AN ASSESSMENT ON THE USE OF THE CONCILIATION INSTITUTION BY THE SO-CALLED VICTIM FOR THE PURPOSE OF GENERATING INCOME

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 278 - 292

Kaan Polat

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1501139

Öz

The institution of conciliation, which was introduced into Turkish criminal law in 2005 and is considered as one of the reflections of the restorative justice approach, is a process where the perpetrator and the victim are brought together to reconcile and determine how the damage suffered by the victim can be compensated. In this process, the victim requests that an act, which is usually material in nature, be given to him in order to eliminate the damage he has suffered. The perpetrator then prevents trial by fulfilling the act requested by the victim. However, in some cases, the so-called victim causes crimes subject to conciliation to be committed against him/her and potential criminals who are likely to commit crimes in this direction to be provoked, just to benefit from the act of the conciliation institution. In other words, the institution of conciliation, which was introduced into Turkish law to ensure the restoration of the disrupted social order by the agreement of the perpetrator and the victim, may become a tool used by the so-called victim to generate income. In our study; how the acts carried out in order to obtain income in a way that is far from goodwill and contrary to the purpose of the existence of the conciliation institution, whether the conciliation institution should be applied as a result of these acts, and finally, whether a sanction can be imposed against the so-called victim for acting in this way will be addressed.

Anahtar Kelimeler

Conciliation, Reconciliation, So-called Victim, Probable Perpetrator, Restorative Justice

GELİR ELDE ETMEK AMACIYLA SÖZDE MAĞDUR TARAFINDAN UZLAŞTIRMA KURUMUNUN KULLANILMASI HAKKINDA DEĞERLENDİRME

Öz

Türk ceza hukukuna 2005 yılında dâhil edilen ve onarıcı adalet anlayışının yansımalarından biri olarak kabul edilen uzlaştırma kurumu, fail ile mağdurun bir araya getirilerek barışmalarına ve mağdurun uğramış olduğu zararın nasıl telafi edilebileceğine ilişkin yürütülen bir süreçtir. Bu süreçte mağdur, uğramış olduğu zararın giderilmesi için genellikle maddi nitelikte olan bir edimin kendisine verilmesini talep etmektedir. Bunun üzerine fail, mağdurun talep ettiği edimi yerine getirmek suretiyle kovuşturma yapılmasının önüne geçmiş olur. Ancak bazı durumlarda sözde mağdur; sırf uzlaştırma kurumunun ediminden yararlanmak amacıyla kendisi aleyhine uzlaştırmaya tabi suçların işlenmesine, bu yönde suç işleme ihtimali olan potansiyel suçluların tahrik edilmesine sebep olmaktadır. Bir başka deyişle; fail ve mağdurun anlaşarak bozulan toplum düzeninin iadesinin sağlanması için Türk hukukuna giren uzlaştırma kurumu, sözde mağdurun gelir elde etmek için kullanılan bir araç hâline gelebilmektedir. Çalışmamızda; hüsnüniyetten uzak ve uzlaştırma kurumunun varoluş amacına aykırı şekilde gelir elde etmek amacıyla yapılan eylemlerin nasıl nitelendirildiği, bu eylemler neticesinde uzlaştırma kurumunun uygulanıp uygulanmaması gerektiği ve nihayetinde sözde mağdurun bu şekilde davranması nedeniyle aleyhine bir yaptırımın tatbik edilip edilemeyeceği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uzlaştırma, Uzlaşma, Sözde Mağdur, Muhtemel Fail, Onarıcı Adalet

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin/AKSAN, Murat: Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• AKBULUT, Berrin: “Dolandırıcılık Suçunda Hile ve Hilenin Zamanı”, SÜHFD, 30(4), 2022, s.2267-2301.
• ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• AYDIN, Devrim: “Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(2), 2013, s.879-918.
• BAYTAZ, Abdullah: “Onarıcı Adalet’e Genel Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1), 2013, s.117-129.
• BOSTANCI BOZBAYINDIR, Gülşah: Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, 1. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013.
• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/YENERER ÇAKMUT, Özlem: Kişilere Karşı işlenen Suçlar, 3.B., Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• ÇETİN, İbrahim: Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, 1. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• ÇETİNTÜRK, Ekrem: “Onarıcı Adalet Anlayışı ve Uzlaştırma Kurumunun Türk Ceza Adalet Sisteminde Algılanışı (Geleneksel Ceza Adalet Anlayışına Eleştirel Bir Bakış)”, Ceza Hukuku Dergisi, 4(9), 2009, s.191-245.
• ÇETİNTÜRK, Ekrem: Onarıcı Adalet ve Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
• DEĞİRMENCİ, Olgun: Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma, 2.B., Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• DEMİRBAŞ, Timur: “Suçun Önlenmesi”, Yaşar Hukuk Dergisi, 1(1), 2019, s.56-71.
• DEMİRBAŞ, Timur: Haksız Tahrik, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• DOĞAN KARAKAŞ, Fatma: Cezanın Amacı ve Hapis Cezası, 1. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2010.
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt II, 15. Bası, Der Yayıncılık, İstanbul 2021.
• EREM, Faruk: “Kışkırtıcı Ajan”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 32(1), 1975, s.5-15.
• ERİŞ, Ali Uğur: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Eğitim”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (137), 2018, s.241-271.
• GÜNDÜZ, Hakan: Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• KAPLAN, Mahmut: “Onarıcı Adalet ve Türk Ceza Hukukuna Yansımaları”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2015, s.59-86.
• KUL YENİGÜL, Aylin: “Onarıcı Adalet ve Cezalandırıcı Adalet”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(9), 2019, s.9-26.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar: Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/MERAKLI, Serkan/BACAKSIZ, Pınar/BAŞBÜYÜK, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ÖZEN, Mustafa: “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, Terazi Hukuk Dergisi, 2(8), 2007, s.83-90.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2005.
• ŞAHİN, Cumhur/GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• ŞEN, Ersan/SERDAR, Cem: “Hakaret Endüstrisinin Ceza Sorumluluğu”, 2023, https://www.sen.av.tr/tr/makale/%20hakaret-end%C3%BCstrisinin-ceza-sorumlulugu, (Erişim: 24.05.2024).
• ŞEN, Ersan/YURTTAŞ, Yasemin: “Gizli Tanık, X Muhbir, Gizli Soruşturmacı, Ajan Provakatör”, Ceza Hukuku Dergisi, 3(6), 2008, s.21-50.
• T.C. Adalet Bakanlığı Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı, https://alternatifcozumler.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/20420241343372023%20UZLA%C5%9ETIRMA%20G%C3%96RSEL.pdf, (Erişim: 20.05.2024).
• TAŞKIN, Ozan Ercan: “Son Çare (Ultima Ratio) Olarak Ceza Hukuku”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(1), 2016, s.59-91.
• TAŞKIN, Ozan Ercan: Kışkırtıcı Ajan, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2011.
• TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/ÖNOK, Mustafa: Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 21. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• TOKDEMİR, Sercan: “Ceza Adaleti Sistemine Yeni Bir Yaklaşım: Tamamlayıcı Bir Sistem Olarak ‘Onarıcı Adalet’ Mekanizması”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1-2), 2017, s.75-114.
• UMBREİT, Mark: “Restorative Justice Through Victim-Offender Mediation: A Multi-Site Assessment”, The Western Criminology Review, 1(1), 1998, s.1-22.
• ÜNAL, Ertuğrul: “Uzlaştırma ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumlarının Masumiyet Karinesi Bağlamında Değerlendirilmesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1), 2018, s.195-216.
• YAŞAR, Ercan: “Suç İşlemeye Tahrik Suçu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 28(1), 2022, s.99-128.
• YAŞAR, Ercan: Maddi ve Şekli Suç Hukuku Boyutlarıyla Klasik Ceza Muhakemesine Alternatif Usuller, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• YERDELEN, Erdal/ÖZBEK, Mustafa Serdar/ALTUNTAŞ, Şeyda/BOZ, Burak/ERDEM, Dilek Özge/YILMAZ, Berna Ayşen: Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• YERDELEN, Erdal: Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.