Duygusal Öz-Yeterlik ve Affetmenin Algılanan Stres Düzeyini Yordayıcı Rolü

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1353 - 1375, 08.07.2017

Esra Asıcı , Sebahat Sevgi Uygur

Öz

Bu çalışmada, duygusal
öz-yeterlik ve affetmenin üniversite öğrencilerinin algıladıkları stres
düzeyini yordayıcı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi, 345
üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Araştırmada, Algılanan Stres Ölçeği,
Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeği, Heartland Affetme Ölçeği ve kişisel bilgi formu
kullanılmıştır. Analizlerde aritmetik ortalama, pearson korelasyonu ve çoklu
doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgulara göre, algılanan stres
düzeyi ile duygusal öz-yeterlik ve affetme arasında negatif yönde anlamlı
düzeyde ilişki vardır. Duygusal öz-yeterlik ve affetme, algılanan stres
düzeyinin anlamlı yordayıcılarıdır. Duygusal öz-yeterlik ölçeğinin alt
ölçekleri (duyguları düzenleme, duyguları düşünceyi destekleyici olarak
kullanma, duyguları anlama, duyguları algılama) birlikte algılanan stres
düzeyindeki değişimin %14.4’ünü açıklamakta; ancak sadece duyguları düşünceyi
destekleyici olarak kullanma modele anlamlı katkı sağlamaktadır. Affetme
ölçeğinin alt ölçekleri (kendini affetme, başkasını affetme, durumu affetme)
birlikte algılanan stres düzeyindeki değişimin % 28.1’ini açıklamaktadır.
Kendini ve durumu affetme, modele anlamlı düzeyde katkı sağlarken; başkasını
affetmenin modele anlamlı katkısı yoktur.          

Anahtar Kelimeler

Stres, Öz-yeterlik, Duygusal öz-yeterlik, Affetme, Üniversite öğrencileri

The Role of Emotional Self-Efficacy and Forgiveness in Predicting of Perceived Stress Level

Öz

In current
study investigation of predictive role of emotional self-efficacy and
forgiveness on perceived stress level of college students was aimed. The sample of study was consisted of 345
college students. Perceived Stress Scale, Emotional Self-Efficacy Scale,
Heartland Forgiveness Scale and personnel information form were used. In analysis;
mean, pearson correlation and multiple regression techniques were applied.
According to results, perceived stress level was statistically significant and
negative correlated with emotional self-efficacy and forgiveness. The subscales
of emotional self-efficacy (regulating
emotions, using emotions to assist thought, perceiving emotions, understanding
emotions) accounted for
14.4% of changing in perceived stress level; however only using emotions to assist thought had a
significant impact on model. The subscale of forgiveness scale (forgiveness of
self, others, situation) accounted for 28.1% of changing in perceived stress
level. While forgiveness of self and situation made a significant contribution
to the model, there wasn’t significant contribution of forgiveness of others.

Anahtar Kelimeler

Stress, Self-efficacy, Emotional self-efficacy, Forgiveness, College students

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal Zekâ ve Liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12, 53-68.
• Aştı, N., Acar, G., Bağcı, H. ve Bağcı, İ. (2005). Sağlık bakımı profesyoneli olarak yetişecek öğrencilerin ruhsal durumları ve yaklaşımlar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 15, 25-35.
• Baltaş, Z., Atakuman, Y., Duman, Y. (1998). Standardization of the Perceived Stress Scale: Perceived stress in middle managers. Stress and Anxiety Research Society The International Conference. Boğaziçi University, İstanbul, July 10-12.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (2008). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Bandura, A. (1982). The Assessment and Predictive Generality of Self-Percepts of Efficacy. Journal of Behaviour Therapy and Experimental Psychiatry, 13, 195-199.
• Bandura, A. (2006). Guide for Constructing Self-Efficacy Scales. In F. Pajares & T. Urdan (Eds.). Self-Efficacy Beliefs of Adolescents. Greenwich, CT: Information Age Publishing.
• Bandura, A., Caprara, G.V., Barbaranelli, C., Gerbino, M. ve Pastorelli, C. (2003). Role of Affective Self-Regulatory Efficacy in Diverse Spsheres of Psychosocial Functioning. Child Development. 2, 769-782.
• Berry, J. W., Worthington Jr., E. L., Parrott III, L., O’Connor, L. E. ve Wade, N. G. (2001). Dispositional Forgivingness: Development and Construct Validity of the Transgression Narrative Test of Forgivingness (TNTF). Society for Personality and Social Psychology, 27, 1277-1290.
• Bugay, A. ve Demir, A. (2010). A Turkish Version of Heartland Forgiveness Scale. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1927-1931.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O.E., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
• Ceyhan, A.A., Ceyhan, E. ve Kurtyılmaz, Y. (2009). Problemli ve Problemli Olmayan İnternet Kullanımına Sahip Üniversite Öğrencilerinin Özellikleri, Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi içinde (s. 470- 474). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Charoensukmongkol, P. (2014). Benefits of Mindfulness Meditation on Emotional Intelligence, General Self-Efficacy and Perceived Stress: Evidence from Thailand. Journal of Spirituality in Mental Health, 16, 171–192. doi: 10.1080/19349637.2014.925364
• Choi, S., Kluemper, D. H. Ve Sauley, K. S. (2013). Assessing Emotional Self-Efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross-cultural samples. Applied Psychology: An International Review, 62(1), 97-123.
• Cohen, S., Kamarck, T., Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385-396.
• Deniz, M.E. ve Sümer, A.S. (2010). Farklı Özanlayış Düzeylerine Sahip Üniversite Öğrencilerinde Depresyon, Anksiyete ve Stresin Değerlendirilmesi. Education and Science, 35(158), 115-127.
• Doğan, B. Ve Eser, M. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Stresle Baka Çıkma Yöntemleri: Nazilli MYO Örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges. Aralık Özel Sayı, 29-39
• Durak Batıgün, A., Atay Kayış, A. (2014). Üniversite öğrencilerinde stres faktörleri: Kişilerarası İlişki Tarzları ve Problem Çözme Becerileri Açısından Bir Değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 69-80.
• Erkan, S., Özbay, Y., Terzi, Ş. ve Cihangir-ÇAnkaya, Z. (2009). Üniversite gençliğinin problem alanları ve yardım arama davranışları: Üniversite düzeyinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik örgüt ve hizmet modelinin geliştitirilmesi. Tubitak projesi no: 106K340. Ankara.
• Eksin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi. New Symposium Journal, 51 (3), 132-140.
• Enright, R., Gassin, E., & Wu, C. (1992). Forgiveness: A Developmental View. Journal of Moral Education, 21(2), 99-114.
• Enright, R.D., & Coyle, C.T. (1998). Researching The Process Model of Forgiveness Within Psychological Interventions. In E.L. Worthington, Jr. (Ed.), Dimensions of Forgiveness (pp. 139-161). Philadelphia: Templeton Foundation Press.
• Enright, R. D. ve Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping Clients Forgive: An Empirical Guide for Resolving Anger and Restoring Hope. Washington, DC: APA Books.
• Erol, R.Y. (2008). Social Support (perceived vs. received) as The Moderator Between The Relationship of Stress and Health Outcomes: Importance of Locus of Control. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University, Istanbul.
• Everett, L., Worthington, J.R. ve Michael, S. (2004). Forgiveness is An Emotion-focused Coping Strategy That Can Reduce Health Risks and Promote Health Resilience: Theory, Review, and Hypotheses. Psychology and Health 19(3), 385–405. doi: 10.1080/0887044042000196674.
• Giese-Davis J, Koopman C, Butler L. (2002). Change in emotion- regulation strategy for women with metastatic breast cancer following supportive-expressive group therapy. Journal of Consult Clinical Psychology, 70, 916 – 25.
• Gümüştekin, G. ve Öztemiz, B., (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 271-288.
• Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y. Özyeşil, Z. (2009). Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa çıkma Yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
• Harris, A.H.S. (2006). Effects of a Group Forgiveness Intervention on Forgiveness, Perceived Stress, and Trait-Anger. Journal of Clinical Psychology, 62(6), 715–733. doi: 10.1002/jclp.20264
• Hessler, H.M. ve Fainsilber-Katz, L.F. (2010). Brief Report: Associations Between Emotional Competence and Adolescent Risky Behaviour. Journal of Adolescence, 33(1), 241-246.
• Karahan, T.F. ve Eplikoç, H. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Uzun Süreki Yaşadıkları Yerleşim Birimine ve Algıladıkları Anne-Baba Tutumlarına Göre İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(33), 119-130.
• Kennedy, C. (2016). Mindfulness. International Journal of Dematology. 55, 1417-1418.
• Kirk, B. A., Schutte, N. S. ve Hine, D. W. (2008). Development and preliminary validation of an emotional self-efficacy scale. Personality and Individual Differences, 45(5), 432-436. Doi:10.1016/j.paid.2008.06.010
• Koopman C, Butler LD ve Classen C. (2002). Traumatic stress symp- toms among women with recently diagnosed primary breast cancer. Journal of Trauma Stress, 15, 277– 87.
• Köknel, Ö. (1987). Zorlanan İnsan. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Lazarus, R.S. (1966). Psychological Stress and The Coping Process, New York: Mc GrawHill.
• Lazarus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer Publishing Company, New York.
• Lawler-Row, K.A. ve Piferi, R.L. (2006). The Forgiving Personality: Describing A Life Well Lived. Personality and Individual Differences. 41(6), 1009–1020. doi: 10.1016/j.paid.2006.04.007.
• Luszczynska, A., Gutierrez-Dona, B. ve Schwarzer, R. (2005). General selfefficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80–89.
• McKay, M.T., Dempster, M. ve Byrne, D.G. (2014). An Examination of The Relationship Between Self-Efficacy and Stress in Adolescents: The Role of Gender and Self-Esteem. Journal of Youth Studies. 17(9), 1131-1151. doi: http://dx.doi.org/10.1080/13676261.2014.901494.
• Muris, P. (2001). A Brief Questionnaire for Measuring Self-Efficacy in Youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 23(3): 145–149. doi:10.1023/A:1010961119608.
• Nouri, F.L., Zahrakar, K., Omara, S., Fatideh, Z.A., Pourshojae, A. ve Fatideh, N.A. (2015). Effect of Psychoeducational Forgiveness Program on Symptoms of Depression, Anxiety, and Stress in Adolescents. Mazandaran University Medical Science. 25(123), 191-16.
• Orcutt, H.K. (2006). The Prospective Relationship of Interpersonal Forgiveness and Psychological Distress Symptoms Among College Women. Journal of Counseling Psychology, 53(3), 350-361. doi: http://dx.doi.org/10.1037/0022-0167.53.3.350
• Petrides, K. V. ve Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioral validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17(1), 39–57. doi: 10.1002/per.46
• Petrides, K. V., Sangareasu, Y., Furnham, A. ve Fredrickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children’s peer relations at school. Social Development, 15(3), 537–547.
• Poo, L. D. ve Qualter, P. (2012). The dimensional structure of emotional self-efficacy scale (ESES). Australian Journal of Psychology, 64, 147-154. Doi: 10.1111/j.1742-9536.2011.00039.x
• Qualter, P., Barlow, A., & Stylianou, M. S. (2011). Investigating the relationships between ability and trait emotional intelligence and theory of mind. British Journal of Developmental Psychology, 29, 437–454. doi:10.1348/026151010X502999
• Roberts, R. (1995). Forgivingness. American Philosophical Quarterly. 32 (4) 289-306.
• Sandler, I., Kim Bae, L.S. ve MacKinnon, D. (2000). Coping and Negative Appraisal as Mediators Between Control Beliefs and Psychological Semptoms in Children of Divorce. Journal of Children Psychology. 29(3), 336-347. Doi: 10.1207/S15374424JCCP2903_5
• Serlachius, A., Hamer, M. ve Wardle, J. (2007). Stress and Weight Change in University Students in The United Kingdom. Physiology & Behavior. 92(4), 548-553. Doi: https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2007.04.032
• Southam-Gerow, M. A. (2014). Çocuklarda ve ergenlerde duygusal düzenleme. (M. Şahin ve M. Artıran, Çev.). Ankara: Nobel.
• Strelan, P. ve Covic, T. (2006). A Rewiew of Forgiveness Process Models and A Coping Framework to Guide Research. Journal of Social Clinic Psychology. 25(10), 1059-1085.
• Taysi (2007). İkili İlişkilerde Bağışlama: İlişki Kalitesi ve Yüklemelerin Rolü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Temel, E., Bahar, A. ve Çuhadar, D. (2007). Öğrenci hemşirelerin stresle başetme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 107-118.
• Thompson, L.Y., Snyder, C.R., Hoffman, L., Michael, S.T., Rasmussen, H.N. ve Billings, L. S. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73, 313-359.
• Totan, T., İkiz, E. F. ve Karaca, R. (2010). Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanarak Tek ve Dört Faktörlü Yapısının Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 71-95.
• Toussaint, L.L., Shields, G.S. ve Slavich, G.M. (2016). Forgiveness, Stress and Health: A 5-Week Dynamic Parallel Process Study. Annals of Behavioral Medicine. 50(5), 727-735. doi: 10.1007/s12160-016-9796-6.
• Üstün, A. Ve Bayar, A. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 384-390.
• Wallace, S.T. ve Alden, L.E. (1997). Social Phabia and Positive Social Events the Price of Success. Journal of Abnormal Psychology. 3(106), 416-424.
• Webb, M., Colburn, T. A., Heisler, D., Call, S. ve Chickering, S. A. (2008). Clinical correlates of dispositional forgiveness. Journal of Applied Social Psychology, 38 (10), 2495-2517.
• Willemse, M. (2008). Exporing the Relationship Betwen Self-Efficacy and Aggression in a Group of Adolescents in The Peri-Urban Town of Worcester. (Unpublish Master of Art Thesis). University of Stellenbosch.
• Wohl, M. J. A., DeShea, L., & Wahkinney, R. L. (2008). Looking within: The state forgiveness scale. Canadian Journal of Behavioural Science, 40, 1–10.
• Wohl, M. J. A., Pychyl, T. A. Ve Bennett, S. H. (2010). I forgive myself, now I can study: How self-forgiveness for procrastinating can reduce future procrastination. Personality and Individual Differences, 48, 803-808. doi:10.1016/j.paid.2010.01.029
• Yahyagil, M.Y. ve İkier, S. (2009). Job Satisfaction, Emotion Regulation, Stress Relations and Aging. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 31, 43-51.
• Karakaş, A. C. (2014). Gerçeklik Terapisi Yönelimli Dini Başa Çıkma Psikoeğitim Programının Affetme Esnekliği, Empati Ve Stresle Başa Çıkma Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.