Ottoman Period Historical Artifacts in The Tunceli-Hozat Town Center

Yıl 2020, , 117 - 143, 30.06.2020

Korkmaz Şen , Kudret Sezgin

https://doi.org/10.31591/istem.758791

Öz

This study examines the Ottoman architecture located in the center of Hozat district of Tunceli Province in Turkey. Tunceli province has not been examined enough in terms of archaeology and art history. Especially in the1970s, some important studies have been done. However, these researches were mostly limited to monumental architecture and several district centers (Çemişgezek, Pertek and Mazgirt). It is understood that these studies were interrupted after a certain period of time. Nevertheless, it is possible to say that a few scientific studies have been done in recent years. In this study conducted in Hozat district center, the following were determined. Examples of Ottoman period, 1 mosque, 1 bath, 5 fountains, 1 bridge, street texture and examples of civil housing. This study emphasizes the importance of introducing historical artifacts belonging to the Ottoman period in Hozat district center and its importance in terms of Art History for the first time.

Anahtar Kelimeler

Hozat, History of Art, Archaeology, Ottoman Architecture, Mosque, Turkish Bath and Fountain

Tunceli-Hozat Merkezinde Bulunan Osmanlı Dönemine Ait Tarihi Eserler

Öz

Bu makalede, Tunceli ili, Hozat ilçe merkezinde bulunan Osmanlı Dönemi’ne ait mimari eserler
ele alınmıştır. Tunceli ili, Arkeoloji ve Sanat Tarihi araştırmaları yönüyle eksik çalışılmış bir yerdir.
Bölgedeki çalışmalar, 1970 yıllarında Keban Barajı Kurtarma Kazıları kapsamında yoğunluk
kazanmıştır. Sanat Tarihi yönüyle ele alındığında ise özellikle anıtsal mimari ve birkaç ilçe
merkezi (Çemişgezek, Pertek ve Mazgirt) ile sınırlı kalmıştır. Çalışmaların belli bir süre sonra
kesintiye uğradığı anlaşılmaktadır. Son yıllarda az da olsa konuyla ilgili bilimsel faaliyetlerin
yapıldığı söylenebilir. Hozat ilçe merkezinde yapılan çalışmada Osmanlı Dönemi’ne ait 1 cami,
1 hamam, 5 çeşme, 1 köprü, sokak dokusu ve sivil konut örnekleri tespit edilmiştir. Bu makaleyle
birlikte, arşiv belgeleri ışığında Hozat ilçe merkezinin Osmanlı Dönemi’ndeki kuruluşu
hakkında bilgi verilmiş ve ilçe merkezinde bulunan Osmanlı Dönemi’ne ait tarihi eserlerin ilk
defa bilim dünyasına tanıtılması, Sanat Tarihi içerisindeki yeri ve önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

hozat, sanat tarihi, arkeoloji, osmanlı mimarisi, cami, hamam ve çeşme

Kaynakça

• » Arslan, Celil. Elazığ’daki Türk Devri Yapıları-. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2003. » Arslan, Murat. Mithradates VI. Eupator - Romanın Büyük Düşmanı. İstanbul: Odin Yayıncılık, 2007. » Arslantaş, Yüksel. Tarih Öncesi Dönemde Elazığ. Ankara: TDVA Yayınları, 2013. » Astour, Michael Czernichow. “The Arena of Tiglath-pileser III’s Campaign Against Sarduri II (743 B.C.)”. Assur - Monographic Journals of the Near East 2/3, (1979): 2-23. » Aşan, Muhammet Beşir. Elazığ, Tunceli ve Bingöl İllerinde Türk İskan İzleri (XI-XIII. Yüzyıllar). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1989. » Aytaç, İsmail. Malatya-Türk İslam Dönemi Mimari Eserleri, İstanbul: Promat Basım Yayın, 2013. » Bahadır, Gürhan. “Dokuzuncu ve Onuncu Yüzyılda Bizans-Abbasi Sınırı”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları XXVIII/46 (2009): 163-178. » Barjamovic, Gojko. A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period. Copenhagen: Museum Tusculanum Press, 2011. » Bedoukian, Paul Zareh. “Coinage Of The Armenian Kingdoms Of Sophene And Commagene”. Museum Notes. American Numismatic Society 28 (1983): 71-88. » el-Ömeri, Şihabeddin B. Fazlullah. Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım. Trc. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2014. » Erdoğan, Serkan. “Demirçağ ve Hellenistik Dönem Tunceli Yüzey Araştırması-2016”. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı -2 (22-26 Mayıs 2017 Bursa). 447-458. Bursa: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 2018. » Eyice, Semavi. “İznik ‘de Büyük Hamam ve Osmanlı Devri Hamamları Hakkında Bir Deneme”. Tarih Dergisi CXI/15 (1960): 99-122 » Fazlullah, Reşidü’d-din. Cami’ü’t-Tevarih Selçuklu Devleti. Trc. Erkan Göksu - H. Hüseyin Güneş. İstanbul: Selenge Yayınları, 2011. » İbn Bîbî. El-Evâmirü’l-Alâiyye Fî’l-Umûri’l-Alâ iyye. Tıpkı Basım (Önsöz Ve Fihristi Haz.) Adnan Sadık Erzi (Ed.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1956. » Kara, Bünyamin. Tunceli’deki Türk Dönemi Mimari Eserleri-. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncüyıl Üniversitesi, 2000. » Kessler, Karlheinz (Emskirchen). “Sophene”. Brill’s New Pauly. Erişim: (24 Kasım 2019): http://dx.doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e1117050 » Koşay, Hamit Zübeyr. Pulur Sakyol Kazısı 1968 Yılı Ön Raporu-1. Ankara: ODTÜ. Keban Projesi Yayınları, 1970. » Marciak, Michał. “The Cultural Landscape of Sophene from Hellenistic to Early Byzantine Times”. Göttinger Forum für Altertumswissenschaft 17 (2014): 13-56. » Metin, Tülay. Selçuklular Döneminde Malatya. İstanbul: Malatya Valiliği Malatya Kitaplığı Yayınları, 2013. » Özcan, Reyhan. 1518 (H. 924) ve 1522-1523 (H. 928-929) Tarihli Arabgir Sancağı Tahrir Defterleri-. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2000. » Özer, Gonca. Restorasyon Sonrası Yeniden İşlevlendirilmiş Geleneksel Harput Evlerinde Ekolojik Değerlendirme-. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2014. » Özkul Fındık, Nurşen “Hekimhan Çeşmeleri”. Sanat Dergisi 9 (2006): 99-117. » Payne, Margaret R. Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2006. » Salvini, Mirjo. "Le testimonianze storiche urartee sulle regioni del Medio Eufrate:Melitene, Kommagene, Sophene, Tomisa". La Parole del Passato CXLII-CXLIV. (1972): 100-111. » Sözen, Metin. Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 1981. » Şen, Korkmaz. Arapgir İlçesinin Tarihçesi ve Kültür Varlıkları. Ankara: Akademisyen Yayınevi, 2019. » Şen, Korkmaz – Balaban, Mustafa. “Baskil İlçesi’nin Tarihi Kaleleri”, Her Yönüyle Baskil. İstanbul: Yıkılmazlar Basın Yayın, 2020. » Ünal, Mehmet Ali. “XVI. Yüzyılda Çemişgezek Sancağı”. Osmanlı Araştırmaları XII (1992): 367-390. » Ünal, Mehmet Ali. XVI. Yüzyılda Harput Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989. » Wäfler, Marcus. “Zum assyrisch – urartäischen Westkonflikt”. Acta Praehistorica et Archaeologica 11/12, (1980-1981): 79-97. » Yeşilbaş, Evindar. Diyarbakır’da Su Mimarisi-. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2007. » Yıldırım, Ercüment. “Antik Yazarların Eserlerinde Sophene Bölgesi İle İlgili Anlatımlar”. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III/7 (2016): 51-73. » Yılmazçelik, İbrahim. Osmanlı Devleti Döneminde Dersim Sancağı, İdari, İktisadi ve Sosyal Hayat. Ankara: Kripto Yayınları, 2011. » Yurttaş, Hüseyin - Özkan, Haldun. Tarihi Erzurum Çeşmeleri ve Su Yolları, Erzurum: Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2002. Antik Kaynaklar » PLİNİUS. Historia Naturalis. » PLUTARKHOS. Lucullus, Pompeius » STRABON. Geographika. Arşivi Belgeleri: » BOA, DH-MKT, 1338-9-(H. 17 zilhicce 1298-M. 10 Kasım 1881) » Ma’murat’ül Aziz Vilayet Salnamesi Hicri 1325(1907), 243-244. » Vakıflar Genel Nüdürlüğü Arşivi, 604 numaralı defterin 63. sayfa ve 87. sırasında kayıtlı Emin paşazade Mehmed Namık Efendi ibni Emin Ağa ibni Süleyman Vakıf kaydı.