TÜRK MÜZİĞİ SAZ EĞİTİMİNDE YÖRESEL TAVIR ÖZELLİKLERİNİN KULLANILMASI

Yıl 2018, Sayı: 31, 87 - 106, 30.06.2018

Selçuk Öztürk

https://doi.org/10.31591/istem.404489

Cited By: 5

Öz

Coğrafî
anlamda, bir bölgenin farklı özelliklerini barındıran bölümler içerisinde yine
farklı özellikler gösteren alanlara yöre denmektedir. Yöre kavramı, müzik
açısından ele alındığında da coğrafî tanım ile ilişkili olabilmektedir.
Yalnızca karşılık bulduğu bileşenler farklıdır. Bu bağlamda kullanılan çalgıların
türleri, repertuvar, icrâcıların yetişme biçimi, müziğin alıcısı olan halkın
müziğe bakışı, çalgılarda ses üretme biçimi, 
teknik ve estetik kaygıların varlığı ve/veya yokluğu, müziğin kültürel
değerlerle iç içe olması gibi değişkenler yöresel müziğin iç dinamiklerini
oluşturmaktadır. Türk müziğinde “üslûp” daha büyük bir evreni karşılarken
“tavır” ise yöre kavramında olduğu gibi daha küçük, daha sınırlı, daha kendine
özgü mânâsında bir örneklem teşkil edebilir. Bir başka deyişle “tavır” kişisel
beceri, repertuvar, teknik ve estetik yeterliliğin kişi veya kişilerde
bileşimidir denebilir.

Türk
müziği eğitimine yönelik mevcut kaynakların azlığı, belli başlı ekollerden
başka tavırların bilinmemesi, geleneğin mevcut materyaller ile sınırlı bir
biçimde aktarımı ve yeni üretimlere uzak duran tutucu anlayışın varlığı ve
benzeri durumlar Türk müziği saz eğitiminin temel problemleri olarak kabul
edilebilir. Bu noktada yeni kaynaklar oluşturmak amacıyla kendine özgü dokusu
olan yöre müzisyenlerinin icrâlarının tahlîli önem arz etmektedir. Genel bir
icrâ üslûbunun ele alınmasındansa daha özel icrâların değerlendirilmesi
çeşitlilik bakımından daha zengin kaynakların oluşmasını sağlayabilir. Kişinin
tavır özellikleri yalnızca kendi kullandığı çalgı için değil, Türk müziğinde
kullanılan farklı çalgılara da uyarlanıp değerlendirilebilir. Özellikle zeybek,
sirto, longa ve oyun havası gibi formların eğitiminde yöresel tavır
özelliklerinin kullanılması Türk müziği saz eğitimine katkı sağlayacağı
açıktır.

Bu
çalışmada yöresel tavır özelliklerinin nasıl tespit edileceği ve tespit edilen
özelliklerin nasıl kullanılacağı konularına değinilmiştir. Bu bağlamda yapılmış
olan çalışmalar değerlendirilmiş olup ve konu ile ilgili öneriler ifade
edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Yöre, Tavır, Türk Müziği Eğitimi, Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği

Kaynakça

• Ayyıldız, S. (2003) Teke Yöresi Yörük Türkmen Müzik Kültüründe Yerel Çok Seslilik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beşiroğlu, Ş. (1999). Türk Musikisi Çalgı Eğitiminde Metot Kavramı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.61.
• Börekçi, A. (2016) Bağlamada Yöresel İcra Teknikleri Eğitimine Yönelik Etüt, Egzersiz ve Ön Alıştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakır, B. (2016) Sivas Yöresine Ait Türkülerin Ritim Kalıpları ve Bu Ritim Kalıplarının Müzik Eğitiminde Uygulanabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Duygulu, M. (2006) Türkiye’de Çingene Müziği, Batı Grubu Romanlarında Müzik Kültürü, Pan Yayıncılık, İstanbul.
• Eke, M. (2003) Yöresel Türkülerimizde Yozlaşma, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 39 Kasım- Aralık 2013, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Kırgızistan: ISSN:1694-528X, s.1-9.
• Gönül, M. (2017) Türk Müziği Solfej-Makam-Usûl-Dikte Alıştırmaları, Gece Kitaplığı, Ankara.
• Öztürk, S. (2016) Klarnet İcrâcısı Mustafa Çalar’ın İcrâlarının Tahlîli ve Türk Müziği Klarnet Eğitiminde Kullanımına Yönelik Bir Çalışma, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Sümbül, M. (1997) Türk Halk Oyunlarının Yapısal Dinamikleri Üzerine Düşünceler: İç Yapı Dinamikleri, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, “Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyon Bildirileri”, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları: 1872 Seminer Kongre Bildiriler Dizisi: 55, s.8.
• Taşçı, G. (2012) Türk Halk Musikisi Saz Eserlerinin Ortaöğretim Mesleki Keman Eğitiminde Kullanım Olanakları Yönüyle İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=TAVIR erişim tarihi 06.02.18