Yapay Zekâ Çağında Walter Benjamin'i Yeniden Okumak: Dijital Yeniden Üretilebilirlik Çağında Sanat Eseri

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 25, 77 - 100, 28.06.2024

Sertaç Kaya

Öz

Walter Benjamin'in "Teknik Olarak Yeniden Üretilebilirlik Çağında Sanat Eseri" başlıklı eseri, 1936 yılında kaleme alındığından bu yana, teknolojinin ilerlemesiyle, günümüz sanatında yeni bir anlam kazanmıştır. Sanat eserlerinin dijital ortamda üretilebilir, kopyalanabilir ve paylaşılabilir olması, Benjamin'in öngörülerinin günümüzde yeniden anlamlandırılmasına olanak sağlamaktadır. Buradan hareketle çalışmanın temel sorunsalı, yapay zekâ ile üretilen sanat eserlerinin Walter Benjamin'in kavramsal çerçevesiyle nasıl ilişkilendirilebileceğidir. Çalışmanın temel amacı ise, yapay zekâ ile üretilen eserlerin sanat alanındaki konumununun, sanat eserlerinin niteliğinin ve sanat üretim süreçlerinin dönüşümünün Benjamin’in yaklaşımları üzerinden irdelenmesidir. Çalışmada, Benjamin'in eseri günümüz teknolojileri, özellikle de yapay zekâ ile üretilen eserler bağlamında ele alınarak yeniden okunmaktadır. Bu okuma, Benjamin'in yaklaşımını kullanarak çağdaş üretim pratiklerini "dijital yeniden üretilebilirlik" tanımıyla yeniden kavramsallaştırmayı hedeflemektedir. Dijital yeniden üretilebilirlik çağı, sanatı Benjamin'in öngördüğü teknik çoğaltılabilirlik kavramının da ötesine taşımaktadır. Bu yaklaşımı günümüz dijital sanatına uyarlamak, eserlerin çoğaltılabilirliği ve orijinalliği gibi konuları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmeyi ifade etmektedir. Makale, literatürdeki akademik çalışmalar üzerinden mevcut bilgi birikimini derinlemesine anlamak ve şimdiye kadar yapılmış olan araştırmalar üzerinden okuyucuya konu hakkında kapsamlı bir bakış sunmak amacını taşımaktadır. Bu kapsamda, yapay zekâ ile üretilen eserlerin orijinalliği, sanatçının da yaratıcılık ve özgünlüğü açısından nasıl değerlendirileceği sorusu çalışmada tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, yapay zekâ, dijitalleşme, Walter Benjamin, dijital yeniden üretilebilirlik

Kaynakça

• Ambrosio, C. (2019). Unsettling robots and the future of art. Science, 365(6448), 38-39.
• Aris, S., Aeini, B. ve Nosrati, S. (2023). A digital aesthetics? Artificial intelligence and the future of the art. Journal of Cyberspace Studies, 7(2), 204-216.
• Aristoteles. (2013). Poetika (Çev. F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve simülasyon (Çev. O. Adanız). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Benjamin, W. (2015). Teknik olarak yeniden-üretilebilirlik çağında sanat yapıtı (Çev. G. Sarı). İstanbul: Zeplin Kitap.
• Cetinic, E. ve She, J. (2022). Understanding and creating art with AI: Review and outlook. ACM Transactions on Multimedia Computing, Communications, and Applications (TOMM), 18(2), 1-22.
• Chatterjee, A. (2022). Art in an age of artificial intelligence. Frontiers in Psychology, 13, 1024449.
• Chen, W., Shidujaman, M. ve Tang, X. (2020). AiArt: Towards artificial intelligence art. In the 12th International Conference on Advances in Multimedia.
• Cheng, M. (2022). The creativity of artificial intelligence in art. Proceedings of the 2021 Summit of the International Society for the Study of Information, 81(1): 110.
• Cohen, P. (2016). Harold Cohen and AARON. Ai Magazine, 37(4), 63-66.
• Cohn, G. (2018). AI Art at Christie’s Sells for $432,500. https://www.nytimes.com/2018/10/25/arts/design/ai-art-sold-christies.html (Erişim Tarihi: 05.02.2024)
• Daniele, A. ve Song, Y. Z. (2019, January). AI+Art= Human. In Proceedings of the 2019 AAAI/ACM Conference on AI, Ethics, and Society (ss. 155-161).
• Davis, D. (1995). The work of art in the age of digital reproduction: An evolving thesis: 1991–1995. Leonardo, 28(5), 381-386.
• de Mántaras, R. L. (2016). Artificial intelligence and the arts: Toward computational creativity. https://www.bbvaopenmind.com/en/articles/artificialintelligence-and-the-arts-toward-computational-creativity/ (Erişim Tarihi: 23.04.2024)
• Duan, L. ve Da Xu, L. (2012). Business intelligence for enterprise systems: A survey. IEEE Transactions on Industrial Informatics, 8(3), 679-687.
• Dutch Digital Design (2018). The Next Rembrandt: bringing the Old Master back to life. https://medium.com/@DutchDigital/the-next-rembrandt-bringingthe-old-master-back-to-life-35dfb1653597 (Erişim Tarihi: 13.06.2024)
• Elgammal, A. (2019). AI is blurring the definition of artist: Advanced algorithms are using machine learning to create art autonomously. American Scientist, 107(1), 18-22.
• Feldman, E. (2023). Are A.I. image generators violating copyright laws? https://www.smithsonianmag.com/smart-news/are-ai-image-generatorsstealing-from-artists-180981488/ (Erişim Tarihi: 05.02.2024)
• Fortino, A. (2023). Embracing creativity: How AI can enhance the creative process. https://www.sps.nyu.edu/homepage/emerging-technologiescollaborative/blog/2023/embracing-creativity-how-ai-can-enhance-thecreative-process.html (Erişim Tarihi: 23.04.2023)
• Ghosh, A. ve Fossas, G. (2022). Can there be art without an artist?. 36th Conference on Neural Information Processing Systems
• Goenaga, M. A. (2020). A critique of contemporary artificial intelligence art: Who is Edmond de Belamy?. AusArt, 8(1), 49-64.
• Goodfellow, I. J., Pouget-Abadie, J., Mirza, M., Xu, B., Warde-Farley, D., Ozair, S., Courville, A., ve Bengio, Y. (2014). Generative adversarial networks. In Proceedings of the 27th International Conference Neural Information Processing Systems (ss. 2672–2680).
• Grba, D. (2022). Deep else: A critical framework for AI art. Digital, 2(1), 1-32. Groys, B. (2017). Akışta internet çağında sanat (Çev. E. Kılıç). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Hageback, N., & Hedblom, D. (2021). AI for arts. CRC Press.
• Hall, D. (1999). The original and the reproduction: Art in the age of digital technology. Visual Resources, 15(2), 269-278.
• Hertzmann, A. (2018). Can computers create art? Arts, 7(2), 18.
• Hertzmann, A. (2020). Computers do not make art, people do. Communications of the ACM, 63(5), 45-48.
• Hong, J. W. ve Curran, N. M. (2019). Artificial intelligence, artists, and art: Attitudes toward artwork produced by humans vs. artificial intelligence. ACM Transactions on Multimedia Computing, Communications, and Applications (TOMM), 15(2s), 1-16.
• Jennings, W. (2022). The work of art in the age of artificial production. https://tribunemag.co.uk/2022/11/the-work-of-art-in-the-age-of-artificialproduction (Erişim Tarihi: 01.02.2024)
• Jiang, H. H., Brown, L., Cheng, J., Khan, M., Gupta, A., Workman, D., Hanna, A., Flowers, J. ve Gebru, T. (2023, August). AI art and its impact on artists. In Proceedings of the 2023 AAAI/ACM Conference on AI, Ethics, and Society (ss. 363-374).
• Jones, J. (2016). The digital Rembrandt: A new way to mock art, made by fools. https://www.theguardian.com/artanddesign/jonathanjonesblog/2016/apr/06/digital-rembrandt-mock-art-fools (Erişim Tarihi: 01.02.2024)
• Kaipainen, M. ve Tikka, P. (2022). Artificial intelligence and art. Whatʼs left after the hype?. Raivo Kelomees, Varvara Guljajeva & Oliver Laas (Eds.), The meaning of creativity in the age of AI (ss. 123-149). Tallinn: Estonian Academy of Arts.
• Kalpokas, I. (2023). Work of art in the age of its AI reproduction. Philosophy & Social Criticism, 1-19.
• Kaplan, A. ve Haenlein, M. (2019). Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business Horizons, 62(1), 15-25.
• Korinek, A. ve Stiglitz, J. E. (2018). Artificial intelligence and its implications for income distribution and unemployment. Ajay Agrawal, Joshua Gans, and Avi Goldfarb (Eds.) The economics of artificial intelligence: An agenda (ss. 349-390). University of Chicago Press.
• Marcuse, H. (1968). Tek boyutlu insan (Çev. S. Çağan). İstanbul: May Yayınları.
• Marr, B. (2023). “15 amazing real-world applications of AI everyone should know about”. https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2023/05/10/15-amazing-real-world-applications-of-ai-everyone-should-knowabout/?sh=3532d1d985e8 (Erişim Tarihi: 01.02.2024)
• Mathur, A. (2022). Art-istic or art-ificial? Ownership and copyright concerns in AI-generated artwork. https://itsartlaw.org/2022/11/21/artistic-orartificial-ai/ (Erişim Tarihi: 11.04.2024)
• McLean, D. (2024). What is AI art? How art generators work (2024). https://www.elegantthemes.com/blog/design/what-is-ai-art (Erişim Tarihi: 22.02.2024)
• Mikalonytė, E. S. ve Kneer, M. (2021). Can artificial intelligence make art?. arXiv preprint arXiv:2104.07598.
• Mineo, L. (2023). If it wasn’t created by a human artist, is it still art? https://news.harvard.edu/gazette/story/2023/08/is-art-generated-by-artificialintelligence-real-art/ (Erişim Tarihi: 23.04.2024)
• Moran, B. (2016). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Murgia, M. (2023). Getty users gain access to AI image generator with legal protection. https://www.ft.com/content/b29f9f01-96cb-446e-a460- 2817ee933e18 (Erişim Tarihi: 01.02.2024)
• Muthukrishnan, N., Maleki, F., Ovens, K., Reinhold, C., Forghani, B. ve Forghani, R. (2020). Brief history of artificial intelligence. Neuroimaging Clinics of North America, 30(4), 393-399.
• Parry, R. (2007). Recoding the museum: Digital heritage and the technologies of change. Oxon: Routledge.
• Platon. (2017). Devlet (Çev. S. Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ploin, A., Eynon, R., Hjorth, I. ve Osborne, M. A. (2022). AI and the arts: How machine learning is changing artistic work. Report from the Creative Algorithmic Intelligence Research Project.
• Read, H. (2014). Sanatın anlamı (Çev. N. Asgari). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Santana, M. ve Díaz-Fernández, M. (2023). Competencies for the artificial intelligence age: Visualisation of the state of the art and future perspectives. Review of Managerial Science, 17(6), 1971-2004.
• Sarfi, T., Nosrati, S. ve Sabzali, M. (2021). The new celebrity economy in cyberspace. Journal of Cyberspace Studies, 5(2), 203-228.
• Satar, B. (2015). Popüler kültür ve tekrarlanan imajlar. İstanbul: Kosmos Yayınları.
• Savedoff, B. E. (1993). Looking at art through photographs. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 51(3), 455-462.
• Schweibenz, W. (2018). The work of art in the age of digital reproduction. Museum International, 70(1-2), 8-21.
• Škiljić, A. (2021). When art meets technology or vice versa: Key challenges at the crossroads of AI-generated artworks and copyright law. IIC-International Review of Intellectual Property and Competition Law, 52(10), 1338-1369.
• Tao, F. (2022). A new harmonisation of art and technology: Philosophic interpretations of artificial intelligence art. Critical Arts, 36(1-2), 110-125.
• The Scream Kermit the Frog Muppets Fine Art Print Wall Art (2024). https://www.etsy.com/listing/1104267322/the-scream-kermit-the-frog-muppets-fine (Erişim Tarihi: 13.06.2024)
• Tiernan, J. (2022). Is AI really an art and design killer? https://www.linearity.io/blog/will-ai-replace-artists/ (Erişim Tarihi: 22.02.2024)
• Tolstoy, L, N. (2014). Sanat nedir (Çev. M. Beyhan). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Turing, A. M. (2009). Computing machinery and intelligence. Robert Epstein, Gary Roberts, and Grace Beber (Eds.) Parsing the Turing test: Philosophical and methodological issues in the quest for the thinking computer (ss. 23-65). Springer.
• Velasquez, S. J. (2023). Yapay zekanın ölü film yıldızlarını yeniden canlandırması etik mi, kontrol edilebilir mi? https://www.bbc.com/turkce/articles/ckrj704me0xo (Erişim Tarihi: 23.04.2024)
• Vincent, J. (2018). Christie’s sells its first AI Portrait for $432,500, beating estimates of $10,000. https://www.theverge.com/2018/10/25/18023266/ai-artportrait-christies-obvious-sold (Erişim Tarihi: 05.02.2024)
• Vincent, J. (2022). The scary truth about AI copyright is nobody knows what will happen next. https://www.theverge.com/23444685/generative-aicopyright-infringement-legal-fair-use-training-data (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
• Wall, S. (2023). What is AI art and how will it impact artists? https://www.cgspectrum.com/blog/what-is-ai-art-how-will-it-impact-artists (Erişim Tarihi: 23.04.2024)
• Wolf, M. J. P. (2000). Abstracting reality: Art, communication, and cognition in the digital age. Lanham: University Press of America.
• Zhang, C. ve Lu, Y. (2021). Study on artificial intelligence: The state of the art and future prospects. Journal of Industrial Information Integration, 23, 100224.
• Zylinska, J. (2023). Art in the age of artificial intelligence. Science, 381(6654), 139-140.