Islamic Family As A Concept And Institution And Its Historical Epistemology

Yıl 2020, Sayı: 36, 215 - 228, 31.12.2020

Mehmet Bahaüddin Varol

https://doi.org/10.31591/istem.849558

Cited By: 1

Öz

Family is one of the first and most basic institutions, although it’s different in style and function, that have survived from primitive formations to developed societies has. The history of the family actually starts with the history of the human. The family, which is a social institution, is also in the field of interest of other sciences that affect it.
Family as a word is used in Turkish in the same way as in Arabic. Defining the family as a concept is quite complex. The multifaceted structure of the family affects the way it is discussed and examined. From this perspective, it is seen that the norms and the principles about the family are actually directly related to one’s perception of person.
“Islamic Family” is determined by revelation and the principles put forward by the Prophet and the living examples of these principles in actual life. When we look at the basic Islamic references, marriage, which is the basis of the family, is accepted as the only legitimate relationship that allows men and women to create a space of privacy and sharing that we can establish and contribute to the continuation of the human race.The spread of human knowledge and traditions throughout the historical process and the study of this process are called “historical epistemology”. In this article, the interaction of the Islamic Family in social, political, cultural, religious, and economic fields and these effect on tradition are examined in the context of "Historical epistemology", which is an applied epistemology. The idea of family and the production of knowledge within this framework, the development of this knowledge and its presentation to humanity, and its change in the historical process have been discussed.

Anahtar Kelimeler

Family, Islam, Islamic Family, Epistemology, Historical Epistemology

Kavram ve Kurum Olarak İslam Ailesi ve Tarihsel Epistemolojisi

Öz

İlkel oluşumlardan gelişmiş toplumlara kadar varlığını korumuş olan ilk ve en temel kurumlardan biri olan aile, şekil ve işlevi farklı olsa da her toplumun sahip olduğu bir kurumdur. Ailenin tarihi aslında insanın tarihi ile başlamaktadır. Sosyal bir kurum olan aile bunun dışında kendisini etkileyen diğer ilimlerin de ilgi alanındadır.
Aile, kelime anlamı bakımından Türkçe’de Arapçadaki anlamıyla aynı şekilde kullanılmaktadır. Kavram olarak tanımlanması ise oldukça karmaşık bir durum arz etmektedir. Ailenin çok yönlü yapısı onun ele alınma veya tartışılma biçimini de etkilemektedir. Buradan bakıldığı zaman aile ile ilgili ilke ve normların aslında insana bakışla doğrudan irtibatlı olduğu görülecektir.
“İslam Ailesi” Vahiy ve Hz. Peygamber’le belirlenen ilkeler ile bunların yaşam alanındaki uygulama örnekleri ile belirlenir. İslâmî temel referanslara baktığımızda Ailenin temelini teşkil eden evlilik, kadın ve erkeğin kendilerine ait bir mahremiyet ve paylaşım alanı oluşturmalarına ve insan soyunun devamına katkı sağlamalarına imkân veren yegâne meşrû ilişki olarak kabul edilmiştir.
İnsan bilgi ve geleneklerinin toplumsal alanda tarihsel sürece yayılmasına ve bu süreçteki inceleme alanına “tarihsel epistemoloji” denilmektedir. Bu makalede İslam Ailesi’nin sosyal, siyasi, kültürel, dinî ve iktisadî alanlardaki etkileşimi ve bunların geleneğe olan etkisi uygulamalı bir epistemoloji olan “Tarihsel epistemoloji” bağlamında incelenmiştir. Aile düşüncesi ve bu çerçevedeki bilgi üretimi, bu bilginin geliştirilmesi ve insanlığa sunulması ile bunun tarihsel süreçteki değişimi konu edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Aile, İslam, İslam Ailesi, Epistemoloji, Tarihsel Epistemoloji

Kaynakça

• ʿAbdulbākī, Muhammad Fuat. al-Muʿcemu’l-mufahras li alfâz al-Kur’ān al-Karīm. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1. ed. 1411/1990.
• Açıkgenç, Alparslan. “Tarihsel Epistemolojisi Açısından İslam Bilgi Geleneği”. Bilim Tarihi ve Felsefesi Sempozyumu. pp. 139-158. Mardin: Artuklu Üniversitesi Yayınları, I. ed. 2016.
• Atar, Fahrettin. “Nikâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33/112-117. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
• Aydın, Mustafa. Güncel Kültürde Temel Kavramlar. İstanbul: Açılım Kitap, I. ed. 2011.
• Aydın, Mustafa. Kurumlar Sosyolojisi. Ankara: Açılım Kitap, II. ed. 2011.
• Bukharī, Abū Abdillah Muḥammad b. İsmail. Ṣahīh al-Bukharī. IX. Volume. Mısır: Dār aş-Shaʿb, III. volume, n.d.
• Can, İslam. “Ailenin Tarihsel Gelişimi: Dünü, Bugünü ve Yarını”. Sistematik Aile Sosyolojisi. ed. Mustafa Aydın. pp. 65-91. Konya: Çizgi Kitabevi, I. ed. 2013.
• Can, İslam. “Moderniteden Postmoderniteye Ailenin Ontolojisi Yada Modern Çekirdek Aile Çerezleşiyor mu?”. Aile Sosyolojisi Yazıları. ed. Mustafa Aydın. pp.51-81. İstanbul: Açılım Kitap, II. ed., 2015.
• Çelik, Yılmaz. “Asr-ı Saadet’te Aile Kurumuna Yönelik Sosyal Hizmetler”. İstem 27 (Haziran 2017), 123-144.
• Çolak, Abdullah. “İslam’da Aile Kurumunu Korumaya Yönelik Tedbirler”. İ.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi. 7 / 1 (Şubat 2017).
• Dārimī, Muḥammad b. Isā b. Thavra at-Tirmīẕī. Sunan at-Tirmīẕī. II. Volume. Madina: Dār al-Mahāsin, 1966.
• Erkal, Mustafa. Sosyoloji (Toplumbilimi). İstanbul: Der Yayınları, 1998.
• I. Goldziher-C. Van Arendonk-A. S. Tritton, “Ahl al-Bayt”, EI2, E.J.Brill, Leiden, 1986.
• Güngör, Erol. Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1998.
• Komisyon. Hadislerle İslam. Ankara: DİB. Yay., V. ed. 2014.
• Ibn Kayyim, ʿAbū ʿAbdillāh Shemsuddīn al-Cavziyya. Celā’ al-afhām fī faḍl aṣ-ṣalāt va’s-salām alā Muḥammadin khayr al-anām. thk. Meşhūr b. Ḥasan Āl-i Selmān (Riyad: Dar al-ʿĀlem al-Fevāid, 1997.
• Ibn Mājah, Hāfız Abū ʿAbdillah Muhammad b. Yezīd al-Kazvīnī. as-Sunan. II. Volume. Mısır: Dar al-Kutub al-ʿArabiyya, 1952.
• Ibn Manẓūr, Muḥammad b. Mukarram. Lisān al-ʿArab. 15 volume, Beyrut: Dār as-Ṣadır, n.d.
• İbn Sina, “Aile Siyasetine Dair Risâle”, trans. Vecdi Akyüz “Sosyokültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi”, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1992.
• Kur’ân-ı Kerîm Türkçe Meâli. trans. H. Atay, Y. Kutluay. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. ed. 2019.
• Lecerf, J. “ʿĀʾila”, EI2, E.J.Brill, Leiden, 1986.
• Muslim, Abu’l-Husayn Muslim b. al-Ḥaccāc. Ṣahîh al-Muslim. V. Volume, Beyrut: Dar at-Turāth, n.d.
• Rāgıb al-Isfahānī. Muʿcemu mufredāt al-alfāz al-Kur’ān (Beirut, Dār as-Sādır, 1972.
• Rheinberger, Hans-jerg. On Historicizing Epistemology: An Essay. Eng. trans. David Fernbach. Stanford: Stanford University Press, 2010.
• Simard, Jean-Claude. “Epistemoloji”. trans. Ramazan Adıbelli. Bilimname 2 (2003), 13-21.
• Subaşı, Necdet. “Toplumsal Değişme, Aile ve Yeni Risk Alanları”. Çağımızda Sosyal Değişme ve İslam-2002 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007, 510-523.
• Tirmīẕī, Muḥammad b. Isā b. Thavra. Sunan at-Tirmīẕī. V. Volume, Mısır: Dâr ad-Daʿva, n.d..
• Turğut, Faruk. “Tarihsel Süreçte Aile Kurumunun Dönüşümü ve Geleceğe Yönelik Çıkarımlar”. Medeniyet ve Toplum Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 93-117.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. (19.01.2020). https://sozluk.gov.tr/.
• Varol, M. Bahaüddin. İslam Düşüncesi ve Tarihinde Ehli Beyt. Ankara: TDV Pub, I. Basım 2018.
• Wensick, A.J. al-Muʿcamu’l-mufahras li alfāz al-hadīs an-nabavī. Leiden: E.J. Brill, 1936.