Sincârî’ye Ait Mensur Bir Fezâilnâme: Medîne-i Tayyibe’nin Fazîleti

Yıl 2021, , 29 - 50, 30.06.2021

Reyhan Çorak

https://doi.org/10.31591/istem.958989

Öz

Muhammed Ebû‟l-Fazl Sincârî tarafından kaleme alınan mensur eser, bir mecmua içerisinde, Süleymaniye Kütüphanesi, Kadızade Mehmet Efendi Bölümü 550/4 numarada kayıtlıdır. Medîne‟nin faziletlerinden bahseden bir giriş ile her birinde şehrin farklı bir özelliğinin anlatıldığı beş fasıldan teşekkül etmiştir. Fasılların muhtevası, Medîne ile ilgili hadisler temel alınarak tertip edilmiştir. Faziletnâme türü hakkında bilgi veren kaynaklarda, Sincârî‟ye ait iki farklı Kâbenâmeden bahsedilmekte, Medîne fazîletnâmesi yer almamaktadır. Eserin adına sadece klasik Türk edebiyatında tercüme ve şerh geleneği üzerine yapılan bir doktora tezinde rastlanmıştır. Şimdilik tek nüshası bulunan fazîletnâme, yalnızca Medîne‟den bahsetmesi sebebiyle şehre dair daha fazla bilgi ihtiva etmektedir ve bu bakımından önemlidir.
Bu çalışmada, önce Medîne‟nin edebî eserlere konu olma sebebine ilişkin kısa bir bilgi verilmiş sonra eserin, şehir faziletnâmeleri türü içerisinde yer alması münasebetiyle, fezâil türü tanıtılmıştır. Son olarak metnin dil ve muhteva özellikleri üzerinde durulmuş ve risalenin transkripsiyonlu metni makaleye ilave edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Fazîletnâmeler, Medîne, Muhammed Ebû‟l-Fazl Sincârî, Medîne-i Tayyibe‟nin Fazîleti

An Prose Fezailname Belonging to Sincari: The Virtues of Medinah

Öz

The prose work written by Muhammed Abu‟l-Fazl Sincari was found in a mecmua registered in Süleymaniye Library Kadızade Mehmet Efendi Collection No. 550/4. The work consists of an introduction mentioning the virtues of Madinah, and five chapters, each of which introduces a different feature of city.The contents of the chapters are arranged on the basis of the hadiths regarding the Medinah. In the sources that give information about the faziletname type, only two different Kabename texts belonging to Sincari are mentioned, and the Madinah Faziletname is not included. The name of this risale is mentioned only in a doctoral dissertation on the translation and annotation tradition in the Classical Turkish Literature.The risale which has only one copy for the time being, is important in that it mentions only the Madinah, and contains more information about the city.
In this study, a brief information was given about the reason why the Madinah was the subject of literary works, and about the faziletname type since the work is considered within the type of city faziletname. Finally, the features of content and language are focused, and the transcribed text of the risale was added to the article.

Anahtar Kelimeler

Turkish Islamic Literature, Faziletname, Medinah, Muhammed Abu‟l-Fazl Sincari, Virtues of Medîne.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. Keşfü’l-Hafâ. nşr. Abdülhamîd b. Ahmed. Beyrut: Mektebetü‟l-Asrıyye, 1420/2000.
• Ahmet Fakif, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerîfe, haz. Hasibe Mazıoğlu. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1974.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. nşr. Şuayb el-Arnaût, Âdil Mürşid vd. Beyrut: Müessesetü‟r-Risâle, 1421/2001.
• Aydın, Mehmet. Fezâ’il-i Mekke ve’l-Medîne ve’l-Kudsü’ş- Şerif. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,1987.
• Barca, İbrahim. “Rasûlullah‟ın Medine‟sine Dair Klasik Tarih Eserleri”. Siyer Araştırmaları Dergisi 1(2017), 107-137.
• el-Basrî, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe. Târîhu’l-Medîne. nşr. Fehîm Muhammed Şeltût. Cidde: 2010.
• Bozkurt, Nebi - Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Medine”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/305-311. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’s-Sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 8 Cilt. Dârü Tavki‟n-Necât, 1422/2001.
• Can, Ömer Faruk - Can, F. Zehra. Eyüp Sabri Paşa Mir’âtü’l-Haremeyn Mir’ât-i Mekke (İnceleme-Metin). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2018.
• Çelebioğlu, Amil. “Süleyman Nahîfî ve Fazîlet-i Savm (Zuhrü‟l-Âhire) Adlı Eseri”. Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi 112-113 (1971), 342-350.
• Çelikkol,Yaşar. “Cahiliye Döneminde Yesrib‟in Etnik Yapısı (İlk Çağlardan M.600 yılına Kadar)”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15/1 (2005), 319-346.
• ed-Dârekutnî, Ebü‟l-Hasen. Sünenü’l-Dârekutnî. nşr. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü‟r-Risâle, 1424/2004.
• Demirci, Mustafa. “İslam Dünyasında Şehir Tarihi Yazma Geleneği ve Şehir Tarihi”. 2. Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi. ed. Muhammet Ali Orak. 58-75. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Gemici, Nureddin. “Evliyâ Çelebi Seyâhatnamesi‟nde Hz. Peygamber ve Medine”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (2010), 246-266.
• Gül, Münteha. Fezâ`il-i Mekke ve’l-Medîne ve`l-Kudsü`ş-Şerîf (Metin-İnceleme-Sözlük). Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Kandemir, M. Yaşar. “Fezail”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12/529-531. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Karaman, Ebru. Menākıb-ı Mekke (İnceleme-Metin-Dizin). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• el-Kazvînî, İbn Mâce Ebû Abdullah. Sünenü İbn Mâce. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. y.y.: Dârü İhyâi‟l-Kütübi‟l-Arabî, t.y.
• Koşik, Halil Sercan. Bâkî’nin el-İ‘lâm bi-A‘lâmi Beledi’llâhi’l-Harâm Tercümesi (Fezâ’il-i Mekke): İnceleme-Tenkitli Metin. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Kur’ân Yolu. Erişim 1 Nisan 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr.
• Müslim, Ebü‟l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Müsnedü’s-Sahîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dârü İhyâi Türâsi‟l-Arabî, t.y.
• en-Nîsâbûrî, Hâkim. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. nşr. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, 1411/1990.
• Özcan, Azmi. “Eyüp Sabri Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12/8-9. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Özcan, Nurgül. “Nâbî Divanı‟nda Medine”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/1 (2013), 2037-2047.
• Özek, Fatih. Kitâbu Fezâili’l-Mekke ve’l Medine ve’l-Kudüs. İstanbul: Kesit, 2016.
• Serinsu, Ahmet Nedim. “Şikârîzâde Ahmed Efendi‟nin Ahvâl-i Medine-i Münevvere Adlı Eseri”. Akademiar Dergisi 4 (2018), 179-207.
• es-Sicistânî, Ebû Dâvûd. Sünenü Ebî Dâvûd. nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. Beyrut: el-Mektebetü‟l-Asriyye, t.y.
• et-Taberânî, Ebü‟l-Kâsım. el-Mu‘cemü’l-Evsat. nşr. Târık b. Ivazullâh b. Muhammed, Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. Kahire: Dârü‟l-Harameyn, t.y.
• et-Taberânî, Ebü‟l-Kâsım. el-Mu‘cemü’l-Kebîr. nşr. Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbni Teymiyye, 1415/1994.
• et-Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. nşr. Beşşâr Avvâd Ma„rûf. Beyrut: Dârü‟l-Gurebi‟l-İslâm, 1998.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Kâbe-Türk Edebiyatı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 24/23-26. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Yazar, Sadık. Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Yıldırım, Derya. Fezâyilü’l-Mekke ve’l-Medine ve’l-Kudüs. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Yılmaz, Kübra. “Türk İslam Edebiyatında Faziletnameler ve Mekke, Medine, Kudüs, Şam Üzerine Yazılmış Manzum Bir Faziletname”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2017), 366-381.