Öz
Usul being one of primary element of Turkish Music has a important role in performing Turkish music, its education and its transfer to future. Therefore, to know usul was determined as prior condition in “meşk” system being traditional education model. Thus, factors connected with usul concept (usul, rhythm, düzüm, meter, gider, metronome, darb, mertebe and velvele) is important in terms of understanding usul. It’s monitored differences in written sources about transfering and learning mentioned concepts.
With gaining wide currency of western music notation in Turkish Music, theory books written in this field has showed an increase until today and in these books usuls were handled too. In this research, “usul” in books penned from 20. century about Turkish Music Usul, descriptions of dynamics composing usul were studied and considerations and comments about these descriptions were examined.
In this research studying elements related usul concept in written sources used in Turkish music usul education, qualitative research method and literature review, document review, archive review techniques was used and about acquired datas content analysis was wade. As a result, when sources got sample were examined, it was detected usul concept and its forming dynamics descriptions has no standart and it was detected contradictions and differences both in books itself and between themselves.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arslan, Fazlı. Safiyüddîn-î Urmevî ve Şerefiyye Risalesi. 2. Baskı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2017.
- Bardakçı, Murat. Maragalı Abdülkadir. İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
- Behar, Cem. Aşk Olmayınca Meşk Olmaz: Geleneksel Osmanlı/Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal. 4. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Behar, Cem. Osmanlı/Türk Musıkisinin Kısa Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015.
- Behar, Cem. Saklı Mecmua. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
- Çakar, Şeref. Türk Musikîsinde Usûl. İstanbul: MEB Yayınları, 1996.
- Çelik, Binnaz Başar. Hızır Bin Abdullah’ın Kitâbü’l-Edvâr’ı ve Makamların İncelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
- Çelikkol, Erdinç. Türk Mûsıkîsi Bilgileri I-II. Bursa: Özsan Matbaacılık, 2000.
- Doğrusöz, Nilgün. Yusuf Kırşehri’nin Müzik Teorisi. Kırşehir: Kırşehir Valiliği, 2012.
- Ekinci, Mehmet Uğur. Kevserî Mecmûası 18. Yüzyıl Saz Müziği Külliyatı. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2015.
- Ezgi, Suphi. Nazari ve Ameli Türk Musikisi. İstanbul: Milli Mecmua Matbaası, 1933.
- Gönül, Mehmet. “Türk Mûsikîsi Usûllerinin Gösterimi, İfadesi ve Tasnifine Bir Bakış”. İSTEM. 13/25, 2015: 31-46.
- Gönül, Mehmet. Türk Müziği Solfej-Makam-Usûl-Dikte Alıştırmaları. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
- Gönül, Mehmet. Türk Müziği Solfej-Makam-Usûl-Dikte Alıştırmaları, Ankara: Gece Kitaplığı, 2019), (Mart 2019 tarihli tashih edilmiş nüsha).
- Hatipoğlu, Vasfi - Sağlam, Atilla. “Türk Mûsikîsi’nde Usûl Geleneğinin Değerlendirilmesi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 9/2, 2013: 113-134.
- İbn Sina. Mûsikî, Trc. Ahmet Hakkı Turabi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.
- Kanık, Veli. Türk Musikisinde Ritm Unsuru ve Nota Kaideleri. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası, 1954.
- Karadeniz, Ekrem. Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2013.
- Mutlu, Ümit. Türk Musikisi Nazariyatı Usulleri ve Makam Seyirleri. İstanbul: İstanbul Belediye Konservatuvarı, t.y.
- Özkan, İsmail Hakkı. Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2006.
- Salgar, Fatih. Türk Müziğinde Makamlar, Usûller ve Seyir Örnekleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 2017.
- Sangan, Cemil. Türk Müziği Usulleri. Muğla: Bodrum Belediyesi, 1997.
- Sayan, Erol. Ulusal Müziğimiz. İstanbul: Boyut Yayıncılık, 2010.
- Sevinç, Muhammet. Tevfik Rıza'nın "Söz ve Saz" Adlı Yazma Eserinin I. Kitabı Olan "Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri" Bölümünün Günümüz Türkçesine Çevirimi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
- Tekin, Hakkı. Ladikli Mehmet Çelebi ve er-Risâletü’l-Fethiyye’si. Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi, 1999.
- Teymur, Ahmet Selim. Türk Musikisi. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2010.
- Tura, Yalçın. Kitâbu ‘İlmi’l-Mûsîkî ‘alâ vechi’l-Hurûfât. Edvâr (Tıpkıbasım-Çevriyazı-Çeviri-Notlar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
- Tura, Yalçın. Tedkîk ü Tahkîk: İnceleme ve Gerçeği Araştırma. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2006.
- Ungay, Hurşit. Türk Mûsikîsinde Usûller ve Kudüm. İstanbul: Türk Musıkisi Vakfı, 1981.
- Uygun, Mehmet Nuri. Safiyyüddin Abdülmü’min Urmevî ve Kitâbü’l-Edvârı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1999.
- Yalçın, Gökhan. 19. Yüzyıl Musikisinde Hâşim Bey Mecmuası, Birinci Bölüm Edvâr. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2016.
- Yarkın, Fahrettin. Türk Müziğinde Usuller. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2017.
- Yekta, Rauf. Türk Musikisi. İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
Türk Müziği Usûl Eğitim-Öğretiminde Kullanılan Yazılı Kaynaklardaki Usûl Bahsine İlişkin İfadelerin Mukayesesi
Öz
Türk müziğinin iki temel unsurundan biri olan usûl; Türk müziğinin icrasında, eğitim-öğretiminde ve geleceğe intikal ettirilmesinde önemli bir role sahiptir. Bu sebeple usûl bilmek, geleneksel eğitim modeli olan meşk sisteminde ön koşul olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla usûl kavramına ilişkin ifadeler de (usûl, ritim, düzüm, ölçü, gider, metronom, darb, mertebe ve velvele) usûlün anlaşılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Mezkûr kavramların öğrenilmesi ve aktarılmasında yazılı kaynaklarda farklılıklar gözlenmektedir.
Batı müziği notasyonunun Türk müziğinde yaygınlık kazanmasıyla bu alanda yazılan teori kitapları günümüze gelene dek artış göstermiştir ve bu kitapların birçoğunda usûllere de yer verilmiştir. Bu çalışmada, XX. yüzyıldan itibaren Türk Müziği usûllerine yönelik kaleme alınmış kitaplardaki usûl ve usûlü oluşturan dinamiklerin tanımları irdelenmiş; bu tanımlara yönelik değerlendirmelere ve yorumlara yer verilmiştir.
Türk Müziği usûl eğitim-öğretiminde kullanılan yazılı kaynaklardaki usûl kavramına ilişkin ifadelerin irdelendiği bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi ve literatür tarama, doküman inceleme ve arşiv tarama teknikleri kullanılmış, elde edilen veriler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, örnekleme alınan kaynaklar incelendiğinde; usûl kavramının ve bu kavramı oluşturan dinamiklerin açıklamalarında bir standart olmadığı; kitapların hem kendi içlerinde hem de birbirleri arasında farklılıklar ve/veya çelişkiler olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arslan, Fazlı. Safiyüddîn-î Urmevî ve Şerefiyye Risalesi. 2. Baskı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2017.
- Bardakçı, Murat. Maragalı Abdülkadir. İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
- Behar, Cem. Aşk Olmayınca Meşk Olmaz: Geleneksel Osmanlı/Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal. 4. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Behar, Cem. Osmanlı/Türk Musıkisinin Kısa Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015.
- Behar, Cem. Saklı Mecmua. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
- Çakar, Şeref. Türk Musikîsinde Usûl. İstanbul: MEB Yayınları, 1996.
- Çelik, Binnaz Başar. Hızır Bin Abdullah’ın Kitâbü’l-Edvâr’ı ve Makamların İncelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
- Çelikkol, Erdinç. Türk Mûsıkîsi Bilgileri I-II. Bursa: Özsan Matbaacılık, 2000.
- Doğrusöz, Nilgün. Yusuf Kırşehri’nin Müzik Teorisi. Kırşehir: Kırşehir Valiliği, 2012.
- Ekinci, Mehmet Uğur. Kevserî Mecmûası 18. Yüzyıl Saz Müziği Külliyatı. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2015.
- Ezgi, Suphi. Nazari ve Ameli Türk Musikisi. İstanbul: Milli Mecmua Matbaası, 1933.
- Gönül, Mehmet. “Türk Mûsikîsi Usûllerinin Gösterimi, İfadesi ve Tasnifine Bir Bakış”. İSTEM. 13/25, 2015: 31-46.
- Gönül, Mehmet. Türk Müziği Solfej-Makam-Usûl-Dikte Alıştırmaları. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
- Gönül, Mehmet. Türk Müziği Solfej-Makam-Usûl-Dikte Alıştırmaları, Ankara: Gece Kitaplığı, 2019), (Mart 2019 tarihli tashih edilmiş nüsha).
- Hatipoğlu, Vasfi - Sağlam, Atilla. “Türk Mûsikîsi’nde Usûl Geleneğinin Değerlendirilmesi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 9/2, 2013: 113-134.
- İbn Sina. Mûsikî, Trc. Ahmet Hakkı Turabi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.
- Kanık, Veli. Türk Musikisinde Ritm Unsuru ve Nota Kaideleri. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası, 1954.
- Karadeniz, Ekrem. Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2013.
- Mutlu, Ümit. Türk Musikisi Nazariyatı Usulleri ve Makam Seyirleri. İstanbul: İstanbul Belediye Konservatuvarı, t.y.
- Özkan, İsmail Hakkı. Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2006.
- Salgar, Fatih. Türk Müziğinde Makamlar, Usûller ve Seyir Örnekleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 2017.
- Sangan, Cemil. Türk Müziği Usulleri. Muğla: Bodrum Belediyesi, 1997.
- Sayan, Erol. Ulusal Müziğimiz. İstanbul: Boyut Yayıncılık, 2010.
- Sevinç, Muhammet. Tevfik Rıza'nın "Söz ve Saz" Adlı Yazma Eserinin I. Kitabı Olan "Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri" Bölümünün Günümüz Türkçesine Çevirimi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
- Tekin, Hakkı. Ladikli Mehmet Çelebi ve er-Risâletü’l-Fethiyye’si. Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi, 1999.
- Teymur, Ahmet Selim. Türk Musikisi. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2010.
- Tura, Yalçın. Kitâbu ‘İlmi’l-Mûsîkî ‘alâ vechi’l-Hurûfât. Edvâr (Tıpkıbasım-Çevriyazı-Çeviri-Notlar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
- Tura, Yalçın. Tedkîk ü Tahkîk: İnceleme ve Gerçeği Araştırma. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2006.
- Ungay, Hurşit. Türk Mûsikîsinde Usûller ve Kudüm. İstanbul: Türk Musıkisi Vakfı, 1981.
- Uygun, Mehmet Nuri. Safiyyüddin Abdülmü’min Urmevî ve Kitâbü’l-Edvârı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1999.
- Yalçın, Gökhan. 19. Yüzyıl Musikisinde Hâşim Bey Mecmuası, Birinci Bölüm Edvâr. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2016.
- Yarkın, Fahrettin. Türk Müziğinde Usuller. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2017.
- Yekta, Rauf. Türk Musikisi. İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Nisan 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 |