Bir Savaş Taktisyeni Olarak Hâlid b. Velîd

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 1, 37 - 47, 27.03.2022

Hüseyin Gökalp

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1093913

Öz

Hâlid b. Velîd, 7. yüzyılda Romalılara ve Sâsânîlere karşı Müslüman ordularını sevk ve idare eden nevi şahsına münhasır bir komutandır. Çok da normal olmayan bir biçimde dönemin iki azametli devletine karşı aynı süre zarfında iki cephede birden mücadele etmiştir. Onun komutanlık kariyerini anlamak için sadece çocukluğuna veya gençliğine geri dönmek yeterli değildir. Savaşlardaki cesaretiyle bilinen bir kabileye mensubiyeti ve yetiştiği çöl ortamı, Hâlid b. Velîd’in diplomatik yeteneklerini, detaylı arazi planlarını ve muharebe meydanlarındaki kusursuz ordu idaresini açıklamaya yetmemektedir. Bu meşhur komutanın taktiklerini, Hz. Ebu Bekir dönemindeki askeri faaliyetleri çerçevesinde inceleyerek onun komutanlık kariyeriye ilgili bazı çıkarımlarda bulunmaya çalışacağız.
Hz. Ebu Bekir, yönetim üslubu gereği komutanlarına güvenmekte ve onların sahadaki detay kararlarına müdahale etmemekteydi. Hz. Ebu Bekir, bölgenin sosyolojisini iyi analiz etmişti ve genel kaideleri belirlemişti. Hâlid bu anlamda Hz. Ebu Bekir için eşsiz bir komutan gibi görünmektedir. Zira Hâlid b. Velîd, halifenin genel siyasetine karışmayan ancak onun emirlerini sahaya uygulamakta oldukça titiz davranan başarılı bir komutan portresi çizmektedir. Diğer taraftan Hz. Ömer de Hz. Ebu Bekir’in aksine tüm detaylara müdahale eden bir yapıya sahipti. Bu sebeple Hâlid b. Velîd Hz. Ebu Bekir ile başarılı bir dönem geçirmekle birlikte Hz. Ömer ile uzun süre çalışamamıştır.
Hâlid b. Velîd’in özgünlüğü, her savaşta bir öncekinden farklı taktikler geliştirmesidir. Başkalarının bildiği, uyguladığı ve tahmin edebileceği hamlelere başvurmuyordu. Benzer durumlarda bile farklı yöntemler geliştirebiliyordu. Savaşları başlatma ve bitirme tarzı Arapların, Romalıların ve Perslerin taktiklerini altüst ediyordu. Genelde onun girdiği savaşlar beklenenden kısa sürüyordu. Düşman komutanların gurur gibi zayıf noktalarını ya da düşman askerlerinin korkularını kolayca seziyor ve bu durumları güzelce yönetebiliyordu. Bu çalışmamızda Roma ve Sâsânîler karşısında büyük başarılara imza atmış büyük bir komutanın kullandığı savaş taktiklerini analiz etmeye çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Savaş Tarihi, İslam Tarihi, Savaş Taktikleri, İlk Dönem İslam Fetihleri, Hâlid b. Velîd, Savaş Tarihi, İslam Tarihi, Savaş Taktikleri, İlk Dönem İslam Fetihleri, Hâlid b. Velîd,

A War Tactician: K̲h̲ālid b. al-Walīd

Öz

K̲h̲ālid was an extraordinary warrior and commander who lived in 7th century and led Muslim armies against Romans and Sassanids. He managed to fight against two great power of the day at the same time in an unusual way. Just flashing back to his childhood or youth to understand his military carrier is not sufficient. His membership to brave Arab tribes or his desert environment also does not give necessary information to explain his professional diplomatic attempts, detailed field plans, and elegant army order on the battlefields. We will try to make some inferences about his career by examining his tactics in the context of his military activities during the Caliph Abū Bakr al-Ṣiddīq period.
The Caliph Abū Bakr had a clear vision and strategy for conquests, and he was trusting his commanders by giving them space to lead the armies, not interfering in all details. He had also analyzed the sociology of the region well. K̲h̲ālid b. al-Walīd portrays a successful commander who does not interfere with the general politics of the caliph but is very meticulous in applying his orders to the field. On the other hand, the Caliph 'Umar ibn-al-Khaṭṭâb unlike Abū Bakr, wanted to manage all the details on the battlefields. For this reason, although K̲h̲ālid had a successful period with Abū Bakr, he could not work with ‘Umar for a long time.
K̲h̲ālid b. al-Walīd's originality is that each war is unlike the previous one and develops shocking tactics. He didn't have a standard tactic, and his moves were not familiar and predictable. He could even apply different methods in similar situations. The way he started and ended wars subverted the tactics of the enemy Arab, Roman, and Persian armies. In general, the battles he managed were lasting shorter than expected. He easily sensed the weak points of enemy commanders and soldiers such as pride or fear and could use these weaknesses well. In this article, we will revisit some examples and try to analyze the tactics K̲h̲ālid used during his military career caused the fall of the Sassanid Iraq and damaged the Roman Levant

Anahtar Kelimeler

Military History, History of Islam, War Tactics, Early Muslim Conquests, K̲h̲ālid b. Al-Walīd, Military History, History of Islam, War Tactics, Early Muslim Conquests, K̲h̲ālid b. Al-Walīd,

Kaynakça

• Abū Yūsuf, Yaʿqūb b. Ibrāhīm. al-Kharāj. ed. Ṭāhā ʻAbd al-Raʼūf Saʻd - Ḥasan Muḥammad Saʻd. Cairo: al-Maktaba al-Azhariyya li al-Turāth, 1999.
• Akram, A. I. The Sword of Allah: Khalid Bin al-Waleed, His Life and Campaigns. New Delhi: Adam Publishers & Distributors, 2007.
• Balād̲h̲urī, Aḥmad b. Yaḥyā. Kitāb Jumal min Ansāb al-Ashrāf. 13 volume. Beirut: Dār al-Fikr, 1996.
• Donner, Fred Mcgraw. The Early Islamic Conquests. New Jersey: Princeton University Press, 1981.
• Fayda, Mustafa. Allah’ın Kılıcı Halid b. Velid. Istanbul: IFAV, 2014.
• Ibn al-Athīr, ʿIzz al-Dīn Abū’l-Ḥasan. al-Kāmil fī al-Tārīkh. 11 volume. Beirut: Dār al-Kutub ʿArabī, 1997.
• Ibn His̲h̲ām, Abū Muḥammad ʿAbd al-Malik. al-Sīrah al-Nabawīyah. Cairo: Turāth al-Islām, 1985.
• Ibn Kathīr, Ismāʿīl b. ʿUmar. al-Bidāya wa-l-Nihāya. ed. ʿAbdallāh al-Turkī. 20 volume. Dār Hajr li al-Ṭibāʿa wa al-Nashr, 1997.
• Ibn K̲h̲aldūn, Muhammed. Tārīkh Ibn K̲h̲aldūn. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 2010.
• Ibn Qutayba, Abū Muḥammad ʿAbdallāh. Kitāb ’Uyun al-Akhbār. Cairo: al-Muʻassasah al-Miṣrīyah al-ʻĀmmah li al-Taʼlīf wa al-Tarjamah wa al-Nashr, 1963.
• Ibn Sa’d, Muḥammad. al-Ṭabaqāt al-Kubrā. 9 volume. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1990.
• K̲h̲alīfa b. K̲h̲ayyāṭ, al-ʿUṣfurī. Kitāb al-Tārīkh. Riyadh: Dār Taiba, 1985.
• Şakir, Mahmud. Hz. Adem’den Bugüne İslam Tarihi. çev. Ferit Aydın. Istanbul: Kahraman, 2004.
• Ṭabarī, Muḥammad b. Ḏj̲arīr. Tārīkh al-Ṭabarī. 11 volume. Beirut: Dār al-Turāth al-ʿArabī, 2008.
• Wāḳidī, Muḥammad b. ʿUmar al-. Futūḥ al-Shām. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1997.
• Wāḳidī, Muḥammad b. ʿUmar al-. Kitāb al-Riddah. Paris: Editions Tougui, 1989.
• Wāqidī, Muḥammad ibn ʿUmar. Kitāb al-Maghāzī. Beirut: Dār al-’Alamy, 1989.
• Zarrinkūb, Abd Al-Husain. “The Arab Conquest of Iran and its Aftermath”. The Cambridge History of Iran. ed. R N Frye. 4/1-56. Cambridge: Cambridge University Press, 1975.