OSMANLI-RUS SAVAŞINDA (1877-1878) SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN İTTİFAK ARAYIŞLARI VE AFGANİSTAN’DAKİ AKİSLERİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 5, 1 - 13, 31.12.2020

Orhan Yazıcı

Öz

Osmanlı-Rus Savaşı sırasında (1877-1878) Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid, Müslümanların halifesi olarak cihat ilan etmişti. Bundan maksadı, Ruslara karşı İslâm âlemini harekete geçirerek büyük bir ittifak oluşturmaktı. Bu ittifak arayışında önemli girişimlerinden birisi de Afganistan Emiri Şir Ali Han’a göndermiş olduğu Şirvanîzade Ahmed Hulûsi Efendi başkanlığındaki elçilik heyetinin faaliyetleridir. İslâm halifesinin Rusya’ya karşı cihat ilan etmesi ve bir elçilik heyetinin Kâbil’i ziyareti, o günlerde İngiltere ve Rusya arasında tam anlamıyla kıskaca alınmış vaziyetteki Afganistan’da akis uyandırmıştır. Şirvanîzade’nin Afganistan’daki faaliyetlerinin tesirleri ve Emir Şir Ali Han’ın tereddütleri tebliğimizin muhtevasını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid,, Afganistan, Şir Ali Han,, Şirvanîzade Ahmed Hulûsi Efendi

Kaynakça

• Ahmed, F., “Istanbul and Kabul in Courtly Contact: The Question of Exchange between the Ottoman Empire and Afghanistan in the Late Nineteenth Century”, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, XLV (2015), s.265-296.
• Baysun, M.C., “Şirvanîzade Ahmed Hulûsi Efendi’nin Efganistan Elçiliğine Aid Vesikalar”, Tarih Dergisi, (1953), IV/7, s.147-158. Bayur, Y.H., Hindistan Tarihi III, Ankara 1987.
• Dames, L., “Efganistan”, İ.A.IV, s.133-168.
• Eraslan, C., II. Abdülhamid ve İslâm Birliği, İstanbul 1992.
• Ferheng, M. Sadık, Afganistan der penç karn-ı ahir I, Meşhed 1371.
• Griffiths, J.C., Afghanistan, New York 1967.
• Gubar, G. Muhammed, Afganistan: Der Mesir-i Tarih, Tahran 1374
• Karal, E.Z., Osmanlı Tarihi VIII, Ankara 1988.
• Khan, S. - Noor ul Amin, “The Contribution of Indian Muslims in Developing Print Media and Spreading Enlightenmenth in Afghanistan (1870-1930)”, Central Asia, 75 (Winter 2014), s.107-129.
• Lee, D.E., “A Turkish Mission to Afghanistan 1877”, The Journal of Modern History XIII/3, (1941), s.335-356.
• Mirza Yakub Ali Hafî, Padişahan-ı Müte’âhir-i Afganistan, Tahran 1390.
• Molla Feyz Muhammed Kâtib Hazara, Siracü’t-tevârih II, Tahran 1372.
• Özcan, A., “II. Abdülhamid Döneminde Afganistan İle İlişkiler ve İngiltere”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, (Yay.Haz. A. Ahmetbeyoğlu), İstanbul 2002, s.83-102.
• Özcan, A., Pan-İslamizm; Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere, İstanbul 1992.
• Riştiya, Seyyid Kasım, Afganistan der Karn-ı Nozdeh, Kâbil 1389.
• Saray, M., Afganistan ve Türkler, İstanbul 1997.
• Şirvanlı Ahmed Hamdi Efendi, Seyahatname; Hindistan, Svat ve Afganistan, (Yay. Haz. F.R. Hürmen), İstanbul 1995.
• Wasti, S. T., “The 1877 Ottoman Mission to Afghanistan”, Middle Eastern Studies, XXX/4, (October 1994), s. 956-962.
• Yazıcı, O., “Birinci İngiliz-Afgan Savaşı ve Sonuçları”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, (Yay. Haz. A. Ahmetbeyoğlu), İstanbul 2002, s.51-82.
• Yazıcı, O., Modern Afganistan’ın Kuruluşu 1834-1922, Malatya 2011.