TRABLUS’TA BİR EMİRLİK: BENÛ AMMÂR

Yıl 2018, Sayı: 31, 69 - 85, 30.06.2018

Nadir Karakuş

https://doi.org/10.31591/istem.381029

Cited By: 3

Öz

Haçlılar Urfa ve Antakya’dan sonra Kudüs’te de bir
devlet kurmuşlar ve Yakın Doğu’nun kalbine yerleşmişlerdi. Ancak Avrupa ile Doğu
Akdeniz arasında köprü olacak bir devlet daha kurmaları gerekiyordu.
Trablusşam’da hüküm süren Benû Ammar bu arzularının önündeki en büyük engeldi.
Emirliğin başında bulunan Fahrulmülk, izlediği ince politikası ve uzlaşmacı
tavrı ile bunu bir müddet geciktirse de sonunda Müslümanlar arasındaki
bölünmüşlük ve Selçuklu Sultanının daha başka konulara öncelik verip, Trablus’daki
Müslümanlara gerekli yardımı sağlayamaması ile emirlik Haçlıların eline geçti
ve burada bir Haçlı devleti kuruldu. Dördüncü Haçlı Devleti de kan ve gözyaşı
üzerine kurulmuştu. Diğerlerinden farklı tarafı ise emirliğe ait binlerce
kitabın olduğu kütüphanenin de yakılmış olması idi. Haçlılar, ele geçirdikleri
yeni topraklar ile Müslümanların yurtlarını ellerinden aldıkları gibi, onların
birikmiş kültürel ve ilmi zenginliklerini de yok ediyorlardı.

Anahtar Kelimeler

Benû Ammâr, Haçlılar, Halife, Sultan

Kaynakça

• • Asbridge, Thomas, Haçlı Seferleri, çev.: Ekin Duru, Say Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2014. • Azîmî, Azîmî Tarihi, Selçuklu Tarihi ile İlgili Bölümler, çev.: Ali Sevim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2006. • Bahâüddin el-Cündî el-Yümnî, es-Sülûk fî Tabakâti’l-Ulemâi ve’l-Mülûk, Mektebetü’l-İrşâd, San’a 1995. • Belâzurî, Fütûhu’l-Büldân, Ülkelerin Fetihleri, çev.: Mustafa Fayda, Siyer Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2013. • Burton, Michael, “The Society’s Tour in Lebanon, Syria and Jordan”, Asian Affairs, January 2001. • Cahen, Claude, “Atsiz b. Uvak”, EI2, c. I, s. 751. • ……………….., Haçlı Seferleri Zamanında Doğu Batı, çev.: Mustafa Daş, Yeditepe Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016. • Cemâlüddin İbn Manzûr el- Ensârî, Muhtasar Tarîhi Dımaşk Li’bni Asâkir, tahk.: Muhammed Mutî’ ve diğerleri, Dımaşk 1402/1984. • Daftary, Farhad, İsmaililer, Tarihleri ve Öğretileri, çev. Ahmet Fethi, İstanbul 2017. • Ebû Şâme el-Makdisî, Kitabu’r-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nuriyye ve’s-Salâhiyye, thk.: İbrahim ez-Zeybek, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1997. • Ebu’l-Fidâ, el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, Matbaatu’l-Hüseyniyye el-Mısriyye, 1. Baskı, yy. • el-Ömerî, Şihâbüddin b. Fazlullah, Mesâlikü’l-Ebsâr: Türkler Hakkında Duyduklarım ve Gördüklerim, çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2014. • Gavânime, Yûsuf Derviş, “el-Efdal b. Bedrü’l-Cemâlî ve Birinci Haçlı Seferindeki Rolü”, çev.: Abdülkerim Özaydın, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, sy.: 13 (1987), ss. 149-152. • Gesta Francorum Et Aliorum Hierosolymitanorum, Haçlı Tarihi, (Anonim), çev.: Engin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013. • Haçlı Tarihi, Anonim, çev.: Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013. • Hagenmeyer, H., Anonymi Gesta Francorum, Carl Winters Universiates Buchhandlung, Heidelberg 1890. • Hill, J. H. – Hill, L. L., Raymond IV, Count of Crusades, Syracuse 1962. • Hillenbrand, Carole, Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri, çev.: Nurettin Elhüseyni, Alfa Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2015. • Holt, P. M., Haçlılar Çağı, XI. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu, çev.: Özden Arıkan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999. • Honigmann, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, çev.: Fikret Işıltan, İstanbul 1970. • ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi, (Müellifi Adı Bilinmeyen Bir Süryânî), çev.: Vedii İlmen, Yaba Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2005. • İbn Haldun, Kitabu’l-İber ve Dîvânü’l-Mübtedei ve’l-Haber, tahk.: Halil Şahâde, Beyrut 1408/1988. • İbn Hallikân, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zaman, tahk.: İhsan Abbas, Dâru Sadr, Beyrut 1900. • İbn Havkal, X. Asırda İslâm Coğrafyası, çev.: Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2014. • İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, tahk.: Ahmed Abdülvehhâb Fetîh, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1413/1992. • İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-Zâhira fî Mülûk Mısr ve’l-Kahira, Dâru’l-Kütüb, Mısır ty. • İbnü’l-Adîm, Zübdetü’l-Haleb fî Tarîhi Haleb, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1417/1996. • İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, tash.: Muhammed Yusuf ed-Dekkâk, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1407/1987. • İbnü’l-Kalânisî, Şam Tarihine Zeyl, I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi, çev.: Onur Özatağ, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015. • İstahrî, Ülkelerin Yolları, çev.: Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları, 1. Baskı, İstanbul 2015. • Kafesoğlu, İbrahim, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul 1953. • Kutbüddin el-Yunûnî, Zeylu Mir’âti’z-Zamân, Dâru’l-Kütübi’l-İslâmî, Kahire 1413/1992. • Küçüksipahioğlu, Birsel, Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2007. • Lamb, Harold, Selahaddin Eyyubî ve Haçlılar, çev. Sinem Ceviz, İstanbul 2017. • Lyde, Samuel, The Asian Mystery, Illustrated in the History Religion and Present State of the Ansaireeh or Nusairis of Syria, Cambridge, London 1860. • Maalouf, Amin, Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev.: M. A. Kılıçbay, Telos Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 1997. • Madden, Thomas F., The Concise History of the Crusades, Lanham, Maryland 2013. • Mukaddesî, Ahsenü’t-Tekâsim, İslâm Coğrafyası, çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2015. • Nicholson, R. L., Tancred: A Study of his Career and Work, Chicago 1940. • Nicolle, David, Birinci Haçlı Seferi 1096-1099, çev.: L. Ece Sakar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2013. • Nüveyrî, Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, Dâru’l-Kütüb, Kahire 1423. • O’leary, De L., A Short History of the Fatimid Khalifate, Delhi 1987. • Oldenbourg, Zoe, The Crusades, Fransızca’dan İngilizce’ye çev.: Anne Carter, Pantheon Books, New York 1966. • Orhonlu, Cengiz, “Trablus”, İA, İstanbul 1993, c. XII, s. 453. • Özaydın, Abdülkerim, “Ammâroğulları”, DİA, İstanbul 1991, c. III, s. 77. • Paine, Mike, Haçlı Seferleri, çev.: Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2011. • Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, çev.: Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987. • Schlumberger, G., Les Principautes Franques du Levant, Paris 1877. • Sevim, Ali, “Atsız b. Uvak”, DİA, İstanbul 1991, c. IV, s. 93. • …………..., “Süleyman Şah I”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVIII, s. 104. • Sıbt İbnu’l-Cevzî, Mir’âtü’z-Zaman fî Tevârîhi’l-A’yân, tahk.: Muhammed Berekât ve diğerleri, Dımaşk 1434/2013. • Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev.: Hrant Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı, Ankara 1987. • Üsame b. Munkız, Kitâbu’l-İ’tibâr, İbretler Kitabı, çev.: Yusuf Ziya Cömert, Kitabevi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2012. • William of Tyree, A History of Deeds Done Beyond the Sea, çev. Emily Atwater Babcock-A. C. Krey, Colombia Universty Press, New York 1943. • Yâkût el-Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, tahk.: Abdülaziz el-Cündî, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1410/1990. • Yiğit, İsmail, “Kalavun”, DİA, İstanbul 2001, c. XXIV, s. 227.