TIBBI VE AROMATİK BİTKİ ÜRETİM MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İSTATİSTİK TEKNİKLERLE ARAŞTIRILMASI VE ÜRETİM MİKTARININ TAHMİNLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 80 - 92, 25.06.2021

Şengül Can

https://doi.org/10.18825/iremjournal.906999

Öz

Bu çalışma ile, yıllık tıbbi ve aromatik bitki üretim miktarı üzerinde etkisi olduğu düşünülen değişkenlerin yıllık üretim miktarını ne yönde etkiledikleri araştırılmıştır. Küresel ekonomide önemli bir yeri olan ve ülkemiz iklim koşulları nedeniyle doğal olarak yetişen pek çok bitki türü bulunmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitkiler ise ülkemizde daha çok doğadan toplama yoluyla üretilmektedir. Ancak dünya geneline bakıldığında tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstriyel ve alternatif tıp amaçlı kullanımının yaygınlaştığı görülmektedir. Bu nedenle ülkemiz üretim miktarı üzerinde etkisi olan faktörlerin değerlendirilerek yerli üretimin nasıl teşvik edilebileceği regresyon analizi tekniği kullanılarak araştırılmıştır. Sıcaklık, yağış, fiyat, döviz alış kuru ve döviz satış kuru değişkenlerinin üretim miktarı üzerindeki etkisinin araştırıldığı model (p=0.000<0.001) istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ancak sıcaklık, yağış ve döviz alış kuru değerlerinin üretim miktarı üzerinde anlamlı bir etkisi görülmemiştir. Yıllık üretim miktarını etkileyen faktörlerin başında fiyat ve döviz satış kuru değeri olduğu görülmüştür. Çalışma sonucunda yerli pazardaki fiyatın üretim miktarını etkilemediği döviz satış fiyatının ise tıbbi ve aromatik bitki üretim miktarı üzerinde olumlu bir etkisi olduğu görülmüştür. Bu sonuç yurt dışı satışların üretim miktarı üzerinde geniş bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Bu nedenle üretimde belirli bir kalite ve standardizasyona ulaşabilmek adına yerli üreticinin desteklenmesi ve bu alanda eğitilmesinin yurt dışı pazar payını arttıracağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler, Üretim Miktarı, Regresyon Analizi

Kaynakça

• Acıbuca, V. ve Bostan Budak D. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi, Çukurova Tarım Gıda Bil. Der. Çukurova J. Agric. Food Sci. 33(1): 37-44.
• Alston, J.M., ve Pardey, P.G. (2014). Agriculture in the global economy, Journal of Economic Perspectives 28 (1), 121–146.
• Avan, M. (2021). Türkiye’de ve Dünya’da Görülen Önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler, Özellikleri ve Hastalıkları Üzerine Araştırmalar. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 3(1): 129-156.
• Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., Telci, I., (2010). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Ziraat Mühendisli ̆giVII. Teknik Kongresi (11–15 Ocak 2010, Ankara) Bildiri Kitabı, I, s.437–456.
• Budak, G. (2020). Tarımsal Üretim Kararlarında Kullanılabilecek Yeni Matematiksel Modeller. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 57 (3):455-465.
• Craker, L.E., Z. Gardner, S.C. Etter, (2003). Herbs in American Fields: A Horticultural Perspective of Herb and Medical Plant Production in the United Sates, 1903–2003. HortScience 38:977–983.
• Craker, L.E., Z. Gardner, (2005). Sustaining the Harvest: Challenges in MAP Production and Markets. Acta Hort. 676:25–30.
• Craker, L.E., (2007). Medicinal and Aromatic Plants—Future Opportunities Reprinted from: Issues in New Crops and New Uses.. J. Janick and A. Whipkey (eds.). ASHS Press, Alexandria, VA.
• FAO, (2005). Trade in Medicinal Plants, ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/008/af285e/af285e00.pdf Erişim Tarihi: 28.02.2021
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2nd ed.). London: Sage.
• Karaca, C. & Karacan, H. (2016). Çoklu regresyon metoduyla elektrik tüketim talebini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik. Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(3): 182-195.
• Özhatay, N., Koyuncu, M. (1998). Türkiye'de Doğal Bitkilerin Ticareti, XII. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı (20-22 Mayıs 1998) s.5.
• Temel M, Tınmaz A.B, Öztürk M, Gündüz O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi –Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21(Özel Sayı): 198-214.
• Ünlüönen, K., ve A. Tayfun . (2012). Ekonomiye giriş. Nobel.