İçeriği ve Gelişim Süreci Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, DEÜSBED., C.10, S. 1, 2008, s.1-58.
• EGGER, Andreas: İsviçre Medenî Kanunu Şerhi, Giriş ve Kişinin Hukuku, m.1-89, Çev. Volf Çernis, Ankara 1947.
• ERGÜN, Ömer: Medenî Hukuk Tüzel Kişilerinin Ehliyet Durumu, İstanbul 2010.
• GÖNENCAN, Zahit: Derneklerin Türk Hukukundaki Yeri, Ankara 1998.
• HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler – Tüzel Kişiler), İstanbul 2014.
• HELVACI, Serap/ERLÜLE, Fulya: Medenî Hukuk, 2. Baskı, İstanbul 2011.
• HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/GEISER, Thomas: Basler Kommentar Zum Schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II, 2. Auf., Basel 2003.
• İNAN, Ali Naim: Medenî Hukuk, 2. Baskı, Ankara 2005.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Medenî Hukuk Temel Bilgiler, 7. Baskı, Ankara 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), 18. Baskı, İstanbul 2019.
• ÖZSUNAY, Ergun: Medenî Hukukumuzda Tüzel Kişiler, Tüzel Kişilerin Genel Teorisi – Dernekler –Vakıflar, 3. Baskı, İstanbul 1974.
• PALANDT, Otto: Bürgerliches Gesetzbuch, Bd. 7, 65. Auf., München 2006.
• SAKA, Zafer: Dernekler Hukuku, İstanbul 2010.
• SALDIRIM, Mustafa: “Cumhuriyet Savcısı’nın Özel Hukukta Dernek ve Sendika Tüzel Kişiliğinin Sona Erdirilmesine İlişkin Görevleri”, TBBD., S.59, 2005, s.359-376.
• SEROZAN, Rona: Medenî Hukuk, Genel Bölüm, Kişiler Hukuku, İstanbul 2011.
• TELLİOĞLU, Filinta Rozerin: “Derneğin Mahkeme Kararı İle Sona Ermesi”, DÜAMYOD., C.2, S.3, 2018, s.1-18.
• TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard/SCHMID, Jörg/RUMO-JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 12. Auf., Zürich-Basel-Genf 2002.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet/ATAAY, Aytekin: Türk Cemiyetler Hukuku, İstanbul 1956.
• YILMAZ, Canan: Uluslararası belgelerde ve Türk Hukukunda dernek özgürlüğü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
• ZEVKLİLER, Aydın/ERTAŞ, Şeref/HAVUTÇU, Ayşe/ACABEY, M. Beşir/GÜRPINAR, Damla: Yeni Medenî Kanuna Göre Medenî Hukuk (Temel Bilgiler), 10. Baskı, Ankara 2018.
• ZEYTİN, Zafer/ERGÜN, Ömer: Türk Medenî Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2018.