"THIRD PERSON" IN THE TRADE REGISTRY AS PART OF TAX OFFICE

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 450 - 465, 31.12.2021

İsmail Özgün Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.21492/inuhfd.897914

Cited By: 2

Öz

Fundamentally, the trade registry is the official registry, which serves the public to have information and to prove, peculiarly for third parties, by providing publicity about its existences with the registration of the things regarding the commercial enterprise. The constitutor or explanatory in terms of whether the matter subject to registration is legally occur or not; it may show positive or negative effects in terms of whether third parties are deemed to be bona fide or not. As well, if there is a difference between the registration and the declared situation within the framework of the principle of trust in opinion, the third parties' trust in the advertised situation is protected unless it is proven that they know the real situation that has been registered. Apart from these, the third parties in the trade registry are characterized both in designating the criteria to be applied in the examination of the subject to registration and in the situations that arise as a result of the application of third parties to the trade registry commerce under specific conditions. Within this context, we testify that the direct or indirect effects of trade registry on third parties are the subject of widely research in the doctrine. Though, no legal regulation has been made regarding the identity of the third person who is/will be the addressee of the effects of the trade registry. Therefore, the legal gap in this matter should be filled by setting several criteria for the determination of the third party in the trade registry records. Therefore, the legal concept of 'third party' in the trade registry records will be examined specific to the tax office.

Anahtar Kelimeler

Trade Register, Third Party, Positive and Negative Effect of Trade Registry, Principle of Trust in Registry, Tax Office

VERGİ DAİRESİ ÖZELİNDE TİCARET SİCİLİ KAYITLARINDA “ÜÇÜNCÜ KİŞİ”

Öz

Ticaret sicili, özünde ticari işletmeye dair hususların kaydı ile varlıkları hakkında aleniyetin sağlanması suretiyle kamu nezdinde bilhassa üçüncü kişilerin bilgi sahibi olmasına yarayan ve ispatına hizmet eden resmi sicildir. Ticaret sicili kayıtları tescile tabi tutulan hususun hukuken varlık kazanıp kazanmaması bakımından kurucu ya da açıklayıcı; üçüncü kişilerin iyi niyetli sayılıp sayılmaması açısından ise olumlu ya da olumsuz etki gösterebilir. Hatta görüşüne güven ilkesi çerçevesinde tescil kaydı ile ilan edilen durum arasında farklılık bulunması hâlinde, tescil edilmiş olan gerçek durumu bildikleri ispat edilmediği sürece, üçüncü kişilerin ilan edilen duruma güvenleri korunmaktadır. Bunların haricinde tescile tabi hususun hem incelenmesinde başvurulacak kriterlerin belirlenmesinde hem de ticaret sicili müdürlüğüne belirli şartlarda üçüncü kişilerin başvurması neticesinde ortaya çıkan durumlar açısından ticaret sicili kaydındaki üçüncü kişiler özellik arz etmektedir. Bu bağlamda ticaret sicili kayıtlarının üçüncü kişilere doğrudan ya da dolayısıyla etkilerinin doktrinde geniş çerçeveli araştırmalara konu olduğuna tanık olmaktayız. Oysaki ticaret sicilinin etkilerinin muhatabı olan/olacak üçüncü kişinin kim olduğuna dair herhangi bir yasal düzenleme yapılmamıştır. Bu yüzden bu konudaki hukuki boşluğun ticaret sicili kayıtlarında üçüncü kişinin belirlenmesine dair birtakım kıstaslar ortaya konularak doldurulması gerekmektedir. Bunun için vergi dairesi özelinde ticaret sicili kayıtlarında ‘üçüncü kişi’ kavramı irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ticaret Sicili, Üçüncü Kişi, Sicilin Olumlu ve Olumsuz Etkisi, Görünüşe Güven İlkesi, Vergi Dairesi

Kaynakça

• AKYOL, Şener: Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, 1. Bası, Fakülteler Matbaası İstanbul 1976.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 24. Bası, BTHAE Yayınları, Ankara 2018.
• ARSLANLI, Halil: Kara Ticareti Hukuku Dersleri (Umumi Hükümler), 3. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1960.
• ATEŞ, Derya: “Sözleşme İlişkilerinin Kurulmasında ve Borç İlişkilerinde Üçüncü Kişi” TBB, 151(33), 2020, s.329-359.
• AYAN, Özge: “Ticaret Sicili Kayıtlarının Üçüncü Kişiler Bakımından Etkisi”, Hacettepe HFD, 10(2), 2020, s.462-490.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 14. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2020.
• BATTAL, Ahmet: “Ticaret Sicilinin Müsbet Fonksiyonunun Ve Temsile İlişkin Sonuçlarının Dış Görünüş Teorisi Açısından İncelenmesi”, Batider, 19(1), 1997, s.83-104.
• BİLGE, Mehmet Emin: Ticaret Sicili (Sicil), 1. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 1999.
• BİLGE, Mehmet Emin: “Ticaret Sicili İşlemlerinde ‘İlgililer’ Kavramı” (İlgili), Prof. Dr. Fahiman Tekil’in Anısına Armağan, 1. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2003, s.363-376.
• BİLİCİ, Nurettin: Vergi Hukuku, 37. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2016.
• BOZER, Ali/GÖLE Celal: Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, BTHAE Yayınları, Ankara 2015.
• ÇEBİ, Hakan: Limited şirketler Hukuku, 1. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2019.
• DEMİREL, Duygu: Ticaret Sicili, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• DEMİRKAPI, Ertan: Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Hükümlerine Göre Limited Ortaklıkta Payın Devri, 1. Bası, Güncel Hukuk Yayınları, İzmir 2008.
• DOĞAN, Murat: Tapu Sicilinde Tasarruf Yetkisi Kısıtlamasının Şerhi, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2004.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Bası, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• GEHRLEIN, Markus: Handelsgesetzbuch, Band 1 §§ 1-342e, (Hrsg: EBENROTH, Carsten Thomas/BOUJONG Karlheinz/JOOST Detlev/STROHN Lutz), 4. Auflage, München 2020.
• GERÇEK, Adnan: Kamu Alacaklarının Tahsil Hukuku, 6. Bası, Ekin Yayınevi, Bursa 2020.
• HUFFER, Uwe: Handelsgesetzbuch, Band 1: Einleitung; §§1-104, Part 1, Herman Staub (Ed.) et al., Grosskommentare Der Praxis, DE GRUYTER, Berlin-New York 1995.
• İMREGÜN, Oğuz: Kara Ticareti Hukuku Dersleri (Genel Hükümler-Ortaklıklar-Kıymetli Evrak), 11. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1996.
• KARAKOÇ, Yusuf: Genel Vergi Hukuku, 7. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• KARAMAN COŞGUN, Özlem: “Ticaret Sicili Müdürlüğü Kararlarına İtiraz Edebilecek Kişiler”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(2), 2017, s.1-13.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Ticaret Hukuku (I. Giriş-Ticari İşletme), 3. Bası, Ankara 1968.
• KARAYALÇIN, Yaşar: “Türk Hukukunda Ticaret Siciline Tescilin Etkileri”, Batider, 8(2), 1975, s.1-30.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Özel Hukukta Meseleler ve Görüşler (Hukuki Mütalaalar/1992-1996) V (Özel Hukukta Meseleler V), BTHAE Yayınları, 1. Bası, Ankara 1997.
• KAŞAK, Esra: Anonim Şirketlerde Genel Kurul İle Yönetim Kurulu Arasındaki Yetki Dağılımına İlişkin Temel Esaslar (Tipoloji Kuramı ve Kurumsal Yönetim Perspektifinden Yapılan İnceleme İle Birlikte), 1. Bası, On iki Levha Yayıncılık, Ankara 2019.
• KAYAR, İsmail: Ticari İşletme Hukuku, 11. Bası, Seçkin yayınevi, İstanbul 2018.
• KENDİGELEN, Abuzer: Türk Ticaret Kanunu (Değişiklikler, Yenilikler Ve İlk Tespitler), 2. Bası, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• KIRCA, İsmail: “Ticaret Şirketlerinde Temsil Yetkisine Getirilen Ve Tescili Caiz Olmayan Sınırlandırmaların Üçüncü Kişilere Etkisi”, Batider, 17(3), 1994, s.149-158.
• KOLLER, Ingo/KINDLER Peter/ROTH Wulf-Henning/DRUEN Klaus-Dieter/BACH Nina: Handelsgesetzbuch, 9. Auflage, München 2019.
• KREBS, Peter: Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, (Hrsg: DRESCHER, Ingo/FLEISCHER Holger/SCHMIDT Karsten), 5. Auflage, München 2021.
• MUTHER, Peter Hendrick: Beck’she online-Kommentar,(Hrsg: HÄUBLEIN, Martin/HOFFMANN-THEINERT Roland), 31. Edition, Stand: 15.01.2021.
• OETKER, Hartmut/PREUß Nicola: Handelsgesetzbuch, 7. Auflage, München 2021.
• OKUTAN, Gül: Ticaret Sicili, 40. Yılında Ticaret Kanunu, İstanbul 1997.
• ÖZDAMAR, Mehmet: “Ticaret Sicili Memurunun Tek Başına Yaptığı İşlemlerden Dolayı Başvurulması Gereken Yargı yolu”, Batider, 23(4), 2006, s. 287-300.
• ÖZER, Işık: “Yargıtay Kararları Işığında Limited Şirketlerde Esas Sermaye Payını Devri Ve Pay Defterinin Hukuki Niteliği”, in Topaloğlu, Mustafa/ÖzerIşık (Ed.), Prof. Dr. Ersin Çamoğlu’na Saygı Günü Şirketler Hukukunun Güncel Sorunları Sempozyumu, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019.
• ÖZSUNGUR, Fahri: “Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Resmi Kurumlara Bildirim Yükümlülükleri”, AÜHFD, 63(3), 2014, s.623-642.
• ÖZTAN, Bilge: Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Kavramı ve Organın Fiillerinden Doğan Sorumluluk, 1. Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 272, Ankara 1970.
• POROY, Reha/YASAMAN Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 16. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk (Genel Bölüm/Kişiler Hukuku),7. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
• TANDOĞAN, Haluk: Mukayeseli Hukuk, Hususiyle Türk-İsviçre ve Alman Hukuku Bakımından Üçüncü Şahsın Zararının Tazmini, 1. Bası, Ajans-Türk Matbaası, Ankara 1963.
• TEICHMANN, Artur: Handelsrecht, 3. Auflage, Nomos UTB, Baden-Baden 2013.
• UÇAR, Salter: Hukukumuzda Ticaret Sicili, Tacir ve Esnaf Kavramı, 1. Bası, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 1993.
• ÜLGEN, Hüseyin: Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi (Ticari İşletme Bakımından Uygulama), Ankara 1975’den Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2005.
• ÜLGEN, Hüseyin/HELVACI Mehmet/KAYA Arslan/NOMER ERTAN N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, 6. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• ÜNAL, Akın: “Üçüncü Kişilere Etkileri Açısından Ticaret Sicilinin Fonksiyonları (Türk Ticaret Kanun ve Kanun Tasarısına Göre Bir Değerlendirme)”, Legal Hukuk Dergisi, 41(4), 2006, s.1-13.
• VOGT, Hans-Ueli: Der öffentliche Glaube des Handelsregisters (Registerrecht, Vertauenshaftung, Ökonomie der Information), SSHW- Schweizer Schriften zum Handels- und Wirtschaftsrecht Band/Nr. 220, Schulthess Juristischen Medien AG, 2003.
• WAMSER, Frank: Gesellschaftsrecht, (Hrsg: HENSSLER, Martin /STROHN Lutz), 5. Auflage, München 2021.
• YILDIZ, Şükrü: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Limited Şirketler Hukuku, 1. Bası, Arıkan Yayınevi, İstanbul 2007.
• YILMAZ, Asuman: “Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticaret Sicilinde Hukuki Görünüşe Güven (TTK m.37)”, Batider, 30(3), 2014, s.65-94.