20. Yüzyıl Eşiğindeki İran ve Türkiye’den İki Mimar Üzerine Bir İnceleme: Andre Godard ve Mimar Kemalettin

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 255 - 281, 31.12.2020

Farivash Ghanadi Maragheh , Hilal Tuğba Örmecioğlu

https://doi.org/10.33201/iranian.808318

Öz

İran ve Türkiye’deki mimari ortamın karşılaştırılması her iki ülkede ilgi çekici bir araştırma başlığı olmuştur. Özellikle modernizm ve milliyetçi dönemleri araştırmacıların en çok ilgilendiği dönemler arasında yer almaktadır. Söz konusu iki komşu ülkede modernizm ve milliyetçi hareketleri yakın dönemler ve benzer stillerde yükselmiştir. Mimarlık bunun somut bir örneği olmaktadır. Bu araştırmada seçilen isimler, Andre Godard ve Mimar Kemalettin, İran ve Türkiye’nin milli mimarlık tarihinde önemli isimlerdir. Bu çalışmada dönemin iki mimarının, İran ve Türkiye’deki muazzam değişimler esnasındaki akademik, kültürel ve mimari çalışmaları incelenecektir. Böylece 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki İran ve Türkiye mimarisinin anlaşılması için verimli bir karşılaştırma yapılması hedeflenmiştir. Benzer çalışmalara katkı sağlayabilecek bilgilere ulaşılması dilenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Iran, Türkiye, Modern Mimarlık, Milli Mimarlık, Andre Godard, Mimar Kemalettin

A Study on Two Architects of Iran and Turkey at the Threshold of the 20th Century: Andre Godard and Mimar Kemalettin

Öz

The comparison of the architectural environments of Iran and Turkey has been always a topic of interest in both of these countries. Especially the modernization and nationalization periods are the most thought-provoking years for researchers. The modernism and nationalism movements of these two neighboring countries have risen in close periods and similar styles. The architecture is a valid example of that. The chosen names for this study, Andre Godard and Mimar Kemalettin, are important in the history of national architecture in Iran and Turkey. In this paper, two architects of the period are being analyzed by their academic, cultural, and architectural activities during the time of immense changes in Iran and Turkey. In this way, it is aimed to create a useful comparison to understand the national architecture of the late 19th century and the early 20th century in Iran and Turkey and contribute to similar studies of the area.

Anahtar Kelimeler

Iran, Turkey, Modern Architecture, National Architecture, Andre Godard, Mimar Kemalettin

Kaynakça

• Adibzadeh, Soudabeh; Abbasi, Mohsen Harofteh and Aminpour, Ahmad. (2018). A Critique on André Godard’s Historiography Considering the Fields of his Historiography. The Scientific Journal of NAZAR research center (Nrc) for Art, Architecture & Urbanism, 17-26.
• Akhgar, Peyman. (2020). The Ecole des Beaux-Arts and the Construction of Iranian National Identity in the Interwar Era: The Architecture of André Godard. The Society of Architectural Historians, 8-21.
• Başar, Mehmet Emin and Erdoğan, Hacı Abdullah. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 29-43.
• Bulut, Mustafa. (2013). Ölümünün 100. Yılında Mahmut Şevket Paşa’nın Türbesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı 1, 93-107.
• Büyükdemir, Özlem. (1999). "Edirne Garı". Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü.
• Çınar, Alev. (2007). The Imagined Community As Urban Reality: The Making of Ankara. Urban Imaginaries: Locating the Modern City, University of Minnesota Press, 151-181.
• Civelek, Yusuf. (2009). Mimarlık, Tarihyazımı ve Rasyonalite: XX. Yüzyılın İlk Yarısındaki Modern Türk Mimarisinde Biçime Dayalı Sembolik Söylem Meselesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, 1-22.
• Daniel, Victor; Shafei, Bijan and Soroushiani, Sohrab. (2015). Andre Godard Architecture. Tehran: Architecture of Changing times in Iran.
• Dedekarginoğlu, Cem. (2019). Erken Cumhuriyet Ankara’sında Bir Kamusal Mekân: Millet Bahçesi. Ankara Araştırmaları Dergisi, 355-374.
• Elhan, Nail. (2019). Pehleviler Dönemi’nde İran’da Ulus-Devlet:Milli Kimlik ve Geleneğin İcadı. İran Çalışmaları Dergi̇si, 13-37.
• Erarslan, Alev. (2006). Ottoman Baroque Architecture: Turkish Baroque. Istanbul Aydın University, Department of Architecture and Design, 282-319.
• Erarslan, Alev. (2018). An essay on Byzantine architectural influence on the spatial organization of the Architect Sinan’s square baldachin single-domed mosques. Istanbul Aydın University, Department of Architecture and Design, 165-179.
• Gaston, Maspero. (1903). History of Egypt, Chaldea, Syria, Babylonia, and Assyria. London: Grolier Society.
• Gökhan, Çiğdem Berdi. (2014). Ankara Palas: Bir Mimari Yapının Toplumun Sosyo-Kültürel ve Politik Yaşamı ile Etkileşimi. pp. 13-45.
• Güngören, Ela and Tuztaşı, Uğur. (2007). Türk mimarlık tarihi yazıcılığında ‘Ulusal’/’Millî’ olanın Eklektisizm ve Modernizm ekseninde ayrış[-tırıl-]ması üzerine 1. Mekânlar / Zamanlar / İnsanlar: Kimlik, Aidiyet ve Mimarlık Tarihi Temalı V. Doktora Araştırmaları Sempozyumu, 1-19.
• Karahan, Onur. (2015). Türkiye’de Betonarmenin Erken Kullanımı ve Gelişimi Sürecinde Hennebique Betonarme Sistemi. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 67-76.
• Smith, Earl Baldwin. (1950). The Dome: A Study in the History of Ideas. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Sumbas, Ahu. (2013). Türk Modernleşmesi’ni Ankara Palas Üzerinden Okumak: " Doğudan Batıya Açılan Bir Pencere". H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 171-198.
• Tuluk, Ömer İskender. (2006). Osmanli Camilerinde Mekan Kurgusu Açisindan Kare Tabanli Baldaken Varyasyonlari (15.-17.Yy.) . Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 21, No 2, 275-284.
• Yavuz, Mehmet. (2006). August Carl Friedrich Jasmund ve Mimari Faaliyetleri. X. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (pp. 187-209). Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü.
• Yavuz, Yıldırım. (2015). Evkaf Nezareti İnşaat ve Tamirat Heyet-i Fenniyesi İlk Başmimari Mimar Kemalettin. Restorasyon Yıllığı Dergisi, 6-24.
• Internet Sources
• Açıkgöz, Elif. “Çini Sanatı Nedir? Nasıl Yapılır?.” bilgiustam.com, accessed October 17, 2020. https://www.bilgiustam.com/cini-sanati-nedir-nasil-yapilir/
• Ardalan, Nader. “Museums and Memorials of Iran 1935 to 1979 By Nader Ardalan.” 2A Architecture and Art Magazine. 2009, accessed August 16, 2020. https://magazine.2aincorp.com/2019/05/14/museums-and-memorials-of-iran-1935-to-1979-by-nader-ardalan/
• Atlas Obscura. “The Tomb of Hafez.” atlasobcura.com, accessed October 8, 2020. https://www.atlasobscura.com/places/tomb-of-hafez
• Chandler, Arthur. “The Art Deco Exposition: Post-War Paris.” arthurchandler.com, 1988, accessed August 16, 2020. http://www.arthurchandler.com/1925-art-deco-exposition
• Curiosmos. “The Archway of Ctesiphon: the Largest Single-Span Free-Standing Vault on Earth”. curiosmos.com, March 12, 2019, accessed October 8, 2020. https://curiosmos.com/the-archway-of-ctesiphon-the-largest-single-span-free-standing-vault-on-earth/
• Ertuğrul, Özkan and Çobanoğlu, Ahmet Vefa. “Kemâleddin Bey, Mimar (1870-1927).” İslam Ansiklopedisi, 2002, accessed August 16, 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/kemaleddin-bey-mimar
• IranRoute. “The Blue Mosque in Tabriz.” iranroute.com, accessed October 8, 2002. https://www.iranroute.com/sights/112/blue-mosque-of-tabriz
• Istanbul Sanat Evi. “Çini Sanatı ve Çinicilik Nedir Teknikleri Nelerdir?.” istanbulsanataevi.com, accessed September 17, 2020. https://www.istanbulsanatevi.com/sanat-terimleri-kavramlar/cini-sanati-ve-cinicilik-nedir-teknikleri-nelerdir/
• Raif, Ömer. “Türkiye'nin İlk Yıllarında İz Bırakan Mimar Kemaleddin ve 25 Güzide Eseri.” Onedio, January 11, 2015, accessed October 8, 2020. https://onedio.com/haber/mimar-ahmed-kemaleddin-ve-eseri-434090
• Sanat Sözlüğüm. “Baldaken.” sanatsozlugum.blogspot.com, 2012, accessed October 8, 2020. https://sanatsozlugum.blogspot.com/2012/11/baldaken.html#:~:text=Kubbe%20ya%20da%20piramit%20%C3%A7at%C4%B1yla,s%C3%BCtunlarla%20ta%C5%9F%C4%B1nan%20k%C3%BC%C3%A7%C3%BCk%20a%C3%A7%C4%B1k%20str%C3%BCkt%C3%BCr.
• Shutterstock. “Iran National Museum.” shutterstock.com, accessed 8 October, 2020. https://www.shutterstock.com/tr/search/teheran+museum
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. “Karaağaç Eski Tren Garı.” Kültür ve Turizm Bakanlığı, accessed September 21, 2020. https://edirne.ktb.gov.tr/TR-110701/karaagac-eski-tren-gari.html
• Wikimedia. “Iran National Museum.” Wikimedia, February 14, 2017, accessed October 8, 2020. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Iran_Bastan_Museum,_National_Museum_of_Iran,_Tehran.jpg
• Wikipedia. “Apadana.” Wikipedia, August 20, 2020, accessed October 8, 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Apadana
• Wikipedia. “Cumba.” Wikipedia, December 3, 2020, accessed October 8, 2020. https://tr.wikipedia.org/wiki/Cumba
• Wikipedia. “Iwan.” Wikipedia, December 3, 2020 accessed October 8, 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Iwan