Review of Postgraduate Theses on Disaster Preparedness in The Context of Risk Management in Turkey

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 490 - 498, 27.10.2023

Göksel Öztürk

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1350818

Öz

Disaster preparedness is one of the most critical stages of effective disaster planning. For this reason, it is important to conduct scientific studies on the subject. In this context, the study was carried out to examine the postgraduate theses written on disaster preparedness within the scope of risk management in Turkey. In the thesis archive of the Council of Higher Education (YÖK), 54 theses that met the inclusion criteria were included in the search using the keywords "disaster preparedness", "disaster preparedness" and "disaster preparedness". It was determined that the majority of the studies were carried out in the last 3 years, in different sample groups, descriptive research type and using different measurement tools. In addition, when the purpose of the theses was examined, it was seen that the most common aim was to determine the individual disaster preparedness level, disaster preparedness perception, disaster knowledge level and the disaster preparedness level of the units. Considering the results of the theses in line with their aims, the average level of disaster preparedness in the majority of the studies; disaster preparedness perception levels are found to be high; It was seen that the knowledge levels of students and hospital staff about disaster were above the average. In addition, the disaster preparedness levels of the units were not sufficient. As a result, although studies on disaster preparedness have increased in recent years, they are still insufficient. However, according to the results obtained from the studies, the disaster preparedness, disaster preparedness knowledge and perception levels of the participants and the disaster preparedness levels of the units are not at the desired level. For this reason, it can be suggested that intervention studies should be carried out to increase the disaster preparedness level of the participants and that the deficiencies of the units in disaster preparedness should be determined and eliminated.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster preparedness, Risk management, Thesis

Türkiye’de Risk Yönetimi Bağlamında Afete Hazırlıkla İlgili Yazılan Lisansüstü Tezlerin İncelemesi

Öz

Afete hazırlık etkili bir afet planlamasının en kritik aşamalarından birisidir. Bu nedenle konu ile ilgili bilimsel çalışmaların yapılması önemlidir. Bu bağlamda çalışma Türkiye’de risk yönetimi kapsamında afete hazırlıkla ilgili yazılan lisansüstü tezlerin incelemesi amacıyla gerçekleştirildi. Yüksek Öğretim Kurulunun (YÖK) tez arşivinde “Afete hazırlık”, “afetlere hazırlık” ve “afetlere hazıroluşluk” anahtar kelimeleri kullanılarak yapılan taramada dahil edilme kriterlerine uygun olan 54 tez çalışmaya alındı. Çalışmaların çoğunluğunun son 3 yılda, farklı örneklem gruplarında, tanımlayıcı araştırma türünde ve farklı ölçüm araçları kullanılarak gerçekleştirildiği belirlendi. Ayrıca tezlerin gerçekleştirilme amaçlarına bakıldığında en sık katılımcıların afete bireysel hazırlık düzeylerinin, afet hazırlık algısının, afet bilgi düzeylerinin ve birimlerin afete hazırlık düzeylerinin belirlenmesinin amaçlandığı görüldü. Amaçları doğrultusunda tezlerin sonuçlarına bakıldığında ise çalışmaların çoğunluğunda afete hazırlık düzeylerinin ortalama; afete hazırlık algı düzeylerinin yüksek bulunduğu; öğrencilerin ve hastane çalışanlarının afete yönelik bilgi düzeylerinin ortalamanın üzerinde bulunduğu görüldü. Ayrıca, birimlerin afete hazırlık düzeyleri yeterli değildi. Sonuç olarak son yıllarda afete hazırlık ile ilgili çalışmalar artış gösterse de hala yetersizdir. Bununla birlikte çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre katılımcıların afete hazırlık, afete hazırlık bilgi ve algı düzeyleri ve birimlerin afete hazırlık düzeyleri istendik düzeyde değildir. Bu nedenle katılımcıların afete hazırlık düzeylerinin artırılmasına yönelik müdahale çalışmalarının yapılması ve birimlerin afete hazırlık konusundaki eksikliklerin belirlenerek giderilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afete hazırlık, Risk yönetimi, Tez

Kaynakça

• Altun, F. (2017). Uluslararası kuruluşların afetlere yönelik sosyal yardım ve sosyal hizmet faaliyetlerinin incelenmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 1(1), 32-54.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40.
• Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., & Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123.
• İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15-19.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetiminin temel ilkeleri. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içinde (Ed. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar), Ankara: JICA Türkiye Ofisi, 1-34.
• Karaman, Z. T. (2017). Afet yönetimine giriş ve Türkiye’de örgütlenme. Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), Birleşik Matbaacılık, İzmir, 1-39.
• Leblebici, Ö. (2015). Afet yönetim yaklaşımları ve kamu politikası bağlamında afetlerin çevreye etkileri. Memleket Siyaset Yönetim, 10 (23), 41-77
• Memiş, L., & Babaoğlu, C. (2020). Acil durum ve afet yönetiminde süreç yaklaşımı ve teknoloji. Omer Halisdemir Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 776-791
• Özmen, B., & Özden, T. (2013), Türkiye’nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (49), 1-28.
• Quarantelli, E. L., Boin, A., & Lagadec, P. (2017). Studying future disasters and crises: A heuristic approach. Handbook of Disaster Research, 61–83.
• Sutton, J., & Tierney, K. (2006). Disaster preparedness: Concepts, guidance, and research. Colorado: University of Colorado, 3(1).
• Sahin, S. (2019). The disaster management in Turkey and goals of 2023. Turk. J. Earthq. Res, 1(2), 180-196.
• Ulupınar, F. (2023). Afet hemşireliği hazırlık ve müdahale yetkinliği ölçeği'nin Türkçe uyarlanması ve Türkiye'de hemşirelerin afete hazırlık algısıyla ilişkili bazı faktörlerin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi, yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• UNISDR, (2009). Terminology on disaster risk reduction. Erişim: https://www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf
• Ültay, E., Akyurt, H., Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.
• Yorulmaz, D. S., & Karadeniz, H. (2021). Türkiye'de 2000-2020 yılları arasında hemşirelik alanında afet konusunda yapılan tezlerin incelenmesi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 13(4), 851-7.