MASAL VE ESTETİK YAPI: BİR KIBRIS TÜRK MASALI ESTETİK ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 92 - 102, 27.01.2023

Havva Esra Karabacak , Şevket Öznur , Aslı Piro

https://doi.org/10.32955/neuissar202321679

Öz

Masallar, yapılan çalışmalarda birer kültür taşıyıcısı, kültür öğesi olarak vurgulanmaktadır. Tüm masalların iç yapısında kendiliğinden oluşan bir estetik yapısı vardır. Çalışmanın amacı, edebiyatın estetikle olan ilişkisini ve masallarda estetik algının değişimini ortaya koymaya çalışmaktır. Estetik değerler ve edebi metin estetik özelliklerin tanımlanması ve bu doğrultuda bir masal okunurken, anlatılırken hangi estetik değerler nasıl dikkate alınmalıdır? sorusunun cevabı aranarak estetik ile masal ilişkisi üzerinde durmaktır. Estetik değerlere farklı yaklaşımlar incelenerek masala hangi açılardan bakılması gerektiği derlemelerle ortaya konulacaktır. Estetik değerlerle, güzelle ve iyi olanla edebi bir metnin örtüşmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Yöntem olarak, sanat ve estetiğin birbiri ile olan ilişkisi anlatıldıktan sonra sanat ve estetik ayrı ayrı anlatılmış, estetik değerler üzerinde çalışma, uygulama ağırlık kazanmıştır. Sanat, estetik ve estetik değerlerin geçmişten günümüze kadar yapılan tanımları üzerinde durularak masalla ilişkisi irdelenmiştir. Estetiğin temel kavramları masal üzerinden değerlendirilmiştir.
Estetiğe öznel bir yaklaşımla, bir sanat eserinden ya da bir tabiat manzarasından haz duyulmasının masala ve masaldaki kişilere nasıl yansıdığı üzerinde durulmuştur. Bir sanat eserini değerlendirmek, ondan zevk duymak ancak belirli kişilere özgüdür. Bu eylemleri yapmak için insanın belirli bir bilgi birikimine sahip olması gerekir. Estetiğin temel öğesi beğenme yargısıdır. İnsanlar hiçbir pratik amaç gözetmeden, yalnızca hayranlık duygusuyla doğayı seyrettikleri gibi masal okurken de bu durum ön plana çıkar. Çocuğun görme, duyma, duyumsama, düş kurma, düşünme ve sezme yetilerinin harekete geçmesi, hayalde canlanan resimlere bakması, kendilerince yeni masallar oluşturabilmesi, çocuğun renkli ve hareketli dünyasına resmin anlatım diliyle girmesini sağlar, burada masalların estetik yapısı içerisinde onların yaratıcılıklarını ortaya çıkararak dil gelişimlerine de katkı koyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Türk Masalı, masal çözümlemesi, estetik, kültür, estetik yapı

FAIRY AND AESTHETIC STRUCTURE: A CYPRUS TURKISH TALE EXAMPLE OF AESTHETICS

Öz

Tales are emphasized as cultural carriers and cultural elements in the studies. All fairy tales have an aesthetic structure that occurs spontaneously in their internal structure. The aim of the study is to try to reveal the relationship between literature and aesthetics and the change of aesthetic perception in fairy tales. Defining aesthetic values and literary text aesthetic features and in this direction, which aesthetic values should be taken into account when reading and telling a fairy tale? The aim is to focus on the relationship between aesthetics and fairy tales by looking for the answer to the question. By examining different approaches to aesthetic values, it will be revealed through compilations from which perspectives the fairy tale should be viewed. It has been tried to ensure that a literary text overlaps with the aesthetic values, the beautiful and the good. As a method, After the relationship between art and aesthetics was explained, art and aesthetics were explained separately, working on aesthetic values and practice gained weight. The definitions of art, aesthetics and aesthetic values from the past to the present have been emphasized and their relationship with the tale has been examined. The basic concepts of aesthetics were evaluated through fairy tales.

With a subjective approach to aesthetics, it has been emphasized how the feeling of pleasure from a work of art or a natural landscape is reflected in the fairy tale and the people in the fairy tale. Evaluating and enjoying a work of art is unique to certain people. In order to do these actions, one must have a certain amount of knowledge. The basic element of aesthetics is the judgment of liking. This situation comes to the fore when people read fairy tales just as they watch nature without any practical purpose, just with a sense of admiration. The child, who is constantly in search, can develop his aesthetic point of view through literature. Activating the child's ability to see, hear, feel, dream, think and intuit, look at the pictures that come to life in the imagination, create new tales by themselves, enable the child to enter the colorful and dynamic world of the picture with the expression language of the picture. will contribute.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Türk Masalı, masal çözümlemesi, estetik, kültür, estetik yapı

Kaynakça

• Alpöge, G. (2003). Çocuk Edebiyatının Çocuk Gelişimine Katkısı. Çoluk Çocuk, 24, 32- 33.
• Arıcı, A.F.(2016). Estetik Değer Oluşturmada Masalların Rolü: Türk Masalları Örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1017-1035.DOI=10.17556/jef.92998.
• Bilkan, A. F. (2001). Masal Estetiği, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Boratav, P.N.(1991). Masal: Olağanüstü ile Gerçeği Birleştiren Sanat. Folklor ve Edebiyat Dergisi, 2, 276-79.
• Boratav, P. N. (1998). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Güneyli, A. , Konedralı, G.(2008). İncircinin Dediği adlı Kıbrıs Türk Masalının Kişilerarası İletişim Çatışmaları Açısından Çözümlenmesi., Milli Folklor, 20(77), 75-82.
• Gökçeoğlu, M. (1997). Bir Varmış Bir Yokmuş. Lefkoşa: Er Reklam Yayınları.
• Gökçeoğlu, M. (2005). Toplu Masallar I-II. Lefkoşa: Özyay Matbaası.
• Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Öznur, Ş.(2004). Kıbrıs Halk Masallarında Kullanılan Biçimsel(Formel-Kalıplaşmış Sözler) Öğeler ve Masalların Epizotları . XXII. Halkbilimi Sempozyumu Bildirileri, 87-117.
• Öznur, Ş.(2002). Kıbrıs Türk Masallarının Dil Özellikleri . Halkbilimi, 6(50), 154-158.
• Öznur, Ş. ; Sadrazam E.(2004). Beşi Bir Yerde, Kıbrıs Masalları. Lefkoşa: Gökada ve Rüstem Kitabevi Yayınları.
• Sarıyüce, H. L. (1979). Ders veren Türk masalları, Türk Folklor Araştırmaları Dergisi 18, 8533-8535.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara:Türk Dil Kurumu.
• Yorgancıoğlu, O. (1980). Kıbrıs Türk Folkloru. KKTC-Lefkoşa.
• Yorgancıoğlu, O.(1998). Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler-Masallar I, Mağusa.