Sabuncuoğlu Şerefeddin’in Paris Bibliotheque Nationale’de Bulunan Cerrahiyyetü’l Haniyye İsimli Eserinin Minyatür Özellikleri

Yıl 2020, , 305 - 323, 31.12.2020

Çiğdem Önkol Ertunç Lütfiye Deperler Mazı

https://doi.org/10.31591/istem.815866

Öz

15. yüzyılda Amasya’da doğan Sabuncuoğlu Şerefeddin; tabâbet ilmini Burhaneddin en-Nahçivâni’den almıştır. Yazdığı tüm eserler tıp ve ilaç terkipleri ile alakalıdır. İlmi merakı ağır basan ve oldukça ilginç bir karaktere sahip olan Sabuncuoğlu 1468’den sonra vefat etmiştir. İlmi kişiliğinin yanı sıra kitaplarının hat yazılarını yazması ve minyatürlerini yapması bakımından sanatsal bir kimliğinin olduğu da bilinen Sabuncuoğlu’nun dünya tıp literatürüne kazandırdığı Cerrahiyyet’ül Haniyye kitabı, Onun tüm bu ilmi ve sanatsal kimliğini harmanlayarak ortaya koyduğu önemli bir eseridir. Cerrahiyyet’ül- Haniyye kitabı tedavi usüllerini anlatan minyatürler içermektedir. Kitap günümüze kadar genel olarak tıp bilim dalı çalışmaları açısından değerlendirilmiş ancak içerdiği Sabuncuoğlu’na ait olan minyatürler hakkında kısıtlı sayıda çalışma yapılmıştır. Bu nedenle, çalışmamızın amacı Cerrahiyyetü’l Haniyye minyatürlerinin sanatsal açıdan değerlendirmelerini yapmaktır. Eserin birinci bâbını oluşturan dağlama tekniklerini konu alan çalışmamızda genel olarak metin minyatür ilişkisi ve minyatürlerin tasarım özellikleri tespit edilmiştir. Birinci bölümde Sabuncuoğlu Şerefeddin’in hayatı ve çalışmaları anlatılmıştır. İkinci bölümde ise Cerrahiyyetül Haniyye’nin genel ve fiziki özellikleri hakkında bilgi verilmiş, son bölümde minyatürler hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sabuncuoğlu Şerefeddin, Cerrahiyyet’ül-Haniyye, Tedavi Minyatürleri, Tasvir, Dağlama

Miniature Characteristics of Sabuncuoğlu Şerefeddin’s Cerrahiyyetü Haniyye Work Located in Paris Bibliotheque Nationale

Öz

Sabuncuoglu Serefeddin who was born in Amasya in 15th century received his education of medicine from Burhaneddin en-Nahcivani. All the books were written by him is about medicine and drug compounding. He who had a very curious and rather interesting character passed away in Amasya probâbly after 1468. Intellectual personality, as well as books and miniatures in the line of writing posts in terms of an artistic identity known as Al book world cerrahiyyet haniyye sabuncuoglu imparted to the medical literature, this is an important work of intellectual and artistic identity all her riffed. The book Cerrahiyyet'ül- Haniyye contains treatment procedures describing miniature. The book has been evaluated in terms of medical science studies in general and a limited number of studies have been done about the miniatures of Sabuncuoğlu. The study which includes and introduction, three main chapters and conclusion. The study aims to make artistic evaluations of Cerrahiyetül İlhaniye miniatures. In our study on etching techniques that constitute the first part of the work, the relationship between text and miniature and the design characteristics of miniatures were determined. The life of Sabuncuoglu Serefeddin and his works were explained in the first chapter. The general and physical features of Cerrahiyyet’ul-Haniyye were explained in the second chapter, in the final section, a general evaluation of the miniatures was made.

Anahtar Kelimeler

Sabuncuoglu Serefeddin, Cerrahiyyet’ul-Haniyye, Medical Illustrations, Description, Cauterization

Kaynakça

• Acar, Volkan. “Yazılışının 550. Yılında Cerrahiyetü’l Haniyye Hakkında SCI-E Kapsamındaki Dergilerde Yayınlanan Türkiye Kaynaklı Makaleler”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 5/2 (2015), 37-44.
• Bademci, Gülşah. “First Illustrations of Female "Neurosurgeons" In The Fifteenth Century By Serefeddin Sabuncuoglu”. Neurocirugía 17/2 (Nisan 2006), 162-165. Bayat, Ali Haydar. “Cerrâhiyye-i İlhâniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/420, Ankara: TDV Yayınları,1993.
• Canda, M. Şerafettin.“Türkiye’de Nöropatoloji Gelişimi Dünden Bugüne”. Türkiye Ekopatoloji Dergisi 11/3 (2005), 93-158.
• Doğan, Şaban, Terceme-i Akrabâdin Sabuncuoğlu Şerefeddin (Giriş-İncleme-Metinler) Birinci Cilt. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Eroğlu, Haldun. “XV. Yüzyıl Hekimlerinden Şerefeddin Sabuncuoğlu ve Amasya Darüşşifası”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 11(2000), 147-156.
• Güreşsever, Gönül, “Kitab Al-Cerrahiyet Al-Hâniye (İstanbul Tıp Tarihi Enstitüsü Nüshası) Minyatürleri”. I. Milletlerarası Türkoloji Kongresi (15-20 Ekim 1973): Tebliğler. 3/771-794. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsü Yayınları, 1979.
• Kılıcıoğlu, Vecihe. Cerrahiye-i İlahniyye. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1. Basım, 1956.
• Murad, Sibel. “Terceme-i Akrabâdîn’de Terkipler ve Adlandırılmaları”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi 12/2(2011), 81-94.
• Sabuncuoğlu, Şerefeddin, Cerrahiyyet’ül Haniyye, İstanbul: Millet Kütüphanesi, Ali Emiri (Tıp) Kitaplığı, 79.
• Sabuncuoğlu, Şerefeddin, Cerrahiyyet’ül Haniyye. Fransa: Paris Bibliothéque Nationale. Suppl., Turcs, 693.
• Şehsuvaroğlu, Bedi N. “Anadolu’da Türkçeleşme Cereyanları ve Türkçe İlk Tıp Yazmalarındaki Terimler”. VIII. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler. 29. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1960.
• Şenel, Ünal. Amasya’lı Hekim Sabuncuoğlu Şerefeddin’in Eseri Mücerreb-nâme. İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Uzel, İlter. Cerrahiyyetü’l-Haniyye I-II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1. Basım, 1992.
• Ünver, A.Süheyl. Cerrahiyei İlhaniye. İstanbul: Kenan Basımevi ve Klişe Fabrikası, 1. Basım, 1939.
• Yavuz, Serdar. Cerrah-nâme, İstanbul: Kesit Yayınları, 1. Basım, 2013.
• Yıldırım, Nuran. “On Beşinci Yüzyıla Ait Türkçe Cerrahnâmeler”. Lokman Hekim Journal 1/1 (2011), 19-28.
• Yıldırım, Nuran. “Sabuncuoğlu Şerefeddin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,. Erişim 09 Kasım 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/sabuncuoglu-serefeddin