YENİ BİR MESLEK GRUBU: E-SPOR OYUNCULARI VE ÇALIŞMA HAKLARI

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 563 - 578, 31.12.2022

Emre Ünal , Namık Hüseyinli

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1192979

Öz

E-Spor; bilgisayar, oyun konsolları, akıllı telefon ve oyun oynamaya elverişli diğer teknolojik cihazlar aracılığıyla profesyonel sporcuların/oyuncuların beraber veya tek başına, birbirleri ile ve/veya yapay zekâya karşı mücadele ettikleri, rekabete dayalı bir spor dalıdır. Son yıllarda ülkemizde çok rağbet gören e-spor oyuncu sayısında önemli artış yaşanmış olması, bu oyuncuların çalışma statüsü açısından hukuki nitelikleri, çalışma ilişkisinden doğan hakları, iş sağlığı ve güvenliklerinin korunması ve diğer hakları tartışılmaya başlamıştır. Yine bu çalışanların ücret ve yayın gelirleri, sendika hakları ve sosyal güvenlik hakları gibi hukuki korumadan yararlanıp yararlanmayacakları hususunda mevzuatta bir boşluk vardır. Bilindiği üzere e-sporcular oyun yapımcıları veya onların izin verdiği üçüncü kişiler tarafından düzenlenen liglerde, turnuvalarda bir e-spor kulübüne bağımlı olarak çalışmaktadırlar. Aşırı rekabetçi çalışma ortamında, e-sporcular ara vermeksizin uzun sürelerle teknolojik cihazlarla bağlantıyı kesmeden çalışmalarını sürdürmektedirler. Nitekim ülkemizde de e-spor piyasasına sürekli olarak katılımın artması bu oyun çalışma ilişkisinde birçok uyuşmazlığı ortaya çıkaracaktır. Çalışmamızda e-spor oyuncu/çalışanların hizmet sözleşmesi kapsamında bağımlı çalışan niteliği üzerinde durularak bu bağlamda çalışma ilişkisinden doğan hakları ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

E-spor Sözleşmesi, E-spor, Hizmet Sözleşmesi, Çalışma Hakları

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

A NEW OCCUPATIONAL GROUP: E-SPORTS WORKERS AND EMPLOYEE RIGHTS

Öz

E-Sports is a competitive sport in which professional athletes/players fight together or alone, against each other or artificial intelligence, through computers, game consoles, smartphones and other technological devices suitable for playing games. The fact that there has been a significant increase in the number of e-sports players, which are very popular in our country in recent years, the legal qualifications of these players in terms of their working status, their rights arising from the labour relations, the protection of occupational health and safety and other rights have begun to be discussed. Again, there is a gap in the legislation as to whether these players will benefit from legal protection such as wages and broadcasting incomes, union rights and social security rights. As it is known, e-sports players are dependent on an e-sports club in leagues and tournaments organized by game producers or third parties authorized by them. In an extremely competitive working environment, e-sports players continue to work for long periods of time without interrupting, without disconnecting from technological devices. As a matter of fact, the continuous increase in participation in the e-sports market in our country is likely to cause many conflicts to arise in the near term. In our study, the rights of e-sports players/employees arising from the labour relations are discussed by focusing on the dependent employee qualification within the scope of the service contract.

Anahtar Kelimeler

E-sports, E-sports Contract, Employement Contract, Working Rights

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• AKGÖL, Oğuzcan: “Spor Endüstrisi ve Dijitalleşme: Türkiye'de Espor Yapılanması Üzerine Bir İnceleme”, TRT Akademi, 4(8), 2019, s.206-225.
• AKYİĞİT, Ercan: İş Hukuku, Güncellenmiş 13.B, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• ALPAGUT, Gülsevil: “Teknolojik Gelişmelerin İşçilik Haklarına Etkisi-Daimi Ulaşılabilirlik”, Prof. Dr. Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, (Ed. Ender Demir/ Beste Gemici Filiz), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, s.317-338.
• ANSGAR, Thiel/M.JOHN, Jannika: “Is eSport a ‘real’ sport? Reflections on the Spread of Virtual Competitions”, European Journal for Sport and Society, 15(4), 2019, s.311-315.
• AYDIN, Ufuk/CANBEY ÖZGÜLER Verda/KOCABAŞ, Fatma/YALIZ SOLMAZ, Dilek/KATIRCI, Hakan/DEMİRKAYA, Seher/YÜCE, Arif/ETCİ, Hilmi: “Türkiye’de Profesyonel Sporcuların Çalışma Koşulları ve Örgütlenme Eğilimleri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 55(4), 2017, 1873-1912.
• AYDINLI, İbrahim: “İşverenin Koruma Yükümlülüğünün Sınırına İlişkin Hukuk Genel Kurulu Kararının Değerlendirilmesi”, İş Dünyası ve Hukuk: Prof.Dr. Tankut Centel’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011, s.98-120.
• AYDOS, Oğuz Sadık: “Sporcu Sözleşmesinin Feshi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 62(3), 2013, s.643-690.
• BAYLISS, Amadeus Hunter: “Not Just a Game: the Employment Status and Collective Bargaining Rights of Professional ESports Players”, Washington and Lee Journal of Civil Rights and Social Justice, 22(2), 2016, s.359-410.
• BOONSTRA, Ryan: “Player 3 Has Entered the Game: Arbitration Comes to the eSports Industry”, Arbitration Law Review, 10(1), s.103-118.
• CANİKLİOĞLU, Nurşen: “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Çerçevesinde İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu”, Prof. Dr. Turhan Esener I. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, (Ed. Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu/Ender Demir), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016, s.35-70.
• CENTEL, Tankut: “Türk Borçlar Kanunu’nda Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması, Sicil İş Hukuku Dergisi, 24, 2011, s.13-18.
• CHANDLER,Martin: “The Costs of Squadding Up: Determining the Employment Status of High-Profile Esports Streamers”, San Diego International Law Journal, 22(1), 2020, s.152-188.
• ÇELİK, Nuri/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat/ÖZKARACA, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 34. Bası, Beta Yayıncılık, 2021.
• DEMİR, Fevzi:İş Hukuku ve Uygulaması, 11.B, Albi Yayınları, İzmir, 2018, s.75-76.
• DİLEK, Sebahattin, Emre: “E-sport Events Within Tourism Paradigm: A Conceptual Discussion”, International Journal of Contemporary Tourism Research, 3(1), 2019, s.12-22.
• DOĞAN, Sevil:İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru Atipik İş İlişkileri Açısından Değerlendirilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• DOĞU, Hakkı Mert: “E-spor ve E-Spor Hukukunda Sporcu Sözleşmeleri”, AÜHFD, 69(2), 2020, s.443-453.
• DURSUN ATEŞ, Sevgi: “Turizm, Özel Güvenlik Ve Sağlık Hizmeti Yürütülen İşlerde Gece Döneminde Yapılan Çalışmalar”16(61) 2019, Legal İHSGHD, s.81-126.
• EUROFOUND and the INTERNATIONAL LABOUR OFFICE: “Working Anytime, Anywhere: The Effects on the World of Work”, Publications Office of the European Union, Luxembourg, and the International Labour Office, 2017.
• EYRENCİ, Öner/TAŞKENT, Savaş/ULUCAN, Devrim/BASKAN, Esra: İş Hukuku, 10.B, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• HALLMAN, Kirstin/GIEL, Thomas: “eSports-Competitive sports or recreational activity?”, Sport Management Review, 21(1), 2017, s.14-20.
• HEGGEM, Timothy: ““It’s Complicated”: Analyzing The Potential for Esports Players’ Unions”, Arizona State University Sports and Entertainment Law Journal, 6(3), 2017, s.447-458.
• HOLLIST, E. Katherine: “Time to be Grown- Ups About Video Gaming: The Rising eSports Industry and The Need for Regulation”, Arizona Law Review, 57(3), 2015, s.823-848.
• JOHNSON, R.Mark/WOODCOCK, Jamie, “Work, play, and precariousness: An overview of the labour ecosystem of esports” Media, Culture&Societys, 43(8), 2021, s.1449-1465.
• JUHO, Hamari/SJÖBLOM, Max: “What is eSports and Why do people Watch It, Internet Research”, 27(2), 2017, s.211-232.
• KIM, Young Hoon/NAURIGHT, John/SUVEATWATANAKUL, Chokechai: “The rise of E-Sports and potential for Post-COVID continued growth”, Sport in Society, 23(1), 2020, s.1861-1871.
• KIZIL, Erkan: “Türk Vergi Sisteminde Sporcuların ve Elektronik Sporcuların Vergilendirilmesi”, Mali Çözüm, 30(159), s.261-273.
• KÜÇÜKGÜNGÖR, Erdal: “Türk Hukukunda Sporcuların Hukuki Durumu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 1998, s.127-139.
• McLeod, M. Christopher/HANHAN Xue/I. NEWMAN, Joshua: “Opportunity and Inequality in the Emerging Esports Labor Market” International Review for the Sociology of Sport, 2021, s.1-22.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hami/ Astarlı, Muhittin/ Baysal, Ulaş: İş Hukuku Ders Kitabı, Güncellenmiş 5.B, Ankara, 2021.
• MÜLAYİM, Baki Oğuz: İş Hukukunda Gece Çalışması, Ankara, 2016.
• ÖNDER, Ahmet: “Oyundan İşe, Oyunculuktan İşçiliğe: E-Spor Oyuncularının Emek Süreçlerine Dair Eleştirel Bir Değerlendirme”, Emek Araştırma Dergisi, 12(19), 2021, s.61-76.
• ÖZ, Melek/BÜLBÜL, Duran: “Türkiye’de E-Spor Oyuncularının Vergilendirilmesi”, Legal Mali Hukuk Dergisi, 2020, 16(184), s.789-814.
• ÖZTUNA, Barış: “Profesyonel Türk Sporcularının Sendikal Hakları”, International Journal of Sport Culture and Science, 4(Özel Sayı 2), 2016, s.469-476.
• ÖZTUNA, Barış: “Türk Sporcularının Sosyal Güvenliği”, International Journal of Sport Culture and Science, 3(Özel Sayı 1), 2015, s.802-808.
• PATEL, Roshan: “Esports, Player Positions, and the Benefits on Unionızation”, Sport Journal, 20(9), 2017, s.232-248.
• RIDENHOUR, Kelsey F.: “Traditional Sports and Esports: The Path to Collective Bargaining”, Iowa Law Review, 105, 2019, s.1857-1897.
• SENYEN, KAPLAN E. Tuncay: Bireysel İş Hukuku, Yenilenmiş 10.B, Ankara, 2019.
• SHMATENKO, Leonid: “Esports - 'It's in the Game': The Naissance of a New Field of International Arbitration”, 40 under 40 International Arbitration 2021, (Ed. Carlos González-Bueno), s.393-410
• SÖZER, Ali Nazım: İşçi, Bağımsız Çalışan ve Kamu Görevlileri Bakımından Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, 4.B, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• SÜMER, Halûk Hâdi: İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, Güncellenmiş 5.B, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, Beta Yayıncılık, Yenilenmiş 21.B, İstanbul, 2021.
• ŞAKAR, Müjdat/ŞAHİN, Erkan, Duygu: Esnek Çalışma Modellerinden Uzaktan Çalışma ve Uzaktan Çalışanların Sigortalılığı. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 11(2),2021, s.249-267.
• ŞAKAR, Müjdat: İş Hukuku Uygulaması, 12.B, Beta Yayınları, İstanbul, 2018.
• ŞAŞMAZ ATAÇOCUĞU, Muazzez/ZELYURT, Mert Kerem: “Profesyonel Futbolda Emek-Sermaye İlişkileri: Alt Liglerde Ücret, Sosyal Güvence ve Sendika Olgusu Üstüne Nitel Bir Çalışma”, Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 2016, 99-115.
• HOLDEN, T.John/III A. BAKER, Thomas: “The Econtractor? Defining the Esports Employement Relationships”, American Business Law Journal, 56(2), 2019, s.391-440.
• UŞAN, M. Fatih/ ERDOĞAN, Canan: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 2.B, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• WAGNER, G. Michael: “On the Scientific Relevance of eSports”, International Conference on Internet Computing, s.437-442.
• WONG, Jackson: “More Than Just a Game: The Labor and Employement Issues Within Esports”, UNLV Gaming Law Journal, 11(1), 2020, s.123-152.
• YENİSEY DOĞAN, Kübra: “Sendikal Örgütlenmede İşkolu Esası ve İşkolunun Belirlenmesi”, Çalışma ve Toplum, 4(39), 2013, s.43-68.
• YILDIZ, Gaye Burcu: “Atipik Çalışma Kavramı Çerçevesinde Bağımlılık İlişkisinin Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan, (Ed. Kübra Doğan Yenisey), Onikilevha Yayıncılık, 2019.
• İnternet Kaynakları ALEXANDER, Julia: “Faze Clan sues Fortnite star Tfue, claims he earned more than $20 million from streaming”, 01.08.2019, Faze Clan sues Fortnite star Tfue, claims he earned more than $20 million from streaming-The Verge (Erişim: 12.04.2022).
• CROSSLEY, Rob: “Donations Pour in After Pro-Gamer Dies During Tournament”,22.10.2014, https://www.gamespot.com/articles/donations-pour-in-after-pro-gamer-dies-during-tour/1100-6423078/ (Erişim: 27.04.2022).
• IOC: https://olympics.com/ioc/news/international-olympic-committee-makes-landmark-move-into-virtual-sports-by-announcing-first-ever-olympic-virtual-series. (Erişim: 18.05.2022)
• KOGEL, Jonathan, “State of the Esports Player Union: Drawbacks and Legal Challenges”, 08.05.2018, State of the Esports Player Union: Drawbacks and Legal Challenges – ARCHIVE - The Esports Observer (Erişim: 14.05.2022).
• MEOLA, Andrew: “The biggest companies sponsoring eSports teams and tournaments”, 12.01.2018, Top ESports Sponsors&Gaming Sponsorships (businessinsider.com) (Erişim: 13.05.2022).
• MITCHELL, Ferguson: “‘League of Legends’ star plays with a collapsed lung from hospital bed”, 30.04.2014, ‘League of Legends’ star plays with a collapsed lung from hospital bed | Dot Esports (Erişim: 27.04.2022). RIOT GAMES: “College of League of Legends”, 03.11.2021, https://rsaa.riotgames.com/wp-content/uploads/2021/11/2022-College-LoL-Season-Rules.pdf, (College), (Erişim: 21.04.2022).
• RIOT GAMES: “Official Erl Rulebook 2022 Season”, s.34 vd. https://assets.contentstack.io/v3/assets/bltad9188aa9a70543a/blt884d00bfa94ea7e7/ERL-EM-Rulebook.pdf, (ERL), (Erişim: 21.04.2022).
• RUSS, Hilary: “Global esports revenues to top $1 billion in 2019: report”, 12.02.2019, Global esports revenues to top $1 billion in 2019: report | Reuters (Erişim: 10.04.2022).
• SESSIONS, Leigh, Anne/SCHNEIDER, Eric: Lexus X 100 Thieves Customized Vehicle Features First Design Generated by Championship Gameplay, 14.06.2022, https://www.prnewswire.com/news-releases/lexus-x-100-thieves-customized-vehicle-features-first-design-generated-by-championship-gameplay-301566951.html, (Erişim: 14.06.2022).
• STANTON, Rich: “The secret to eSports athletes' success? Lots-and lots-of practice” 29.05.2015, ESports athletes put in hours of training to reach the pinnacle (espn.com), (Erişim: 30.04.2022).
• STEINBERG, Jessy: “The Explosive Growth of Esports – Trends to Watch in 2018”, 08.01.2019 The Explosive Growth of Esports–Trends to Watch in 2018 (provokemedia.com), (Erişim: 13.04.2022).
• TEREAN, Brent: “Blizzard ends the Heroes of the Storm Global Championship”, 13/12/2018, Blizzard ends the Heroes of the Storm Global Championship (upcomer.com) (Erişim: 16.06.2022).
• WALKER, Dylan:“Esports is the Wild West: The sad truth about gaming orgs” 10.03.2016, Esports is the Wild West: The sad truth about gaming orgs (yahoo.com), (Erişim: 12.04.2022).
• WEBB, Kevin:“A teenager's lifetime ban from 'Fortnite' sheds light on a dark reality in the esports business”, 10.11.2019, https://www.businessinsider.com/jarvis-fortnite-ban-epic-games-esports-ninja-2019-11 (Erişim: 25.04.2022).
• WU, Yifan: “Booming e-sports industry faces contract challenges”, 14.04.2017, Booming e-sports industry faces contract challenges-Medill Reports Chicago (northwestern.edu), (Erişim: 12.04.2022).
• “Starcraft 2: E-sport stars charged with match fixing”, 25.04.2016, Starcraft 2: E-sport stars charged with match fixing - BBC News (Erişim: 18.05.2022).