ADIYAMAN’DA BİR KABALTI VE KAB (HACI ALİ) CAMİSİ

Yıl 2017, Sayı: 29, 103 - 124, 29.12.2017

Alper Altın

Öz

1673'te Osmanlı döneminde inşa edilen cami, tam
olarak bilinmeyen bir nedenle hasar görmüş ve 1923 yılında tadilat geçirmiştir.
İlk camiden orijinal olarak sadece minaresi kalmıştır. Yazlık mekan mihrap
üzerindeki kitabesine göre 1833 yılında eklenmiştir. Sıralı bir şekilde yan
yana inşa edilen cami, yazlık mekan ve kabaltı yapıları bir bütün olarak
değerlendirilmiş, caminin günümüzdeki isminin nereden geldiği konusu
incelenmiştir. Daha önceki yayınlarda kitabelerin okunamamasından kaynaklanan
sebeplerden dolayı tarihlendirmede yanlışlıklar tespit edilmiştir. Minarede ve
yazlık mekanda yer alan iki kitabenin okunması ile doğru tarihlendirilmesine
ışık tutmak istenmiştir. Adıyaman’ın merkezindeki tek kabaltı da
değerlendirilmiştir. Diğer şehirlerdeki kabaltı örnekleri verilmiştir. Detaylı
bir şekilde incelenen yapının planı üç boyutlu çıkarılarak okuyucuya
sunulmuştur. Ayrıca ahşap kubbeli diğer camilerle karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Cami, Yazlık Mekan, Osmanlı, Mimari

A Kabalti and Kab (Hacı Ali) Mosque in Adiyaman

Öz

The mosque, built in
1673 in the Ottoman period, was damaged for an unknown reason and was renovated
in 1923. Only the minarets remained originally from the first mosque. The
summer place was added in 1833 according to the inscription on the mihrab. The
mosque, the summer space and the kabalti structures, which was built side by
side in a sequential manner, were evaluated as a whole and the question of
where present day mosque's name came from has been investigated. In previous
publications, it was determined that there were mistakes in the dating due to
the reasons that could not be read inscriptions. It is desired to shed light on
the correct dated history by reading two inscriptions on the minaret and the
summer place. One kabalti in the center of Adiyaman was also evaluated. Examples
of kabalti in other cities was given. Examined thoroughly, the plan of the structure
was presented to the reader by has been drawn in 3d

Anahtar Kelimeler

Adiyaman, Mosque, Summer Place, Ottoman, Architecture, Kabalti

Kaynakça

• Altın, Alper, “Geçmişten Günümüze Adıyaman Ulu Camisi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 24, Adıyaman, 2016, 1224-1268. Altın, Alper, Gaziantep Türk-İslam Mimarisi (Eyyubiler'den Cumhuriyet'e), Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2015. Bayhan, A. A.-Salman, F.-Bayraktar M.S., “Adıyaman İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması-2001”, 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı (27-31 Mayıs 2002), C.1, Ankara, 2003, 81-98. Bayhan, Ahmet Ali-Salman, Fikri, Adıyaman Yüzey Araştırması (2000-2004), Adıyaman, 2010. Bozkurt, Nebi, “Çadır”, TDVİA, c.8, İstanbul, 1993, 158-162. Bozkurt, Nebi, “Kubbetü’s Sahre”, TDVİA, c.26, Ankara, 2002, 304-308. Kılavuz, Bülent Nuri, Güneydoğu Anadolu Bölgesi Minareleri, Basılmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van, 2005. Mülayim, Selçuk, “Beylerbeyi Camii ve Külliyesi”, TDVİA, c.6, İstanbul, 1992, 75-77. Mülayim, Selçuk, “Kubbe”, TDVİA, c.26, Ankara, 2002, 300-303. Öztürk, Said, Osmanlı Salnamelerinde Adıyaman 1286-1325/1869-1908, İstanbul, 2006. Sucu, Mustafa, Adıyaman İli ve İlçeleri, Gaziantep, 1987. Sucu, Mustafa, Kültürel ve Turistik Değerleriyle Adıyaman, İstanbul, 2008. Vakıflar Genel Müdürlüğü, Türkiye'de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, C.I, Ankara 1983. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/tarihsel-depremler/