Deneyimli Sınıf Öğretmenleriyle 2005 Yılı Hayat Bilgisi Ders Kitaplarını Sorgulamak: Yapılandırmacılık Deneyimine Eleştirel Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 81 - 104, 29.03.2022

Yücel Kabapınar , Birsen Berfu Akaydın , Hakan Çetin , Cumali Keleş , Lütfullah Çelikten

Öz

Öğrenme anlayışının değişimi, öğretim programlarından ders kitaplarına, sınıf içi iletişimden ölçme ve değerlendirme süreçlerine dek tüm eğitim basamaklarını değiştirmiştir. Bu çerçevede en radikal değişim ilkokul programındaki Hayat Bilgisi dersi ve ders kitaplarında meydana gelmiştir. Bu çerçevede en kritik soru(n)lardan biri de Hayat Bilgisi ders kitabını kullanan öğretmenin bu değişen öğretim materyaline ilişkin algısının ne olduğudur. Bu çerçevede bu araştırmanın amacı, deneyimli öğretmenlerin (20 yıl ve üzeri), 2005 yılı öncesi ve sonrasında basılan ve iki ayrı öğrenme anlayışını temsil eden, Hayat Bilgisi ders kitaplarının kapsam, kullanılabilirlik ve işlevine ilişkin bakış açılarını gerekçeleriyle ortaya koymaktır. Araştırma nitel bir araştırma olup durum çalışması desenine göre biçimlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu en az 20 yıldan beri sınıf öğretmenliği yapmakta olan 12 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubunun 20 yıl ve üzeri deneyime sahip olanlardan seçilmesinin nedeni, her iki sistemin ders kitaplarını da sınıflarında kullanmış olmaları gerekçesine dayanmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise nitel veri analiz yöntemlerinden betimsel analiz uygulanmıştır. Bu anlamda katılımcıların iki farklı öğrenme anlayışı merkezli ders kitaplarına ilişkin genel eğilimleri sınıflandırılarak gerekçeleriyle birlikte sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hayat Bilgisi programı, ders kitapları, yapılandırmacılık

Questioning the Life Studies Textbooks of 2005 with Experienced Classroom Teachers: A Critical View in the Constructivism Experience

Öz

The altering of learning understandings changed every grade of education, from teaching programs to textbooks, from in-class communication to the process of assessment and evaluation. Within this framework, the most radical altering took place in the lesson and the textbooks of Life Studies, which is taught in the primary school curriculum. In this case, one of the most critical problems/questions are the sense of the teacher related to these new materials. Within this scope, the aim of this research is to reveal the perspective of the experienced teachers (20 years and over), on the content, the availability and the function, which have used the Life Studies books, representing two different understandings of teaching, printed before and after 2005. In this research, case study research design which is among the qualitative research methods was used. The study group of the research consists of 12 primary school teachers who had been teaching at least for 20 years. The reason that teachers who had been teaching for over 20 years, is that they have taught with both of these system’s textbooks. Semi-structured interview was used as data collection tool. In the analysis of the data, descriptive analysis, one of the qualitative data analyzes, is used. In this sense, the general tendency of the participants related to the two different teaching systems’ textbooks is presented being classified with its reasons.

Anahtar Kelimeler

Life Studies Program, textbooks, constructivism

Kaynakça

• Avcı, M. (2014). Sosyal bilgiler dersinde kültürel miras eğitimine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Burrell, G. & Morgan, G. (1983). Sociological paradigms and organizational analysis. London: Heinemann. Driver, R. (1985). The pupil as scientist? Milton Keynes: Open University Pres.
• Driver, R. & Erickson, G. (1983). Theories-in-action: Some theoretical and empirical issues in the study of students’ conceptual frameworks in science. Studies in Science Education, 10, 37-60.
• Elliott, S. N., Kratochwill, T. R., Littlefield Cook, J., & Travers, J. (2000). Educational psychology (3rd ed.). Boston, MA: McGraw-Hill College.
• Erden, M. ve Akman, Y. (2006). Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme-öğretim (15. baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi. Güleryüz, H. (2013). Hayat Bilgisi programları ve öğretimi. Ankara: Tarcan Matbaacılık.
• Gülmez, E. (2020). Çocuk ruh sağlığı uzmanlarının gözünden Hayat Bilgisi ders kitaplarına bakmak: hangisini niçin tercih ediyorlar?. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kabapınar, Y. (2002). İlköğretim Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretiminde kullanılan ders kitapları ve öğretim materyalleri açısından Türkiye ve İngiltere örnekleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 247-270.
• Kabapınar, Y. (2007a). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları, C. Öztürk (ed.) içinde, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım (s. 335-367), Ankara: Pegem Akademi.
• Kabapınar, Y. (2007b). 1998 ve 2004 öğretim programlarına göre yazılmış Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarında sosyal olay ve değerlerin sunumu. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 25, 109–127.
• Kabapınar, Y. (2019). Kanıt temelli öğrenme: Tanım, kapsam, yaklaşımlar, Y. Kabapınar (ed.) içinde, Kimlik Belirleyen Derslerde Kanıt Temelli Öğrenme (s. 29-54), Ankara: Pegem Akademi.
• Kabapınar, Y., Akbal, Y. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin 1998 ve 2004 yılı ilköğretim programlarına göre hazırlanmış Hayat Bilgisi ders kitaplarına ilişkin değerlendirmeleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 95-122.
• Kabapınar, F. (2020a). Davranışçı ve yapılandırmacı öğrenme anlayışları temelinde Fen Bilimleri ders kitaplarına bakmak, Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (ed.) içinde, Ders Kitabı İncelemesi (s. 214- 239), Ankara: Pegem Akademi.
• Kabapınar, Y. (2020b). 1998, 2005 ve 2018 öğretim programları temelinde yazılmış Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler kitaplarına bakmak, Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (ed.) içinde, Ders Kitabı İncelemesi (s.192-211), Ankara: Pegem Akademi.
• Kocaoluk, F., Kocaoluk M. Ş. (1998). İlköğretim okulu programı, Milsan Basım Sanayi A.Ş., İstanbul.
• MEB, (2015). 1.2. ve 3. Sınıf Hayat Bilgisi öğretim programı (Taslak). Ankara: Talim Terbiye Kurumu.
• MEB, (2017). 1.2. ve 3. Sınıf Hayat Bilgisi öğretim programı (Taslak). Ankara: Talim Terbiye Kurumu.
• Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994) Qualitative data analysis. CA: Sage Publications.
• Osborne,R., Freyberg, P. (1985). Learning in Sciendce: The Implications of Children’s Science, Auckland, NZ: Heinemann.
• Polat, S. (2016). Sosyal bilgiler eğitiminde doğal ve kültürel varlıklara yer verilme düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Saban, A. (2000). Öğrenme Öğretme Süreci: Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Ankara: Nobel Yayınları.
• Sucuoğlu, C. (2021). Öğrencilerin bireyselleşme ve toplumsallaşma süreçlerinde Hayat Bilgisi öğretim programları ve ders kitaplarına bir bakış. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, M. (2017). Social Studies Curricula in Turkey Historical Evolution. European Journal of Education Studies. 3(2), 48-64.
• Tay, B., ve Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı Hayat Bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.