Artificial Rain: An Assessment of Cloud Seeding in The Light of Islamic Jurisprudence

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 2795 - 2821, 10.12.2017

Pehlul Düzenli

Öz

Throughout history, humankind have sought a
solution to drought. In the Prophetic tradition the remedy for it has emerged
in the form of repentance, prayer and supplication while magic and witchcraft
have been resorted to in some societies where their use are prevalent. Since
19th century cloud seeding, a solution yielded by scientific advancements has
been added to them. Cloud seeding, whose foundations were laid in 1881 has been
later developed and tested in various parts of the world. However today its advantageous
and disadvantageous aspects have been debated. This matter may be also dealt
with from a religious-juridical point of view. The present study firstly
touches upon the basic concepts and topics regarding rain and drought in the
context of the Holy Qur’an and the hadiths, and then gives a brief account of
the developmental stages of artificial rain and its operational history. Lastly
the paper presents an evaluation of religious-juridical observations on the
issue in the question.

Anahtar Kelimeler

Artificial Rain, Cloud Seeding, Drought, Supplication for Rain, Wind, Cloud, Rain

Yapay Yağış: Yağmur Bombası Hakkında Fıkhî Bir Değerlendirme

Öz

Kuraklıktan kurtuluş yolları, kuraklığın söz konusu olduğu her dönem
problemi olmuştur. Peygamber sünnetinde bu kendisini tevbe, namaz ve dua
şeklinde göstermiş, diğer geleneklerde sihir ve büyü hâkim olmuş, on dokuzuncu
yüzyıldan itibaren de bunlara yapay yağış eklenmiştir.  1881’de temelleri atılan yapay yağış
uygulaması, daha sonraki yıllarda daha da geliştirilerek dünyanın çeşitli
yerlerinde denenmiş, günümüzde de bunun olumlu-olumsuz yönleri tartışılmaya
başlanmıştır.  Bu yönlerden birisi de fıkhî
boyuttur. Bu makalede, yağış ve kuraklık ile ilgili temel
kavram ve konulara, Kur’an-ı Kerim ve hadisler
ışığında kısaca temas edildikten sonra, yapay yağışın tarihi gelişimi, uygulamaları
ve bugünki durum özetlenecek, ardından fıkhî açıdan yapılan yorumlar ele
alınarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Yağış, Yağmur Bombası, Kuraklık, Yağmur Duası, Rüzgâr, Bulut, Yağmur

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Musannef, (thk: Habîburrahman el-A’zâmî), Beyrut, 1403. Asım Efendi, Kamus, İstanbul, 1304. Bacanlı, Hayrettin; “Suni Yağış”, http://docplayer.biz.tr/22351-Hayrettin-bacanli-telekomunikasyon-sube-mudurlugu-ankara.html (09.01.2017) Baktır, Mustafa, “İstiskâ”, DİA, İstanbul, 2001, XXIII, s. 381-383. Beyzâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, (nşr: Muhammed Abdurrahman el-Mer’aşlî), Beyrut, ts. Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meal-i Âlîsi ve Tefsiri, İstanbul, 1985. Boratav, Pertev Naili, “İstiska”, İA, Eskişehir, 1997, V/II, 1221-1224. Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, (nşr: Ebu Abdillah Abdisselâm b. Muhammed b. Ömer Allûş), Riyad, 2006. Çeker, Orhan, Wed, 28 May 2008 13:48:13 +0300 (EEST); Subject: Ynt: Yağmur Bombası; From: "oceker" [e-mail]; To: "BehlulDuzenli" <[e-mail]. Çelebî, İlyas, “Mugayyebbât”, DİA, İstanbul, 2005, XXX, 374-375. Dâru’l-iftâi’l-Mısriyye, Mayıs 1997 tarih ve 33 nolu fetvâ; https://islamqa.info/ar/119296 (16.01.2017) Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul, 1996. Ebu Davud, Kitâbü’s-sünen, (thk: Muhammet Avvâme), Beyrut, 2004, Tıb, 21. Ebu Hayyân, el-Bahru’l-muhît, (thk: Âdil AhmedAbdülmevcûd vd.), Beyrut, 1993. Fatıma binti Abdülaziz b. Halid er-Raşîd, “Hükmü istimtâri’s-suhub”, Mecelletü’l-hicâc el-âlemiyye el-muhakkeme li’d-dirâsâti’l-İslâmiyye ve’l-Arabiyye, 2016, sayı 16. Heyfâ Muhammed Abduzzebîdî, el-İstimtâru’s-sınâî li’s-suhub vifka’l-manzûri’ş-şer’î, www.iasj.netiasjfunc=fulltext&aId=43792 (30.01.2017). Hoşgören, M. Yıldız, Jeomorfolojinin Ana Çizgileri, İstanbul, 2003. http://almoslim.net/node/84368 (Erişim tarihi: 30.01.2017). http://bayanelislam.net/ Suspicion.aspx?id=04-02-0014; (30.01.2017). http://elibrary.mediu.edu.my/books/MAL03876.pdf (30.01.2017) http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/7.php (16.01.2017) http://www.aliftaa.jo/index.php/fatwa/show/id/2573 (16.01.2017) http://www.alriyadh.com/359356: الثلاثاء 12 رجب 1429هـ -15 يوليو2008م - العدد 14631 (16.01.2017). http://www.islam***.net/ver2/fatwa/S...Option=FatwaId (16.01.2017). http://www.nawmc.org/aboutus/ (12.06.2017) http://www.nwp.gov.eg/a/modules/newb..._id=28&forum=1 (16.01.2017). http://www.weathermodification.org/faq.php (12.06.2017) https://islamqa.info/ar/119296 (16.01.2017) https://www.mgm.gov.tr/genel/sss.aspx?s=suniyagis (23.06.2017) İbnÂşûr, et-Tahrîr ve’t-tenvîr, Tunus, 1984. İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Beyrut, 1984. el-Isfehânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, (thk: Muhammed Seyyid Geylânî), Beyrut, ts. İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm, Ankara, 1981. Kadıoğlu, http://bianet.org/bianet/cevre/1463-bulut-tohumlama-kurakliga-care-mi (25.12.2016) Kadıoğlu, Miktat, “Yağmur Bombası Çözüm Değil Cahil Ülkeleri Sömürme Aracı”, Hürriyet, 21 Mayıs 2007. Kadıoğlu, Miktat, http://bianet.org/bianet/cevre/1463-bulut-tohumlama-kurakliga-care-mi (25.12.2016) Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul, 1997. Karslı, Bahset; “Tarımsal Üretim Faaliyetinde Çiftçilerin Dua Ritüellerinin Analizi”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2007, cilt 8, sayı 19, s. 227-242. Kaşgarlı Mahmut, Divanı Lugati’t-Türk Dizini, ,(Sadeleştiren: Mehran Bahari), Türk Dil Kurumu, 2003. Kobya, Elif Şebnem, Türkiye’de Yağmur Törenleri ve Yağmurla İlgili İnanışlar, Basılmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 2014. Müslim, Sahîh-i Müslim, (nşr: Muhammed Fuad Abdülbâkî), Beyrut, 1991. Öztürk, “Hava Modifikasyon İşlemlerinde Yapay Yağış Tekniği”, s. 32. Sinanoğlu, Mustafa, “Şirk”, DİA, İstanbul, 2010, XXXIX, 195-198. et-Tehânevî, Muhammed Ali, Mevsûatü Keşşâf i ıstılâhâti’l-funûn ve’l-ulûm, (thk: Ali Dahrû vd.), Beyrut, 1996. Teftâzânî, Sadüddîn, Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefiyye, (thk: Ahmet Hicazi es-Sekâ), Kahire, 1987. Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İsanbul, 1969. Uman Müftülüğü, 28 Şevval 1345 / 25 Ağustar 2014 tarihli fetvası. www.avb.s-oman.net/showtread.php?t=2220407 (Erişim tarihi: 30.01.2017). Vahîd Muhammed Mufaddal, http://www.aljazeera.net/news/scienceandtechnology/2016/4/23/ لاستمطار-الصناعي-آفاق-وتحديات (Erişim tarihi: 16.01.2017). Yakıcı, Ali, “Kuraklığın Kültürel Hayattaki Yeri ve Konyalı Âşık Mehmet’in Kıtlık (Kuraklık) Üzerine Söylediği Destanlar”, Millî Folklor, Yıl 13, sayı 51, s. 96-99. Yaman, Ahmet, "ayamanselcuk" [e-mail]; To: "BehlulDuzenli" <[e-mail]; Date: Wed, 28 May 2008 14:35:05 +0300; Subject: Re: Yağmur Bombası. Yasin Muhammed el-Ğâdî, Hükmü’l-İstimtârfi’l-İslâm, www. elibrary.mediu.edu.my/boks/MAL03892.pdf (Erişim tarihi: 30.01.2017) Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1979. Zindânî, Abdülmecid, Tevhîdü’l-Hâlik, baskı yeri ve tarihi yok, s. 260-261.