Müşterilerin Kişilik Özellikleri ile Hedonik Tüketim Davranışı Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi ile İncelenmesi, Kadın Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 18, 27.02.2023

S.süreyya Bengül

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1186953

Öz

Examining The Relationship between Customers' Personal Characteristics and Hedonic Consumption Behavior with Canonic Correlation Analysis, An Application on Women Academicians

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between the personality traits of customers and hedonic consumption behaviors by using canonical correlation analysis. For this purpose, the relationship between the personality traits of female academics and hedonic consumption behavior was examined in the context of clothing shopping. Due to the time and cost constraints of the study, the entire population could not be reached, and using the terrestrial sampling method, female academicians working at Kütahya Dumlupınar University and Kütahya Health Sciences University were determined as the sample population. From this sample, 408 data were collected by questionnaire method. Reliability, validity, exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis and canonical correlation analysis were performed on the collected data. As a result of the statistical analysis, a significant relationship was determined between the set of personality traits and the set of hedonic consumption behavior. It has been determined that the Sensitivity-Emotionality personality trait in the HEXACO personality model is both the personality trait that contributes the most to the set of personality traits and the personality trait most associated with the hedonic consumption behavior set. At the same time, it has been determined that the Role Shopping-Shopping to Make Others Happy sub-dimension of hedonic consumption behavior is both the sub-dimension that contributes the most to the hedonic consumption set and the most associated with the personality traits set.

Anahtar Kelimeler

Hexaco Personality Model, Personal Characteristics, Hedonic Consumption Behavior, Canonical Correlation Analysis

Kaynakça

• Adomaviciute, K. (2013). Relationship between utilitarian and hedonic consumer behavior and socially responsible consumption. Economics and Management, 18(4), 754-760.
• Arnold, M. J., & Reynolds, K. E. (2003). Hedonic shopping motivations. Journal of Retailing, 79(2), 77-95.
• Anglim, J., Knowles, E. R., Dunlop, P. D., & Marty, A. (2017). HEXACO personality and Schwartz's personal values: A facet-level analysis. Journal of Research in Personality, 68, 23-31.
• Ashton, M. C., & Lee, K. (2001). A theoretical basis for the major dimensions of personality. European Journal of Personality, 15(5), 327-353.
• Ashton, M. C., & Lee, K. (2005). Honesty‐humility, the Big Five, and the five‐factor model. Journal of Personality, 73(5), 1321-1354.
• Ashton, M. C., & Lee, K. (2009). The HEXACO–60: A short measure of the major dimensions of personality. Journal of Personality Assessment, 91(4), 340-345.
• Baş, M., & Samsunlu, G. (2015). Starbucks coffee tüketicilerinin demografik özelliklerinden biri olan cinsiyete göre hedonik tüketim nedenlerinden etkilenme tutumlarının belirlenmesi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 14-34
• Batra, R., & Ahtola, O. T. (1991). Measuring the hedonic and utilitarian sources of consumer attitudes. Marketing Letters, 2(2), 159-170.
• Bocock, R. (2005) Tüketim, Çev. İrem Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Compeau, D. R. & Higgins, C. A. (1995). Computer self-efficacy: development of a measure ınitial test. MIS Quarterly, 19(2), 189-211.
• Cardoso, P. R., & Pinto, S. C. (2010). Hedonic and utilitarian shopping motivations among Portuguese young adult consumers. International Journal of Retail & Distribution Management. 38(7), 538-558.
• Cömert, E. (2018). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde karanlık üçlü: HEXACO kişilik özelliklerinin yordayıcı rolü, yayımlanmış yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve Davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çilan, Ç. A., & Can, M. (2013). Banka şubelerinin performanslarini etkileyen faktörlerin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi EYİ 2013 Özel Sayısı, 285-296.
• Deniz, A., & Erciş, A. (2008). Kişilik özellikleri ile algılanan risk arasındaki ilişkilerin incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 301-330.
• Deniz, A., & Erciş, A. (2010). Kişilik özellikleri, hedonik ve rasyonel fayda, marka duygusu ve marka bağlılığı arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 141-165.
• De Vries, R. E. (2013). The 24-item brief HEXACO ınventory (BHI). Journal of Research in Personality, 47, 871-880.
• Dhar, R., & Wertenbroch, K. (2000). Consumer choice between hedonic and utilitarian goods. Journal of Marketing Research, 37(1), 60-71.
• Digman, J. M., & Inouye, J. (1986). Further specification of the five robust factors of personality. Journal of Personality and Social Psychology, 50(1), 116–123.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (1), 56-64.
• Ebrahimi, F. (2013). Moda üzerinde hedonik tüketim ve içgüdüsel alışverişin etkileri konusunda bir alan araştırması, yayımlanmış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Erzurum.
• Ekber, Ş., & Gurbanova, Z. (2021). Kişilik özelliklerinin faydacı ve hedonik tüketim davranışı üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 1-14.
• Fornell, C. & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 18(3), 382-388.
• Gale, C. R., Booth, T., Mõttus, R., Kuh, D., & Deary, I. J. (2013). Neuroticism and Extraversion in youth predict mental wellbeing and life satisfaction 40 years later. Journal of Research in Personality, 47(6), 687–697.
• Gohary, A. & Hanzaee, K.H. (2014). Personality traits as predictors of shopping motivations and behaviors: A canonical correlation analysis, Arab Economics and Business Journal, 9, 166–174
• Guido, G. (2006) Shopping motives, big five factors, and the hedonic/utilitarian shopping value: an integratıon and factorial study, Innovative Marketing, 2(2),57-67
• Guido, G., Capestro, M., & Peluso, A. M. (2007). Experimental analysis of consumer stimulation and motivational states in shopping experiences. International Journal of Market Research, 49(3), 365-386.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2009). Multivariate data analysis. NJ: Prentice Hall.
• Hirschman, E.C., & Holbrook, M.B. (1982). Hedonic consumption: Emerging concepts, methods and propositions. Journal of Marketing, 46(3), 92-101.
• Ho, V. T., Weingart, L. R., & Rousseau, D. M. (2004). Responses to broken promises: Does personality matter?. Journal of Vocational Behavior, 65(2), 276–293
• Köker, N. E., & Maden, D. (2012). Hazcı ve faydacı tüketim bağlamında tüketicinin ürün temelli yenilikçiliği algılaması: Amprik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 94-121.
• Lee, K., & Ashton, M. C. (2004). Psychometric properties of the HEXACO personality inventory. Multivariate Behavioral Research, 39(2), 329-358.
• Matzler, K., Bidmon, S., & Grabner-Kräuter, S. (2006). Individual determinants of brand affect: The role of the personality traits of extraversion and openness to experience. Journal of Product & Brand Management, 15(7), 427-43
• Mowen, J. C., & Spears, N. (1999). Understanding compulsive buying among college students: A hierarchical approach. Journal of Consumer Psychology, 8(4), 407–430.
• Nakip, M. (2003). Pazarlama araştırmaları teknikler ve (SPSS destekli) uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ong, A. D. & Van Dulmen, M. H. N. (2007). Handbook of methods in possitive psychology. Oxford University Press.
• Öz, S. & Tatlı, E. (2021). Kişilik Özellikleri ile Hedonik Tüketim Değerleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. İzlek Akademik Dergi, 4(1), 16-44.
• Özdevecioğlu, M. (2002). Kamu ve özel sektör yöneticileri arasındaki davranışsal çalışma koşulları ve kişilik farklılıklarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19, 115-134.
• Özgül, E. (2011). Tüketicilerin sosyo-demografik özelliklerinin hedonik tüketim ve gönüllü sade yaşam tarzları açısından değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış, 11(1), 25-38.
• Özsoy, E. , & Yıldız, G. (2013) Kişilik kavramının örgütler açısından önemi: bir literatür taraması. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 1-12.
• Park, E. J., Kim, E. Y., & Forney, J. C. (2006). A Structural model of fashion-oriented ımpulse buying behavior, Journal of Fashion Marketing and Management, 10(4), 433- 446.
• Semiz, B. B. (2017). A ve B tipi kişilik özelliklerine göre tüketicilerin plansız, kompülsif ve hedonik satın alma davranışlarının araştırılması. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar, 1(1-2), 13-22.
• Solunoğlu, A., & Nalçacı İkiz, A. (2020). Beş faktör kişilik özelliklerinin hedonik tüketim üzerine etkisinin incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2344-2361.
• Tabachnick, B.G. & Fidell. L.S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tatar, A. (2018). Gözden geçirilmiş uzun ve kısa form altı faktörlü kişilik envanteri (HEXACO-PI-R) Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin incelenmesi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 19(Özel sayı.1), 5-13.
• Temurtaş, A. (2016). Herkes için çok değişkenli istatistik. C.O. Güzeller (Edt.). Kanonik Korelasyon Analizi, (ss:102). Ankara: Maya Akademi.
• Tsao, W-C . & Chang, H-R. (2010) Exploring the impact of personality traits on online shopping behavior. African Journal of Business Management, 4(9), 1800-1812.
• Türk Dil Kurumu, (2019). Türk dil kurumu sözlükleri. Erişim Adresi: sozluk. tdk. gov. tr.
• Ulu, M. (2018). Hayatı anlamlandırma ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki üzerine. Bilimname, 36 (2), 165-187.
• Ulu, M., & Bulut, M.B. (2017). Üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin HEXACO ile ölçülmesi. Bilimname, 34, 443-463.
• Ünal, S., & Ceylan, C. (2008). Tüketicileri hedonik alışverişe yönelten nedenler: İstanbul ve Erzurum illerinde karşılaştırmalı bir araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 265-283.
• Ünsar, A. S. (2011). Çalışanların kişilik özelliklerinin işten ayrılma eğilimine olan etkisi: Bir alan araştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(22), 255-272.
• Verplanken, B., & Herabadi, A. (2001). Individual differences in ımpulse buying tendency: Feeling and no thinking. European Journal of Personality, 15, 71-83.
• Wang, C.-C., & Yang, H.W. (2008). Passion for online shopping: The ınfluence of personality and compulsive buying. Social Behavior and Personality, 36(5), 693-706.
• Wasti, A., S., Lee, K., Ashton, M. C., & Somer, O. (2008). Six Turkish personality factors and the HEXACO model of personality structure. Journal of Cross-Cultural Psychology, 39(6), 665-684.
• Yang, K., & Kim, H. Y. (2012). Mobile shopping motivation: An application of multiple discriminant analysis. International Journal of Retail & Distribution Management, 40(10), 778-789.
• Yücel, E., & Arslantürk, G. (2019) “Kendini unutmak”: Psikoloji araştırmalarında tevazu, Psikoloji Çalışmaları, 39(1), 209-243.
• Zekioğlu, A., Tatar, A., & Özdemir, H. (2018). The comparison of personality profiles of sports and non-sports group by six-factor model of personality. Universal Journal of Educational Research 6(11), 2683-2690.
• Zurawicki, L. (2010). Consumption as feelings. In Neuromarketing (pp. 55-103). Berlin, Heidelberg: Springer.