The Brain Drain: A Qualitative Study in the Context of the Reasons Leading Students into Education Abroad

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 42, 1159 - 1186, 19.12.2021

Ali Özdemir , Alparslan İlhan

https://doi.org/10.46928/iticusbe.804014

Cited By: 4

Öz

Purpose: The aim of this study; was made to find out why students in our country prefer education abroad with the fact of brain drain. Methodology: Phenomenology pattern was used as a qualitative research method, the data was obtained through a semi-structured interview form. Within the scope of the research it reached 14 participants, the data obtained from the participants were coded, collected under the themes and subjected to content analysis. Findings: According to the research findings, for students to study abroad; reasons such as familial factors, professional development and academic career thinking, citizenship and the right to study at a university abroad provided by the high school from benefiting, having the opportunity to study abroad in different ways have been effective. Difficulties experienced by students in the education process, dissatisfaction in state policies: nepotism, transparency, right, justice and merit are the pushing factors. The relevant institutions and policy makers of the state, their studies and projects for this group of students, should be at the top of the order of measures to be taken. Other projects to be produced should focus on keeping the qualified workforce in our country with the potential to give brain drain to developed countries and reverse brain drain. Originality: It is known that the increasing percentage of brain drain in recent years and the decrease in reverse brain drain are among the obstacles to the development of our country and that the issue should be examined in detail. This group of students; Determining what are the reasons that push, direct and refer to abroad education and evaluate them in the context of brain drain will be decisive in order to learn the expectations and demands of students who have not completed their education.

Anahtar Kelimeler

human capital, brain drain, student drain, reverse brain drain

BEYİN GÖÇÜ: ÖĞRENCİLERİ YURT DIŞI EĞİTİME YÖNLENDİREN SEBEPLER BAĞLAMINDA NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı; beyin göçü gerçeğiyle ülkemizdeki öğrencilerin hangi sebeplerle yurt dışı eğitime yöneldiklerini bulabilmek için yapılmıştır. Yöntem: Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılarak, yarı yapılandırılmış görüşme formuyla verilere ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında 14 katılımcıya ulaşılmış, katılımcılardan elde edilen veriler kodlanmış, temalar altında toplanmış ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular: Araştırma bulgularında öğrencilerin yurt dışında eğitim almalarına; ailevi etkenler, mesleki gelişim ve akademik kariyer düşüncesi, vatandaşlık ve okuduğu lisenin sağladığı yurt dışında üniversite okuyabilme hakkından yararlanma, farklı yolla yurt dışında okuyabilme imkânı bulmaları gibi sebepler etkili olmuştur. Öğrencilerin eğitim sürecinde yaşadıkları zorluklar, devlet politikalarındaki memnuniyetsizlik: nepotizm, şeffaflık, hak, adalet ve liyakat sorunu itici unsurlardır. Devletin ilgili makamları ve politika yapıcıların bu grup öğrencilere yönelik yapacakları çalışmalar ve projeler, alınacak önlemler sıralamasında üst basamaklarda olmalıdır. Üretilecek diğer projeler de gelişmiş ülkelere beyin göçü verme potansiyeli olan nitelikli iş gücünü ülkemizde tutmalı ve tersine beyin göçü üzerine yoğunlaşmalıdır. Özgünlük: Son yıllarda artan beyin göçü verme yüzdesi ile tersine beyin göçündeki azalma ülkemizin gelişmesinin önündeki engellerden olduğu ve konunun ayrıntılı incelenmesi gereken bir konu olduğu malumdur. Bu grup öğrencilerin; yurt dışı eğitimine iten, yönlendiren, sevk eden sebeplerin neler olduğunu belirlenmesi, bunların da beyin göçü olgusu bağlamında değerlendirilmesi, eğitimlerini tamamlamamış öğrencilerin beklentilerini, taleplerini öğrenmek adına belirleyici olacaktır.

Anahtar Kelimeler

beşeri sermaye, beyin göçü, öğrenci göçü, tersine beyin göçü

Kaynakça

• AİHM, (2015). Avrupa insan hakları sözleşmesine Ek 1 no’lu protokolün 2. maddesi hakkında rehber. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_2_Protocol_1_TUR.pdf
• Aksoy, M. (2019, 02 Kasım). Beyin göçünün önlenemez yükselişi. Bağımsız Gazetecilik Platformu. Erişim Adresi: http://www.platform24.org/p24blog/yazi/3414/beyin-gocunun-onlenemez-yukselisi
• Aktaş, M. T. (2014). Göç olgusu ekonomik kalkınmada itici güç olabilir mi? Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 37-48.
• Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M. ve Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Journal of Higher Education & Science / Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133-140.
• Ata, A. Ş. (2019). Türkiye iş gücü piyasası ve üniversite mezunu genç işsizliği sorunu: “Mühendislik örneği”. 4. Uluslararası Yükseköğretim Çalışma Konferansı içinde, (s. 112-114). Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Avcı, E., Özenir, Ö. S. ve Yücel, E. (2016). TÜBİTAK ortaöğretim öğrencileri araştırma projeleri yarışmasına katılan öğrencilerin yarışma sonrası kazanımlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27/3), 1-21.
• Aydemir, L. (2018). Üniversite öğrencilerinin meslek tercihlerini belirleyen faktörlere yönelik bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 713-723.
• Bakırtaş, T. ve Kandemir, O. (2010). Gelişmekte olan ülkeler ve beyin göçü: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 961-94.
• Başaran, F. (1972). Türkiye’de beyin göçü sorunu. Araştırma, Ekim, 133-153. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/34/970/11940.pdf
• Binde, J., Sampson, F., Demarais, L., Plouin, J., Campos, L., Fajolles, D. et al. (2005). Towards Knowledge Societies, (Unesco World Report 2005). Paris: UNESCO Publising. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000141843
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkileri ile insan kaynakları uygulamaları ilişkisi: Türk kamu bankalarına yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 383-404.
• Cansız, A. (2006). Son yıllarda beyin göçünün Türk yükseköğretimi üzerindeki etkileri. TMMOB Elektrik-Elektronik Bilgisayar Mühendislikleri Eğitimi, 3(1), 7-10. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://www.researchgate.net/profile/Ahmet_Cansiz/publication/330545862_Son_Yillarda_Beyin_Gocunun_Turk_Yuksek_Ogretimi_Uzerindeki_Etkileri/links/5c478456458515a4c739c1d9/SonYillarda-Beyin-Goecuenuen-Tuerk-Yueksek Oegretimi UezerindekiE tkileri.pdf
• Conceição, P., Assa, J., Calderon, Gray, C. G., Gulasan, N., Hsu, Y. et al. (2019). Gelirin ötesinde, ortalamaların ötesinde, bugünün ötesinde: 21. yüzyılda insani gelişmedeki eşitsizlikler. (Adnan Bıçaksız Çev.). Faik Uyanık ve Bahar Paykoç (Ed.), (UNDP İnsani Gelişme Raporu Özeti, 2019). New York: UNDP. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/ library/humandevelopment/ hdr2019.html
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci tükenmişliğini yordama da stresle başa çıkma, sınav kaygısı, akademik yetkinlik ve anne-baba tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 201-218.
• Çelebi, M. D. (2006). Türkiye’de anadili eğitimi ve yabancı dil öğretimi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21), 285-307.
• Çelik, Z. (2015). Türkiye’de vakıf üniversitelerinin mevcut durumu ve geleceği. İlmi Etüdler Derneği (İlem) Politika Notu, 8(1), 2-11.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, Yükseköğretim Kurulu. Çınar, F. (2018). İmam hatip liselerinden beklentiler. Journal Of International Social Research, 11(60), 1243-1259.
• De Haas, H. (2006). Engaging diaspora: How governments and development agencies can support diaspora involvement in the development of origin countries. International Migration Institute, Oxford University.
• Dinçer, M. A. ve Uysal-Kolaşin, G. (2009). Türkiye’de öğrenci başarısında eşitsizliğin belirleyicileri. Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi. Erişim Adresi (11 Ocak 2020):http://www.egitimreformugirisimi.org/ wpcontent/uploads/2017/03/%C3%96%C4%9FrenciBa%C5%9Far%C4%B1s%C4%B1ndaE%C5%9Fitsizli%C4%9FinBelirleyicileri. pdf
• Dumont, J. C. ve Lemaître, G. (2005). Counting immigrants and expatriates in OECD countries: A new perspective. OECD Social, Employment And Migration Working Papers No. 25. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): http://www.oecd.org/els/mig/35043046.pdf
• Erdoğan, İ. (2003). Beyin göçü ve Türkiye. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 3(1), 85-100.
• Eser, K. ve Gökmen, Ç. E. (2009). Beşeri sermayenin ekonomik gelişme üzerindeki etkileri: Dünya deneyimi ve Türkiye üzerine gözlemler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 41-56.
• Faggian, A., McCann, P. ve Sheppard, S. (2007). Human capital, higher education and graduate migration: An analysis of Scottish and Welsh students. Urban Studies, 44(13), 2511-2528.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66-80.
• Giannoccolo, P. (2009). The brain drain: A survey of the literature. (Working Paper No. 2006-03-02). Università degli Studi di Milano-Bicocca, Department of Statistics. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): http://ssrn.com/abstract=1374329
• Güllü, İ. (2016). Yeni bir göç türü olarak öğrenci göçü, kimlik ve dindarlık ilişkisi üzerine sosyolojik bir analiz. Journal of International Social Research, 9(42), 1106-1119.
• Gülmez, İ. (2014). 28 Şubat 1997 Askeri Darbesi Ve Türk Eğitim Sistemine Etkileri, (Yayımlanmamış doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Güngör, N. D. (2003). Brain Drain From Turkey: An Empirical İnvestigation Of The Determinants Of Skilled Migration And Student Non-Return. (Yayımlanmamış doktora tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güngör, N. D. ve Tansel, A. (2004). Türkiye’den yurt dışına beyin göçü: Ampirik bir uygulama. ERC (Economic Research Center) Working Papers in Economics, 4(02), 1-10.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(2), 13-21.
• Halıcı, E. (2005). Sürdürülebilir gelişme, bilişim ve beyin göçü. İstanbul Organizasyon (Ed.), 8-11 Aralık 2005 Uluslararası Göç Sempozyumu Bildiriler içinde (s.257-260) İstanbul, Zeytinburnu Belediyesi.
• IIE, (2019). Open doors, 2019 fast facts, İnternational students in the united states. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://www.iie.org/Research-and-Insights/Open-Doors/Fact-Sheets-and-Infographics/Fast-Facts
• Işık, A. (2008). Yabancı dil eğitimimizdeki yanlışlar nereden kaynaklanıyor? Dil Ve Dilbilimi Çalışmaları Dergisi, 4(2), 15-26.
• İçduygu, A., Erder, S. ve Gençkaya, Ö. F. (2014). Türkiye’nin uluslararası göç politikaları, 1923-2023: Ulus-devlet oluşumundan ulus-ötesi dönüşümlere. İstanbul: MiReKoc Araştırma Raporları 1/2014.
• İlhan, A. (2020). Öğrencileri yurt dışı eğitime yönlendiren sebeplerin beyin göçü bağlamında değerlendirilmesi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karadüz, A., Eser, Y., Şahin, C., ve İlbay, A. (2009). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin görüşlerine göre öğretmenlik uygulaması dersinin etkililik düzeyi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 440-453.
• Kaçar, G. (2016). Türkiye’de Beyin Göçü Ve Tersine Beyin Göçü Olgularının Değerlendirilmesi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Karluk, R. (2002). Uluslararası ekonomik, mali ve siyasal kuruluşlar. (5. Baskı), Turhan Kitabevi, Ankara.
• Kaya, M. (2003). Beyin göçü/erozyonu. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(2), 13. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): http://www.isguc.org/ ?p=makale&id=152&cilt=5&sayi=2&yil=2003
• Kayır, G. (2019). Katılımcı Eylem Araştırması. Asım Arı (Ed.), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı) içinde (s. 259-275) Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kodal, T. ve Mazıcı, E. T. (2018). Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Lisans Eğitimine Yönelik Memnuniyet Düzeylerine İlişkin Nitel Bir Araştırma. Tahsin Tapur, Selahattin Avşaroğlu, Emel Arslan, Mustafa Kılınç (Ed.) Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları 2018 içinde (s.202-209). Konya, Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kodrzycki, Y. K. (2001). Migration of recent college graduates: Evidence from the national longitudinal survey of youth. New England Economic Review, 1(1), 13-34.
• Köksal, K. (2016). Üniversite ve meslek tercihini etkileyen unsurlara yönelik bir alan araştırması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26,(2), 39-69.
• Lin, N. (2008). A network theory of social capital. The Handbook Of Social Capital, 50(1), 69-84.
• Lowell, B. L., ve Findlay, A. (2001). Migration of highly skilled persons from developing countries: impact and policy responses. (International migration papers 44), Report prepared for the International Labour Office (ILO), Geneva.
• Özcan, H. (2016). Öğrencilerin üniversite tercihine etki eden faktörler üzerine bir araştırma. Anatolian Journal Of Educational Leadership And Instruction, 4(1), 16-39.
• Özsoy, C. E. (2015). Mesleki Eğitim-İstihdam İlişkisi: Türkiye’de Mesleki Eğitimin Kalite Ve Kantitesi Üzerine Düşünceler. Tuğrul Aktaş ve Özgür Doğan Gürcü (Ed.) Electronic Journal of Vocational Colleges Aralık 2015 4. UMYOS Özel Sayısı içinde (s.173-181). Kırklareli Üniversitesi, Electronic Journal Of Vocational Colleges.
• Perruchoud, R. (2009). Göç Terimleri Sözlüğü: Uluslararası Göç Hukuku. Bülent Çiçekli (Çev.). İsviçre: Uluslararası Göç Örgütü (IOM), ISSN 2074-6709.
• Sekin, S. (2008). Türkiye’de ezberci öğretim ve nedenleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 1(18), 211-221. Spilimbergo, A. (2009). Democracy and foreign education. American economic review, 99(1), 528-43.
• Şener, G. (2018). Türkiye’de yaşanan eğitim sorunlarına güncel bir bakış. Milli Eğitim Dergisi, 47(218), 187-200. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/556003
• Taban, S. ve Kar, M. (2004). Beşeri Sermaye ve Kalkınma. Sami Taban ve Muhsin Kar (Ed.), Kalkınma Ekonomisi (Seçme Konular) (3. Baskı) içinde (s, 279-299). Bursa: Ekin Kitapevi.
• Tanyıldız, Z. E., Arslanhan, S. ve Kurtsal, Y. (2011). Tersine Beyin Göçü Politikalarının Sanayi Politikalarına Entegrasyonu: Ülke Örnekleri ve Türkiye İçin Dersler. (TEPAV Politika Notu Ocak 2011). Ankara: TEPAV. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://tepav.org.tr/upload/files/12948217192.Tersine_Beyin_Gocu_ Politikalarinin_Sanayi_ Politikalarna_Entegrasyonu.pdf
• Teichler, U. ve Steube, W. (1991). The logics of study abroad programmes and their impacts. Higher Education, 21(3), 325-349.
• TEPAV, (2013). Türkiye’de Tersine Beyin Göçü: Geçmişe ve Günümüze Bakış. (TEPAV Raporu). Ankara: TEPAV. Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/13167897018. Turkiye_de_Tersine_Beyin_Gocu_ Gecmise_ve_Gunumuze_Bakis.pdf
• Tezcan, M. (1996a). Küreselleşmenin eğitimsel boyutu. Eğitim ve Bilim, 22(108), 24-27.
• Tezcan, M. (1996b). Eğitim sosyolojisi. (10. Basım) Ankara: Bilim Yayınevi.
• Tokyay M. (2019). Eğitim sistemi sil baştan: 2002'den beri 16. kez değişen yeni modelde ne var? Erişim Adresi (11 Ocak 2020): https://tr.euronews.com/2019/05/23/egitim-sistemi-sil-bastan-2002-den-beri-16-kez-degisen-yeni-modelde-ne-var
• Türker, M. T. (2009). İçsel büyüme teorilerinde içsel büyümenin kaynağı ve uluslararası ticaret olgusuyla ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(25), 87-94.
• Uçar, C. ve Özerbaş, M. A. (2013). Mesleki ve teknik eğitimin dünyadaki ve Türkiye’deki konumu. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 242-253.
• Yaman, E. (2006). Eğitim sistemindeki sorunlardan bir boyut: büyük sınıflar ve sınıf yönetimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 261-274.
• Yeşil, R. ve Şahan, E. (2015). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin en önemli sorun, neden ve çözüm yollarına ilişkin algıları. Journal Of Kirsehir Education Faculty, 16(3), 123-143.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zavalsız, Y. S. ve Gündağ, E. (2017). Yabancı uyruklu öğrencilerin sosyo-kültürel entegrasyonu (Karabük Üniversitesi örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 3168-3192.