HZ. MUHAMMED’İN EHLİYET VE LİYAKAT MERKEZLİ GÖREVLENDİRMELERİ; OSMAN B. TALHA ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Sayı: 31, 1 - 20, 30.06.2018

Ali Yılmaz

https://doi.org/10.31591/istem.406241

Öz

ÖZ

Mekke’nin
fethi sırasında Hz. Muhammed’in ilga etmediği en prestijli görevlerden olan
Kâbe’nin bakım-onarım ve anahtarlarına sahip olma diye tarif edilen Sidane
görevinin el değiştirme çabaları bizzat Allah’ın ayeti ile engellenmiştir.
İslam tarihi kaynakları ile bazı tefsir kaynaklarının konuya ilişkin
değerlendirmeleri birbiriyle örtüşmemektedir. Konunun kahramanı Osman b.
Talha’nın İslam’ı kabul tarihi ilgili tarihsel bilgilerle çelişmektedir. Nisa suresi
58. ayetin nüzul sebebiyle ilgili değerlendirmelerde dile getirilen olay
bütüncül bir yaklaşım gerektirirken ilgisiz taraflara çekilmiş ve benzeri
görevlerde görevlendirilecekler üzerinden tartışma alanları yaratılmıştır. Konu
Müslüman olsun olmasın sadece emanetin ehline verilmesi ekseninde
değerlendirerek Abbas’ın asabiyet merkezli yaklaşımı üzerinde durulmamıştır. Mesele, Müslüman olsun olmasın, emanetin sadece ehline
verilmesi ekseninde değerlendirilmiş, fakat Abbas’ın asabiyet merkezli
yaklaşımı üzerinde durulmamıştır.  Tevbe
18. ayete atıfla mescidlerin imar ve inşasında Müslüman olmanın gerekliliğine
vurgu yapılırken, Ka’be gibi mescidlerin merkezi olan bir mabede ait kamu görevini
Müslüman olmayan birine tevdi edilmesi hem tarihsel gerçeklerle hem de genel
İslam prensipleriyle örtüşmediği düşünülmektedir. Bu makale emaneti ehline
vermek gerektiği prensibinin İslam tarihindeki referanslarını daha geniş bir
perspektiften değerlendirmesi gerektiği iddiasındadır

Anahtar Kelimeler

Osman b. Talha, Sidane, Abbas, Emanet

Kaynakça

• KaynaklarÂlusî, Şahabuddin Mahmud, Ruhu’l Maani, Daru İhyau’t-Turas, Beyrut, ty.Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1989.Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, Bayraklı Yayınları, İstanbul, I-XXI, 2002.Belazurî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Cabir, Ensabu’l-Eşraf, Jarusselam, 1963.Beyzavî, Ebu Said, Abdullah b. Ömer, Tefsir’ul- Beyzavi, Beyrut, 2003.Buharî, Ebu Muhammed b. İsmail, (thk; Mustafa Deybu’l-Bega) Sahihu’l-Buhari, I-VIII, Beyrut, 1987.Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, TDV Yayınları, Ankara, 1993.Ebu’s-Suud, Muhammed b. Muhammed, İrşad-u Akli’s-Selim ila Mezaye’l-Kur’ani-l-Kerim, Dâr’ul-Mushaf, Kahire, ty. Efendioğlu, Mehmet, “Osman b. Talha”, TDV Yayınları, İstanbul, 2007.Fahreddin er-Razî, Ebu Abdillah, Muhammed b. Ömer, Mefatihu’l-Gayb, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000. İbn Abdi’l-Berr, Yusuf b. Abdullah b. Muhammed, el İstiab fi Marifeti’l-Ashab, Daru Nehdati, Mısır, Kahire: ty.İbn Abdi’l-Cebbar, Ebu’l-Muzaffer Mansur b Muhammed, Tefsiru’l-Kur’an, Dar’ul-Vatan, Riyad, 1997.İbn Asakir, Ebu’l-Kasım Sikatüddin Ali b. Hasan, Tarih-u Dimeşk, Beyrut, 1997.İbn Hacer el-Askalani, Ebu’l-Fazl Şihabuddin Ahmed b. Ali, el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe, Daru’l-Cir, Beyrut, 1402.………………. el-İcab bi Tibyani’l-Esbab , Dar-u İbn Cevzî, Dimam, 1997.İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik el-Himyeri, es-Siretü’n-Nebeviyye, I-VI, Daru’l-Cir, Beyrut, 1411.İbn İshak, b. Yesar, es-Siretü’n-Nebeviyye, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2009.İbn Münzir, Ebu Bekir Muhammed b. İbrahim en- Nisaburî, Kitabu Tefsiri’l-Kur’an, Daru’l-Muasir, Medine, 2002.İbn Sa’d, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim, et-Tabakatü’l-Kübra, Daru’s-Sadr, Beyrut, ty.İbn Verdi, Zeynü’d-Din Amr b. Muzaffer, (ö.749) Tarih-u İbn Verdi, Daru Kütübü İlmiyye, Beyrut, 1996.İbni Kesîr, Ebu’l Fida İsmail b. Kesîr, Tefsirü’l Kur’ani’l-Azîm, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, 1969.İbnü’l-Esîr, İzzuddin Ebi’l-Hasan Ali b. Muhammed, Üsdü’l-Gâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, Daru’l-Kütübi’l-İlm, Beyrut, ty.Komisyon, Kur’an Yolu, Türkçe Meal ve Tefsir, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2014.Maturidî, Ebu Mansur b. Muhammed b. Mahmud, Te’vilatü Ehli’s-Sünne, Müessesetü’l-Risale, Beyrut, 2004.Mevdudî, Ebu’l-A’la, Tefhîmu’l-Kur’an, İnsan Yayınları, İstanbul, 1991.Mukatil b. Süleyman, Ebu’l-Hasen, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, nşr: A. Mahmut Şehhate, Beyrut, ty.Müslim, İmam Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccac el-Kureşi en-Nisaburi, Sahihi Müslim, (thk; Muhammet Fuat Abdülbaki) Beyrut, ty.Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Tefsiru’n-Nesefî, Daru İbn Kesîr, Beyrut, 2011.Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2011.Suyuti, Abdurrahman b. Ebu Bekir b. Muhammed, Lübabü’n-Nukul fi Esbabu’n-Nuzûl, Daru İhyau’l-Ulum, Beyrut, ty.Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Tefsiru’t-Taberî, Daru Alimi’l Kütüb, Riyad, 2010.……………… Tarihü’l-Ümem ve’l-Muluk, Daru İbn Hazm, Beyrut, 2014,Vakidî, Ebu Abdullah, Muhammed b. Ömer, Kitabu’l-Megazi, (thk: Muhammed Abdulkadir Ahmet Ata), Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut, ty. Yakubî, Ahmed b. Ebu Yakub el-Abbas, Tarihu Ya’kubî, (thk; Abdü’l-Emir Mihna), Beyrut: 2010. Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Fazilet Neşriyat, İstanbul, 2015.Zamahşerî, Ebu’l-Kasım, Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf an Hakikati’t-Tenzil, Daru’l-Marife, Beyrut, ty. Zehebi, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b Osman, Siyeru A’lamu’n-Nubela, (nşr; Şuayb Arnavut), Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1982.………………. Tarihu’l-İslam, (thk: Ömer Abdüsselam Tedmuri), Daru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, ty. Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdullah, el- Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, (nşr; Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim), Beyrut: ty.