Methods and Techniques That Student Teachers’ Prefer to Reveal Elementary Students’ Misconceptions in the Social Studies Lessons

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 75 - 85, 30.06.2012

Çiğdem Baki , Seher Yarar Kaptan

Öz

Concepts as seen building block of knowledge are the key element of curriculums (MEB, 2005). Social science concepts are taught via social studies classes. Besides, Doğanay (2005) emphasizes that teaching social studies focused on the concept can prevent memorization of social studies lesson. Indeed, a considerable importance is given to concept teaching in 2004 primary school curriculum. One of the most important stages of concept teaching process is specifying prior knowledge, wrong perceptions, and misconceptions of students. Identifying misconceptions is important because of learning is based upon the former knowledge. So, in this study, the methods and techniques determining misconceptions which are used by pre-service primary teachers are examined. In this way, a different perspective will be provided to the topic, one of rarely met in the literature, “The methods and techniques used to specify misconceptions that is encountered in social studies lessons”.

Anahtar Kelimeler

Concept, Teaching Concepts, , Misconceptions, Social Studies Education, Revealing, Misconceptions

Sınıf Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrencilerdeki Kavram Yanılgılarını Tespit Etmek İçin Tercih Ettiği Yöntem ve Teknikler

Öz

Bilgilerin yapı taşları olarak görülen kavramlar öğretim programlarının temel öğelerinden biridir (MEB, 2005). Sosyal bilimlere ait kavramların öğretimine sosyal bilgiler dersi ile başlamaktadır. Bunun yanında Doğanay (2005) kavram odaklı sosyal bilgiler öğretiminin sosyal bilgiler dersini ezberden kurtarabileceğini vurgulamaktadır. Nitekim 2004 ilköğretim programında kavram öğretimine oldukça önem verildiği görülmektedir. Kavram öğretimi sürecinde en önemli aşamalardan biri öğrencinin sahip olduğu ön bilgilerini, yanlış algılamalarını, kavram yanılgılarını tespit etmektir (Alkış, 2009). Öğrenmenin var olan bilgiler üzerine inşa edildiği düşünüldüğünde kavram yanılgılarının tespit edilmesinin gelecek öğrenmeler açısından önem taşıdığı ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, sınıf öğretmeni adaylarının sosyal bilgiler dersinde ilköğretim öğrencilerinin yaşadıkları kavram yanılgılarını tespit ederken kullandıkları yöntem ve teknikler incelenmiştir. Bu bağlamda literatürde rastlanılmayan başlıklardan biri olan “Sosyal Bilgiler Dersinde Yaşanılan Kavram Yanılgılarının Tespit Edilmesinde Kullanılabilecek Yöntem ve Teknikler” konusunda farklı bir bakış açısı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kavram, Kavram Öğretimi, Kavram Yanılgısı, Kavram Yanılgılarının Tespiti, Sosyal Bilgiler Öğretimi

Kaynakça

• Akdağ, Ş.(2010). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi “Yeyüzünde Yaşam” Ünitesindeki Kavram Yanılgıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar
• Alkış, S. (2009). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. (Edt. Safran M. Sosyal Bilgiler Öğretimi). PegemA Yayıncılık, Ankara
• Ata, B. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Yapılandırmacı Bir Yaklaşım) (ss.71-83), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Aydoğan, S., Güneş, B., Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve Sıcaklık Konusunda Kavram Yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Bal, M.S. (2011), Misconceptions Of High School Students Related To The Conceptions Of Absolutism And Constitutionalism In History Courses, Educational Research and Reviews Vol. 6(3), pp.283-291. http://www.academicjournals.org/err/PDF/Pdf%202011/Mar/Bal.pdf 10/08/2011
• Baloğlu Uğurlu, N. (2005). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Dünya ve Evren Konusu İle İlgili Kavram Yanılgıları GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:1. ss:229-246
• Bektaş, Ö. ve Bilgili, A.S., (2004). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi “Osmanlı Kültür ve Medeniyeti” Ünitesinde Geçen Tarih Terimleri İle İlgili Kavram Yanılgıları, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı: 9. ss:119-141
• Bogdan, R.C., ve Biklen, S.K., (1992), Qualitative Research for Education, 3rd Edition, Boston: Allyn and Bacon.
• Bozkurt, O., Salman Akın, B., Uşak M. (2004). İlköğretim 6., 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin "Erozyon" Hakkındaki Ön Bilgilerinin Ve Kavram Yanılgılarının Tespiti. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Sayı 2, ss: 277-285
• Büyükkasap, E., Düzgün, B., Ertuğrul, M., (2001), Lise Öğrencilerinin Işık Hakkındaki Yanlış Kavramları Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 149
• Coştu, B., Ayas, A., Ünal, S. (2007). Kavram Yanılgıları ve Olası Nedenleri: Kaynama Kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Cüceloğlu, D. (2002). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. Remzi Kitabevi. İstanbul
• Çakmak, F.(2006). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Nüfus ve Yerleşme Konusunda Geçen Kavramları Anlama Düzeyleri Ve Kavram Yanılgıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar
• Demircioğlu, İ.H. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Oluşturmacı Yaklaşım, (edt. Tanrıöğen, A., Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi), Lisans Yayıncılık, İstanbul
• Doğanay, A. (2005). Öğretimde Kavram ve Genellemelerin Geliştirilmesi. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Öztürk, C. Ve Dilek, D. (Ed), Pegem A Yayıncılık. Ankara
• Dündar, H. (2008). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Özel Öğretim Yöntemlerle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Tay B. ve Öcal A. (Ed.), Pegem Akademi, Ankara.
• Erdem, E. Yılmaz, A. Morgil, İ. (2001). Kimya dersinde bazı kavramlar öğrenciler tarafından ne kadar anlaşılıyor? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:20. ss. 65-72.
• Güneş, T., Şener Dilek, N., Demir, E.S., Hoplan, M., Çelikoğlu, M. (2010) Öğretmenlerin Kavram Öğretimi, Kavram Yanılgılarını Saptama ve Giderme Çalışmaları Üzerine Nitel Bir Araştırma. http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/205.pdf) 18.08.2011 tarihinde alınmıştır.
• Köksal, M.S. (2006). Kavram Öğretimi ve Çoklu Zekâ Teorisi. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt:14 No:2 473-480.
• Köse, S., Coştu, B. ve Keser, Ö. F. (2003). “Fen Konularındaki Kavram Yanılgılarının
• Belirlenmesi: TGA Yöntemi ve Örnek Etkinlikler”. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1): 43–53
• Kuş, E. (2009) Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri. Ankara: Anı Yayınları
• Malatyalı, E., Yılmaz, K. (2010). Yapılandırmacı Öğrenme sürecinde Kavramlar ve Önemi: Kavramların Pedagojik Açıdan İncelenmesi. Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı:3 ss.320-332
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi (4-5. sınıflar) öğretim programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx , 15.07.2011
• Ocak, Gürbüz, Yurtseven, Ramazan, (2009), “Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Göre Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22), 94-109
• Safran, M. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. Edt. Tay, B. ve Öcal, A. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem A Yayıncılık. Ankara
• Senemoğlu, N. (2011). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. PegemA Yayınları. Ankara (ss:511)
• Tanrıöğen, A. (2006). Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Etkili Vatandaş Yetiştirme, (edt. Tanrıöğen, A., Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi), Lisans Yayıncılık, İstanbul
• TDK. http://tdkterim.gov.tr/bts/ 20/08/2011
• Ülgen, G. (1988). Kavram Geliştirme. Özkan Matbaacılık. Ankara
• Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders Konuları ile İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi. 158
• Yıldırım, Ali, Şimşek, Hasan, (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları