UMUMİ HAYATA MÜESSİR HEYELAN RİSKİ NEDENİYLE AFETE MARUZ BÖLGE UYGULAMASI BAKIMINDAN İDARİ KOLLUK FAALİYETLERİ VE İDARENİN HİZMET KUSURU

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 116 - 130, 30.06.2024

Gonca Kozanoğlu

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1418543

Öz

Jeolojik kökenli doğal afetlerden biri olan heyelanın idare hukuku bakımından önemi, heyelan nedeniyle zarar meydana geldiğinde idarenin sorumluluğu noktasında ortaya çıkmaktadır. 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun başta olmak üzere hukukumuzda, doğal afetler nedeniyle ortaya çıkan afet zararlarını önlemek ve/veya azaltmak amacıyla idareye çeşitli görev ve sorumluluk yükleyen pek çok düzenleme bulunmaktadır. 7269 sayılı Kanun ile öngörülen tedbirlerin alınması ve yardımların yapılabilmesi için afete uğramış veya uğrayabilir bölgelerin, afete maruz bölge olarak kararlaştırılması ve ilan olunması gerekmektedir. Kanun, afete maruz bölge olarak ilan edilen alanda bulunan ve bu nedenle de can ve mal güvenliği bakımından risk oluşturan yapıların, sahipleri tarafından verilen süreler içinde tamir edilmesi veya tamiri mümkün olmaması halinde ise yıkılması; aksi halde idare tarafından yıktırılması, tahliyesi gibi hususlarla ilgili detaylı hükümler öngörmüştür. 7269 sayılı Kanun uyarınca idarenin gerek umumi hayata müessir heyelan riski nedeniyle afete maruz bölge uygulaması gerek heyelan riski sebebiyle afete maruz bölge olarak ilan edilen alanda kalan ve heyelan nedeniyle gördükleri hasar bakımından risk oluşturan, hasar görmesine rağmen sahipleri tarafından tamir edilmeyen yapıların tahliyesi ve yıktırılması yetkileri kolluk şeklinde düzenlenmiştir. Bu çalışmada, 7269 sayılı Kanun uyarınca umumi hayata müessir heyelan riski nedeniyle öngörülen söz konusu afet yönetim faaliyetleri, idare hukukumuz açısından idarenin konu bakımından faaliyetlerinden kolluk faaliyeti açısından ele alınacaktır. Danıştayın heyelan nedeniyle idarenin sorumluluğuna ilişkin kararlarının, afete maruz bölge çerçevesinde idarenin hizmet kusuru esasında şekillendiği görüldüğünden, bu çalışmada idarenin hizmet kusuru konusuna da değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Heyelan, 7269 Sayılı Kanun, Afete Maruz Bölge, İdari Kolluk, İdarenin Hizmet Kusuru.

ADMINISTRATIVE LAW ENFORCEMENT ACTIVITIES AND SERVICE DEFECT OF THE ADMINISTRATION IN TERMS OF AREA APPLICATION EXPOSED TO DISASTER DUE TO LANDSLIDE RISK AFFECTING PUBLIC LIFE

Öz

The importance of landslide, which is one of the natural disasters of geological origin, in terms of administrative law, emerges in terms of the responsibility of the administration when damage occurs due to landslide.There are many regulations in our law, especially the Law No. 7269 on Measures to be Taken and Assistance to be Provided Due to Disasters Affecting Public Life, that impose various duties and responsibilities on the administration in order to prevent and/or reduce disaster damages arising from natural disasters.In order to take the measures and provide aid as stipulated by Law No. 7269, the regions that have been or may be affected by disaster must be decided and declared as disaster-exposed areas.The law stipulates that structures located in the area declared as a disaster-exposed area and therefore posing a risk to the safety of life and property must be repaired within the time period given by their owners, or demolished if repair is not possible; Otherwise, it stipulates detailed provisions regarding issues such as demolition and evacuation by the administration.Pursuant to Law No. 7269, the administration has the authority to implement a disaster-exposed zone due to the risk of landslides affecting public life, and to evacuate and demolish structures that remain in the area declared as a disaster-exposed area due to the risk of landslides, pose a risk in terms of damage caused by landslides, and are not repaired by their owners despite being damaged organized as followsIn this study, the disaster management activities envisaged due to the risk of landslides affecting public life in accordance with Law No. 7269 will be discussed in terms of law enforcement activities, one of the activities of the administration in terms of subject matter, in terms of our administrative law. Since it is seen that the decisions of the Council of State regarding the responsibility of the administration due to landslides are shaped on the basis of the service defect of the administration within the framework of the region exposed to disaster, the issue of service defect of the administration will also be mentioned in this study.

Anahtar Kelimeler

Landslide, Law No. 7269, Disaster-Exposed Area, Administrative Law Enforcement, Service Defect of The Administration.

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı: “Doğal Afetler”, https://www.afad.gov.tr/afadem/dogal-afetler, (Erişim: 06.12.2023).
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı: “Türkiye, Afet Farkındalığı ve Afetlere Hazırlık Araştırması Raporu”, 2014, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/3923/xfiles/turkiye-afet-farkindaligi-ve-afetlere-hazirlik-arastirmasi_-2014-edited.pdf, (Erişim: 06.12.2023), s.1-72.
• AKGÜL, Aydın: Genel İdari Kolluk Faaliyetleri ve Yargısal Denetimi, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• AKYILMAZ, Bahtiyar: “Sosyal Risk İlkesi ve Uygulama Alanı”, GÜHFD, 9(1-2), 2005, s.185-211.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ARMAĞAN, Tuncay: İdarenin Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 1997.
• ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
• ATAY, Ender Ethem: “İdarenin Sorumluluğu”, in Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Ankara 2006, s.1061-1098.
• AYDIN, Muhammed Ali: İdarenin Hizmet Kusurundan Doğan Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• BALAMİR, Murat: “Afetlere İlişkin Planlama Etkinlikleri ve Sakınım Planlaması”,Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, 2. Baskı, Der. Melih Ersoy, Ninova Yayınları, İstanbul 2016, s.2-6.
• BUCAKTEPE, Adil: “Depremden Dolayı İdarenin Sorumluluğu”, DÜHFD, 17-18(26-27-28-29), 2012-2013, s.93-122.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: Tarihsel, Teorik ve Pratik Yönleriyle İdarenin Kusursuz Sorumluluğu, 1. Baskı, Asil Yayınevi, Ankara 2007. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü: “Riskli Alan İlanı ve Uygulama Klavuzu”, https://webdosya.csb.gov.tr/db/altyapi/icerikler/r-skl-_alan_ilan-_ve_uygulama_klavuzu-20180222090434.pdf, (Erişim: 26.03.2023), s.1-50.
• ÇITAK, Halim Alperen: İdarenin Kusursuz Sorumluluğu Bağlamında Sosyal Risk İlkesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• DESCHENAUX, Henri/TERCİER, Pierre: Sorumluluk Hukuku, Çev. Salim Özdemir, Kadıoğlu Matbaası, Ankara 1983.
• DURAN, Lütfi: İdare Hukuku Ders Notları, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
• DURAN, Lütfi: Türkiye İdaresinin Sorumluluğu Sorumluluğun Temeli ve Sebepleri Sorumluluğa Yol Açan Olgular, Sevinç Matbaası, Ankara 1974.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• GERAY, Cevat: “Yıkım (Afet) Olaylarında Kurtarma, İlk Yardım, Konutlandırma ve Yerleştirme Önlemleri”, Amme İdaresi Dergisi, 10(4), 1977, s.65-84.
• GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, Cilt II, 3. Baskı, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa 2019.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt I, Genel Esaslar, 13. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt II, İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2017.
• GÜNDÜZ, İsmail: Dünyada ve Türkiye’de Afet Yönetimi, Erdem Yayınları, İstanbul 2009.
• GÜRSEL, Esin: Kentsel Dönüşüm 6306 sayılı Kanun Kapsamında Afet Riski Altındaki Alanlarda Riskli Yapı ve Hukuki Rejimi, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• KADIOĞLU, Mikdat: Afet Yönetimi: Beklenmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek, 2. Baskı, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
• KADIOĞLU, Mikdat: “Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri”, in Kadıoğlu, Mikdat/Özdamar, Emin (ed.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) Türkiye Ofisi Yayınları, Ankara 2008, s.1-34.
• KAPLAN, Onur: İdare Hukuku Yönünden Afet Riski Altındaki Alanların Kentsel Dönüşüm Süreci, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
• KOZANOĞLU, Gonca: Türk İdare Hukukunda Doğal Afetler Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• MİLLİYET: “Zonguldak’ta ikinci büyük heyelan! İş makineleri göçük altında kaldı”, 09.12.2023, https://www.milliyet.com.tr/gundem/zonguldakta-ikinci-buyuk-heyelan-is-makineleri-gocuk-altinda-kaldi-7047038, (Erişim: 26.03.2024).
• OKAY TEKİNSOY, Özge: İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı, 1. Baskı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt III, 3. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1966.
• ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, 2. Baskı’dan 3. Tıpkı Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2017.
• ÖZKUL, Barış/KARAMAN, A. Erkan: “Doğal Afetler İçin Risk Yönetimi”, TMMOB Afet Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, İMO Kongre ve Kültür Merkezi, Ankara 2007, s.251-260.
• ÖZTÜRK, Kemal: “Heyelanlar ve Türkiye’ye Etkileri”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 2002, s.35-50.
• PAMPAL, Süleyman/ÖZMEN, Bülent: Depremler Doğal Afet Midir? Depremlerle Baş Edebilmek, Eflatun Yayınevi, Ankara 2009.
• ŞAHİN, Ali Utku: “Afet Yönetimi Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Kavramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Tesam Akademi Dergisi, 1(2), 2014, s.7-30.
• ŞAHİN, Cemalettin/SİPAHİOĞLU, Şengün: Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara 2013.
• TAN, Turgut: İdare Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2017.
• TEZGİDER, Gülgün: “Afet Yönetimi Sisteminin Tarihsel Gelişimi”, in Özmen, Bülent (ed.), Afet Yönetimi-II, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir 2017, s.2-35.
• ULUSOY, Ali Dursun: Yeni Türk İdare Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• UNISDR: Terminology on Disaster Risk Reduction, United Nations, Geneva2009, https://www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf, (Erişim: 14.11.2023).
• YAŞAR, Hasan Nuri: İdare Hukuku, 3. Baskı, Der Yayınları, İstanbul 2016.
• YAŞAR, Hasan Nuri: “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”, İÜHFM, 66(1), 2008, s.201-220.
• YAYLA, Yıldızhan: İdare Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2010.
• YEKEBAŞ DEĞİRMENCİ, Dilara: İdare Hukukunda Mücbir Sebep, Platon Plus Yayıncılık, İstanbul 2023.
• YILDIZ, Hayrettin: “İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi”, TBB Dergisi, (116), 2016, s.135-178.
• YILDIRIM, Ramazan/ÇINARLI, Serkan: Türk İdare Hukuku Dersleri, Cilt II, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• YILMAZ, Abdullah: Türk Kamu Yönetiminin Sorun Alanlarından Biri Olarak Afet Yönetimi, Pegem A Yayıncılık, Ankara 2003.