KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDE “ÂHİR ZAMAN”

Yıl 2017, Sayı: 29, 143 - 157, 29.12.2017

Ayşe Parlakkılıç Mucan

Öz

Yahudilik,
Hristiyanlık, İslâm gibi farklı dinlerde yer edinmiş âhir zaman kavramı; kıyamet
öncesi alâmetlerle kendisini belli edeceğine inanılan bir zaman dilimidir. Bu
zaman diliminde fitne ve fesâdın hâkim olacağı ve sonrasında dünyada huzur
ortamının tesîs edileceği düşüncesine iman edilir.

            Bu çalışmada din ve tasavvuf
merkezli oluşturulan klâsik Türk şiirinde âhir zaman kavramının nasıl mâkes
bulduğu incelenecektir. Zîra, birçok âyet ve hadîste ismi ve alâmetleri
zikredilen âhir zaman, şairlerin şiirlerinde sıklıkla işledikleri bir konu
hâline gelmiştir.

            Çalışmamızın İlâhiyât ve Türk
edebiyatı disiplinleri arasında bir köprü oluşturacağı ve alanında bir boşluğu
dolduracağı kanaâtindeyiz. 

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk şiiri, âhir zaman, kıyâmet

“END-TIME” IN THE CLASSICAL TURKISH POETRY

Öz

End-time, which finds place in
several religions like Judaism, Christianity, Islam and other beliefs, is a
period that is believed to appear after some signs. It is believed that at this
time sedition and mischief will prevail on earth and and after it is faith in
the idea that the establishment of peace and tranquility in the world.

This paper examines how the
End-time is represented in the classical Turkish poetry. The signs of the
End-time, which are commonly referred in many Quranic verses and hadiths,
became in fact, a frequently edited issue treated by the poets in their poems.

We believe that this work will
be a bridge between the disciplines of Theology and Turkish literature that it
will cover a gap in this field.

Anahtar Kelimeler

Classial Turkish poetry, time, end-time, doomsday

Kaynakça

• Ak, Coşkun, Bağdatlı Ruhî Dîvânı, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa, 2001.
• Akay, Hasan, İslâmî Terimler Sözlüğü, İşaret Yayınları, İstanbul, 2005.
• Akben, Mehmet, Hz. İsâ’nın Nüzûlü Meselesi: Dinî ve Politik Yaklaşımlar, Gazi Üniversitesi SBE (Basılmamış YL Tezi), Ankara, 2007.
• Aksoyak, İsmail Hakkı, Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı I (İnceleme-Tenkitli Metin),Harvard Üniversitesi, Cambridge, 2006.
• Arslan, Mehmet, Antepli Aynî Dîvanı, Kitabevi, İstanbul, 2004.
• ____________, Leylâ Hanım Dîvânı, Kitabevi, İstanbul, 2003.
• ____________, Zîver Paşa Dîvân ve Münşe’ât; Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas, 2009.
• Atik, Hikmet, Nakşî Ali Akkirmânî Divânı, Buruciye Yayınları, Sivas, 2007.
• Bilgin, Azmi, Ümmî Sinân Dîvânı (İnceleme-Metin), http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78407/ummi-sinan-divani.html (07.03.2017)
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâil, Sahîh-i Buhârî ve Tercümesi, Haz. Mehmed Sofuoğlu, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1987.
• Deliser, Bilal; “Kur’an’da Zaman ile İlgili Kavramlar”, Toplum Bilimleri Dergisi, S.8(15), (Ocak 2014): 314.
• Demirel, Mustafa, İbn Kemal Ahmed Şemseddin Kemalpaşazâde Dîvânı (Tenkitli Metin), Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1996.
• Dinî Kavramlar Sözlüğü, Yayına Hazırlayan: İsmail Karagöz, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2010.
• Doğan, Muhammet Nur, Fuzûlî Leylâ ile Mecnûn (Metin, Nesre Çeviri, Notlar ve Açıklamalar), Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• Ebû Abdullâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, eş-Şeybânî el-Mervezî, Müsned, Haz. Hüseyin Yıldız-Hasan Yıldız, Ocak Yayıncılıki İstanbul, 2013.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eşas es-Sicistânî, Sünen-i Ebû Dâvûd Tercümesi, Haz. Abdullah Parlayan, Konya Kitapçılık, Konya, 2007.
• Eğirdirli Hacı Kemal, Camiü’n-Nezâir, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, No: 5782.
• İbn-i Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünen-i İbn-i Mâce Tercümesi, Haz. Abdullah Parlayan, Konya Kitapçılık, Konya, 2008.
• İlhan, Mehmet, Hz. Muhammed’in Son Peygamber Oluşunun Kelâmî Delilleri, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE (Basılmamış YL Tezi), İzmir, 1998.
• Karavelioğlu, Murat Ali, Şem’î Dîvânı, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2014.
• Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit : Tevrat ve İncil; Kitab-ı Mukaddes Şirketi, İstanbul, 1972.
• Küçük, Abdurrahman-Tümer, Günay, Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara, 1988.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nişâbûrî, Sahîh-i Müslim ve Tercümesi, Haz. Mehmed Sofuoğlu, İrfan Kitabevi, İstanbul, 1967.
• Okcu, Naci, Şeyh Gâlib Dîvânı (Hayatı-Edebî Kişiliği, Eserleri, Şiirlerinin Umûmî Tahlili), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2011.
• Onay, Ahmet Talât, Açıklamalı Dîvân Şiiri Sözlüğü -Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı-, Haz. Cemal Kurnaz, H Yayınları, İstanbul, 2009.
• Pala, İskender, Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul, 2009.
• Sahîh-i Buhârî Tercüme ve Şerhi, Haz. Harun Yıldırım, Sağlam Yayınları,
• Sarıkçıoğlu, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Tuğra Ofset Matb., Isparta, 2000.
• Sarıtoprak, Zeki, “(İslâmiyette) Deccâl”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.9, İstanbul, 1994.
• Şahin, Kürşat Kâmil, “Klâsik Türk Edebiyatında Sevgilinin Ayva Tüyü/Hat”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.5, S.23, (Güz 2012): 389
• Şeylan, Ali, İbrâhim İbn-i Bâlî’nin Hikmet-Nâme’si (149b-300a), http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78430/ibrahim-b-bali---hikmetname-ii.html (03.07.2017)
• Tarlan, Ali Nihat, Necâti Beğ Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1992.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, Sünen-i Tirmizî Tercümesi, Haz. Abdullah Parlayan, Konya Kitapçılık, Konya, 2007.
• Topakkaya, Arslan, “Eski Ahit’te Zaman”, Atatürk Üniversitesi SBE Dergisi, S.16(2), Erzurum, (2012): 177.
• Tümay, Güner, “Âhir Zaman”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul, 1988.
• Yavuz, Kemal, Âşık Paşa Garibnâme (Tıpkı Basım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma), Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 2000.
• ____________; Gülşehrî’nin Mantıku’t-Tayr’ı (Gülşen-nâme) Metin ve Aktarma, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78427/gulsehri---mantikut-tayr.html (03.07.2017)
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Kur’ân-ı Kerîm Meâli, Sentez Yayınları, İstanbul, 2007.
• Zülfe, Ömer, Yakînî Dîvânı (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2009.