Türkiye’de küresel vatandaşlık üzerine yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi: Bir meta-sentez çalışması

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 52 - 90, 30.06.2023

İlknur Toy

https://doi.org/10.47615/issej.1082097

Cited By: 1

Öz

21. yüzyılda küresel vatandaşlık konusunun konjoktürel nedenlerle önemi artmış ve gerekli hale gelmiştir. Bu nedenle konuya ilişkin araştırma yapılması önemli görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de küresel vatandaşlık üzerine yapılmış lisansüstü tezlerdeki araştırma eğilimlerini saptamak ve yeni araştırmalar hakkında araştırmacılara fikir verip orijinal çalışmalar üretmelerine katkı sağlamaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi kapsamında meta-sentez modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni, YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan küresel vatandaşlık konusuna yönelik 16 yüksek lisans ve 5 doktora olmak üzere toplam 21 tezden oluşmaktadır. Tezlerin tümüne erişim sağlandığı için örneklem alımı gerçekleşmemiştir. Araştırma kapsamındaki tezlerde yıl ve branş ayrımı yapılmamıştır. Veri tabanı “Küresel vatandaşlık, dünya vatandaşlığı” anahtar kelimeleriyle taranmıştır. Konu ile ilgili tüm tezler; tezin yayınlanma yılı ve tezin türü, anabilim dalı, özgün dili, tema, yöntem, model, çalışma grubu, veri toplama aracı ve veri analizi değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırmacının geliştirdiği tez sınıflama formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın güvenirliği/uyuşum yüzdesi .85 olarak bulunmuştur. Araştırma sonucunda, lisansüstü tezlerin en çok 2015 ve 2019 yıllarında tamamlandığı, tezlerde sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği anabilim dallarının önde çıktığı, yapılan tezlerin en çok yüksek lisans tezi olduğu, tez temalarının bir değişkenle ilişki belirleme, görüş, algı ve tutum belirleme üzerine yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca tezlerin yöntemsel özelliklerine bakıldığında en çok; nicel araştırma yöntemi, desenin tarama modeli, çalışma grubunun öğretmen ve öğretmen adayları, veri toplama aracının ölçek ve veri analizinin istatistiki analiz olduğu görülmüştür. Bu bulgular ışığında küresel vatandaşlığa yönelik doktora çalışmalarının ve nitel çalışmaların artırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Küresel vatandaşlık, Lisansüstü, Tez, Araştırma Eğilimi, Türkiye

Investigation of research trends of graduate theses on global citizenship in Turkey: A meta-synthesis study

Öz

In the 21st century, The importance of the issue of global citizenship has increased and has become necessary due to cyclical reasons. For this reason, it was considered important to conduct research on the subject. The aim of this study is to determine the research trends in postgraduate theses on global citizenship in Turkey and to contribute to the researchers to produce original studies by giving ideas about new research. It was carried out in the meta-synthesis model within the scope of the qualitative research method. The research universe consists of a total of 21 theses, 16 master's and 5 doctorate, on the subject of global citizenship in the database of the YÖK National Thesis Center. Since all theses were accessed, sampling was not carried out. In the theses within the scope of the research, no distinction was made between years and branches. The database was scanned with the keywords "Global citizenship, world citizenship". All theses related to the subject; The year of publication of the thesis and the type of thesis, department, original language, theme, method, model, study group, data collection tool and data analysis variables were examined. The thesis classification form developed by the researcher was used as a data collection tool. The obtained data were analyzed by content analysis. The reliability / agreement percentage of the study was found to be .85. As a result of the research, it was determined that the most postgraduate theses were completed in 2015 and 2019, the social studies and classroom teaching departments were prominent in the theses, the theses were mostly master's thesis, and the thesis themes focus on determining a relationship with a variable, determining opinions, perceptions and attitudes. In addition, when we look at the methodological features of the theses; It was seen the most that the quantitative research method, the scanning model of the design, the teachers and pre-service teachers of the study group, the scale of the data collection tool and the statistical analysis of the data analysis. In the light of these findings, It can be recommended to increase doctorate studies and increase qualitative studies on global citizenship.

Anahtar Kelimeler

Global citizenship, Graduate, Thesis, Research Tendency, Turkey

Kaynakça

• Ahmed, E. I. & Mohammed, A. (2021). Evaluating the impact of global citizenship education programmes: A synthesis of the research. Education, Citizenship and Social Justice, doi:10.1177/17461979211000039
• Balbağ, N. l. (2016). İlkokul sosyal bilgiler dersi bağlamında öğrenci ve öğretmenlerin küresel vatandaşlık algıları. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Baltacı, A. (2020). Araştırmaların raporlaştırılması: Bir tez veya bilimsel makale nasıl yazılır? Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi, 3 (2), 6-39.
• Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2012). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(24), 55-77.
• Baynazoğlu, L. ve Atasoy, E. (2020). Türkiye’de kavram karikatürleriyle ilgili yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 390-402.
• Çolak, K. (2015). Sosyal bilgiler ile vatandaşlık ve demokrasi eğitimi derslerinde küresel vatandaşlık eğitimi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi
• Danju, I. & Uzunboylu, H. (2016). A content analysis of citizenship education, Global Journal on Humanites & Social Sciences. [Online]. 04, pp 176-182. Available from: http://sproc.org/ojs/index.php/pntsbs
• Demircan, C. (2007). Çocuk edebiyatı konulu lisansüstü çalışmalar ile ilgili bir durum araştırması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 23-35.
• Edwards Jr., D. B., Sustarsic, M., Chiba, M., McCormick, M., Goo, M. and Perriton, S. (2020). Achieving and monitoring education for sustainable development and global citizenship: A systematic review of the literature. Sustainability (MDPI), 12, 1383; 1-57. doi:10.3390/su12041383
• Ersoy, A. F. (2013). An analysis of social studies textbooks in Turkey: From national citizenship to global citizenship. International Journal of Progressive Education, 9 (3), 137-153.
• Güven, İ. (1999). Küreselleşme ve eğitim dizgesine yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1), 145-159,
• Horey, D., Fortune, T., Nicolacopoulos, T., Kashima, E., & Mathisen, B. (2018). Global citizenship and higher education: A scoping review of the empirical evidence. Journal of Studies in International Education, 22(5), 472-492. https://doi.org/10.1177/1028315318786443
• Hou, Y. (2020). Comparative global citizenship education: A Critical Literature Analysis. Beijing International Review of Education 2, 537-552.
• İçen, M. ve Akpınar, E. (2012). Küresel vatandaşlık eğitiminin uluslararası sorunların çözümündeki rolü, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 2012, s. 285.
• Kan, Ç. (2009). Sosyal bilgiler eğitiminde vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 26, ss.25-30.
• Karaca, A. ve Akbaba, B. (2021). Vatandaşlık eğitimine yönelik bibliyometrik araştırma: 1980-2020 yılları arasında yapılan çalışmaların analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 788-804. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-904375
• Kaya, B. (2020). Ön lisans ve lisans öğrencilerinin vatandaşlık duygusu ile küresel vatandaşlığa ilişkin görüşlerinin karşılaştırmalı analizi. Yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kayaalp, F., ve Karameşe, E. N. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi kapsamında hazırlanan “vatandaşlık” konulu lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 744-786.
• Keskin, A. (2014). Öğrenme stratejileri konulu lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Kirkwood. T. F. (2001). Our global age requires global education: Clarifying Definitional Ambiguities. The Social Studies. 92 (1), 10-15. DOI Number: 10.1080/00377 990109603969
• Massaro, V. R. (2022). Global citizenship development in higher education institutions: A systematic review of the literature. Journal of Global Education and Research, 6(1), 98-114. https://www.doi.org/ 10.5038/2577-509X.6.1.1124
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Morais, D.B., Ogden, A.C. (2011). Initial development and validation of the global citizenship scale. Journal of Studies in International Education, 15(5), 445– 466.
• Namlı Altıntaş, İ. ve Kozaner Yenigül, Ç. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler alanında vatandaşlık eğitimine yönelik yapılan nitel araştırmaların analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 522-544. e-ISSN:2146-5983
• Oxfam (2016). Global citizenship guides, https://www.oxfam.org.uk/education/who-we-are/what-is-global-citizenship adresinden 17.02. 2022 tarihinde erişildi.
• Palaz, T. (2021). Global citizenship and education: A bibliometric research. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 6(16), 1907-1947.
• Pashby, K., Costa, M., Stein, S., and Anreotti, V. (2020). A meta-review of typologies of global citizenship education. Comparative Education, 56(2), 144–164. Sari, İ. ve Taşer, S. (2018). Türkiye’de dijital vatandaşlıkla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1063–1069.
• Sel, B. (2021). Türkiye’de Sosyal bilgiler dersi kapsamında vatandaşlık eğitimine ilişkin gerçekleştirilen araştırmalara yönelik bir Meta-Sentez çalışması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 14(3), 323-351. [Online]: http://dergipark.gov.tr/akukeg DOI number: http://doi.org/10.30831/akukeg.879414
• Shultz, L., and Jorgenson, S. (2016). Global Citizenship Education in Post-Secondary Institutions: A Review of the Literature. Research.https://www.academia.edu/1407517/Global_citizenship_education_in_post_secondary_institutions_A_review_of_the_literature pdf adresinden 15.02. 2022 tarihinde erişildi.
• Tangülü, Z. ve Karakuş, A. (2021). Sosyal Bilgiler Alanında Vatandaşlık Eğitimi Konuları Üzerine Yapılan Tezlerin Eğilimleri (Derleme). Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(2), 399-417 e-ISSN: 2458-9624 DOI: 10.51725/etad.910681
• Toy, İ. (2021, Ekim). Türkiye’de küresel vatandaşlık üzerine yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nce düzenlenen III.Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Sivas.
• URL 1, (2022). Sure glad that hole isn't at our end https://www.reddit.com/r/funny/comments/5b8hki/sure_glad_that_hole_isnt_at_our_end/
• Uzunöz, A. ve Toy, İ. (2021). Bilimsel araştırma ve yayın etiği. A. Uzunöz (Editör), Bilimsel araştırma becerileri ve araştırmada güncel desenler: Makale incelemeleri ve örnek makale çalışmalarıyla (119-157). Ankara: Pegem Akademi.
• Walsh, D., ve Downe, S. (2005). Meta‐synthesis method for qualitative research: A literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211.
• Yemini, M., Tibbitts, F. and Goren, H. (2019). Trends and caveats: Review of literature on global citizenship education in teacher training. Teaching and Teacher Education, 77, 77-89
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.