ENTEGRE ENTROPİ-EDAS YAKLAŞIMIYLA LİDER TÜRK İHRACATÇILARININ PERFORMANS ANALİZİ

Yıl 2023, , 412 - 437, 25.06.2023

Ahmed Yusuf Sarıhan , Umut Aydın

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1263122

Öz

Amaç: Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için ihracat önemli bir ekonomik faaliyettir. İhracatı gerçekleştiren işletmelerin incelenmesi ve buna göre ihracatı artırıcı yeni teşviklerin değerlendirilmesi pek çok gelişmekte olan ülkenin ekonomi politikaları içerisinde önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmanın amacı gelişmekte olan ülke olarak Türkiye’de ihracat yapan en iyi bin işletme listesinde yer alan şirketlerin ihracat, yurt içi satış ve vergi öncesi kar çıktılarından hareketle performanslarının değerlendirilmesidir.
Yöntem: Araştırmada Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) kaynaklarından hareketle 2021 yılında en fazla ihracat yapan bin işletme verilerinden yararlanılarak entropi temelli EDAS yaklaşımı ile listede yer alan şirketlerden verileri tam olan 429 şirketin performans değerlendirilmesi yapılmıştır. Performans değerlendirilmesi yapılırken söz konusu 429 şirket üretici-ihracatçı, dış ticaret firması (sektörel veya sermaye dış ticaret), ihracatçı ve grup dış ticaret firması şeklinde firma türlerine göre 4 farklı grupta değerlendirilmiştir.
Bulgular: Entegre yaklaşımın ilk aşaması olan entropi ile kriter ağırlıklarının belirlenmesi aşamasında kriter ağırlıkları farklı gruplardaki şirketler için değişkenlik göstermektedir. Öyle ki, ihracatçı ve grup dış ticaret firması türlerinden olan şirketler için performansa etki eden en önemli kriter vergi öncesi kar değişkeni olarak gözlemlenirken; üretici-ihracatçı ve dış ticaret firması türünde olan şirketler için önem derecesi en yüksek kriter yurtiçi satış tutarı değişkeni olmuştur. Entropi yöntemi ile elde edilen ağırlıklardan yararlanılarak yapılan EDAS performans değerlendirmesi sonrası farklı gruplarda yer alan işletmeler içerisinde en yüksek performansı gösterenler belirlenmiştir.
Özgünlük: Araştırma Türkiye’nin en fazla ihracat yapan işletmelerine ait ikincil veri üzerinden yapılan bir performans analizi olması açısından bilindiği kadarıyla ilk olma özelliği taşımaktadır. Entropi temelli benzer yaklaşımlarla yapılan çalışmaların çok farklı işletme türlerine odaklandığı görülmekle birlikte bu çalışmanın örneklemi doğrudan ülke ekonomisi ile bağlantılı olma özelliği taşıdığından ekonomik ve ticari yaygın etkisinin yüksek olma potansiyeline inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhracat performansı, İşletme performansı, Entropi, EDAS

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Performance Analysis of Turkish Leading Exporters with Integrated Entropy – EDAS Approach

Öz

Purpose: Exports are an important economic activity for developing countries like Turkey. Analyzing exporting enterprises and evaluating new incentives to increase exports accordingly has an important place in the economic policies of many developing countries. The purpose of this study is to evaluate the performance of the top thousand exporting enterprises in Turkey as a developing country based on exports, domestic sales and profit before tax.
Method: Based on the sources of the Turkish Exporters Assembly (TIM), the performance evaluation of 429 companies from the companies in the list without missing data was made with the entropy-based EDAS approach, using the data of the thousand enterprises that exported the most in 2021. While evaluating the performance, the mentioned 429 companies were evaluated in 4 different groups according to the types of companies: manufacturer-exporter, foreign trade company (industrial or capital foreign trade), exporter and group foreign trade company.
Findings: The criteria weights vary for companies in different groups in the stage of determining the entropy and criterion weights, which is the first stage of the integrated approach. In fact, while the most important criterion affecting the performance for companies that are exporters and group foreign trade companies is observed as the profit before tax variable; For companies that are producer-exporter and foreign trade firm, the criterion with the highest degree of importance was the variable of domestic sales. After the EDAS performance evaluation made by using the weights obtained by the entropy method, the companies with the highest performance in different groups were determined.
Originality: The study is unique in that it is a performance analysis based on secondary data of Turkey's top exporting enterprises as far as is known. Although studies using similar entropy-based approaches have focused on very different types of enterprises, the sample of this study has the potential to have a high economic and commercial impact since it is directly linked to the national economy.

Anahtar Kelimeler

Export Performance, Business performance, Entropy, EDAS

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akbulut, O. Y., (2019). CRITIC ve EDAS yöntemleri ile İş Bankası'nın 2009-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 249-263.
• Balabanis, G. I., & Katsikea, E. S. (2003). Being an entrepreneurial exporter: does it pay?. International Business Review, 12(2), 233-252.
• Barney, J. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal Of Management, 17(1), 99-120.
• Basu, A. K., Lal, R., Srinivasan, V., & Staelin, R. (1985). Salesforce compensation plans: An agency theoretic perspective. Marketing science, 4(4), 267-291.
• Berle, A. A. & Means, G. C. (1932). The Modern Coproration and Private Proptery, Library of Congress, Transactionpub, USA.
• Brouthers, L. E., O’Donnell, E., & Keig, D. L. (2013). Isomorphic pressures, peripheral product attributes and emerging market firm export performance. Management International Review, 53, 687-710.
• Cadogan, J. W., Sundqvist, S., Puumalainen, K., & Salminen, R. T. (2012). Strategic flexibilities and export performance: the moderating roles of export market‐oriented behavior and the export environment. European Journal of Marketing, 46(10), 1418-1452.
• Çinar, B., & Fatih, K. O. Ç. (2017). Pazarlama yeteneklerinin ihracat performansı üzerindeki etkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 115-143.
• Demski, J. S., & Feltham, G. A. (1978). Economic incentives in budgetary control systems. Accounting Review, 336-359.
• Di Fatta, D., Gera, N., Tyagi, L. K., & Grisold, T. (2019). Export knowledge: Determinant of export strategy, export commitment and export performance in carpet industry. Kybernetes, 48(8), 1806-1826.
• Erdoğan, H. H., & Kırbaç, G. (2021). Financial performance measurement of logistics companies based on entropy and WASPAS methods. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1093-1106.
• Eş, A., & Kök, E., (2020). Banka performanslarının entropi tabanlı WASPAS yöntemiyle analizi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 233-250.
• Fama, E. (1980) Agency problems and the theory of the firm. Journal of Political Economy, 88, 288-307
• Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Olfat, L. & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria ınventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435–451
• Hillman, A. J., Withers, M. C., & Collins, B. J. (2009). Resource dependence theory: A review. Journal Of Management, 35(6), 1404-1427.
• Ilinski, K. (2022). Learning your options: option-based model of export readiness and optimal export. Entropy, 24(2), 173.
• Işık, Ö. (2022). Gri entropi, FUCOM ve EDAS-M yöntemleriyle türk lojistik firmalarının çok kriterli performans analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(66), 472-489.
• Jensen, M. C. & Mecklıng, W. H.(1976). The theory of the firm: Managerial behaviour, agency costs and ownership structure, Journal of Financial Economics (JFE), 3(4),.305-360.
• Katsikeas, C. S., Leonidou, L. C., & Morgan, N. A. (2000). Firm-level export performance assessment: review, evaluation, and development. Journal Of The Academy Of Marketing Science, 28(4), 493-511.
• Krammer, S. M., Strange, R., & Lashitew, A. (2018). The export performance of emerging economy firms: The influence of firm capabilities and institutional environments. International Business Review, 27(1), 218-230.
• Lam, W. S., Lam, W. H., Jaaman, S. H., & Liew, K. F. (2021). Performance evaluation of construction companies using integrated entropy–fuzzy VIKOR model. Entropy, 23(3), 320.
• Lee, P. T. W., Lin, C. W., & Shin, S. H. (2018). Financial performance evaluation of shipping companies using entropy and grey relation analysis. Multi-Criteria Decision Making in Maritime Studies and Logistics: Applications and Cases, 219-247.
• Li, H., Zhang, W., & Zhou, L. A. (2005). Ownership, efficiency, and firm survival in economic transition: Evidence from a Chinese science park. Department of Economics Discussion Paper, the Chinese University of Hong Kong.
• Meşe, B., & Özdemir, L. (2022). 13. Entropi Temelli TOPSIS ve BORDA sayım yöntemleri ile gıda işletmelerinin performanslarının değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2809-2829
• Monajemzadeh, N., Karbassi Yazdi, A., Hanne, T., Shirbabadi, S., & Khosravi, Z. (2022). Identifying and prioritizing export-related CSFs of steel products using hybrid multi-criteria methods. Cogent Engineering, 9(1), 2077162.
• Monteiro, A. P., Soares, A. M., & Rua, O. L. (2019). Linking intangible resources and entrepreneurial orientation to export performance: The mediating effect of dynamic capabilities. Journal of Innovation & Knowledge, 4(3), 179-187.
• Mutlu, H. M., & Nakıpoğlu. A. (2011). Uluslararası pazarlama stratejilerinin ihracat performansı üzerine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 245-261.
• Özaydın, G., & Karakul, A. K. (2021). Entropi tabanlı MAUT, SAW ve EDAS yöntemleri ile finansal performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 13-29.
• Penrose, E. T. (1959). The Theory of the Growth of the Firm. New York: John Wiley & Sons Inc. Penrose, E. T, 1, 1-23.
• Perçin, S. (2005). İhracat performansını etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve firmaların ihracat performans ölçülerine göre sınıflandırılmasındaki rolü: iso 1000 sanayi firmaları uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 139-155.
• Pfeffer, J., & Salancik, G. R. (1978). The external control of organizations: A resource dependence perspective. New York: Harper & Row.
• Ricardo, D. (1817). On the principles of political economy and taxation. İçinde The Works and correspondence of David Ricardo, 1. Baskı, Ed. Piero Sraffa. Cambridge, UK: Cambridge Universty Press.
• Rua, O., França, A., & Fernandez Ortiz, R. (2018). Key drivers of SMEs export performance: the mediating effect of competitive advantage. Journal of Knowledge Management, 22(2), 257-279.
• Sousa, C. M., & Bradley, F. (2009). Effects of export assistance and distributor support on the performance of SMEs: The case of Portuguese export ventures. International Small Business Journal, 27(6), 681-701.
• Sousa, C. M., & Lengler, J. (2009). Psychic distance, marketing strategy and performance in export ventures of Brazilian firms. Journal of Marketing Management, 25(5-6), 591-610.
• Spence, A. M., & Zeckhauser, R. (1971) Insurance, information, and individual action. American Economic Review, 61, 380-387.
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı CoCoSo yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546.
• Torlak, Ö., Kula, V., & Özdemir, Ş. (2007). Türk işletmelerinin ihracat performansı belirleyicileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 103-114.
• Ulutaş, A. (2018). Entropi tabanli edas yöntemi ile lojistik firmalarinin performans analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23), 53-66.
• Vernon, R. (1966). International investment and international trade in the product cycle. Quarterly Journal of Economics, 80(2).
• Vu, T. T. H., Tian, G., Khan, N., Zada, M., Zhang, B., & Nguyen, T. V. (2019). Evaluating the international competitiveness of Vietnam wood processing industry by combining the variation coefficient and the entropy method. Forests, 10(10), 901.
• Weber, M. (1978). Economy and society: An outline of interpretive sociology (Vol. 2). University of California press.
• Wernerfelt, B. (1984). A resource‐based view of the firm. Strategic Management Journal, 5(2), 171-180.
• Zhang,H., Gu, C., Gu, L. ve Zhang, Y. (2011). The evaluation of tourism destination competitiveness by TOPSIS & ınformation entropy - a case in the yangtze river delta of China. Tourism Management, 32(2), 443-451.
• Zou, S., & Stan, S. (1998). The determinants of export performance: a review of the empirical literature between 1987 and 1997. International marketing review, 15(5), 333-356.
• Zuo, H. (2015). Empirical study on multilevel fuzzy entropy weight performance evaluation model of the petroleum products export processing enterprises in China. Applied Mathematics & Information Sciences, 9(4), 2185.