The Novel “Kilama Pepûgî (The Song of Cuckoo)” in the Context of the Folklore and Magic Realism That are Two Important Concepts of the Postmodern Age

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 2613 - 2629, 03.12.2017

İlyas Akman

Öz

In the 21st century described by many researchers as postmodern
and the metanarratives lose their significance. One of the reflections of this intellectual
change in literature is that writers tend to folklore. In the postmodern era
also metaphysics, magic are prevalent. Authors begin to process magical
realistic, fantasy elements in their works. In this context, it can be said
that the novel Kilapa Pepûgî has been preserved in accordance with the spirit
of the 21st century. In this article, it was determined that the novel was
written in accordance with the spirit of its age by using folkloric and magical
realistic elements in the novel. Myth of cuckoo; the narrative of the prophet
of Solomon and hoopoe; the narrative of why the leaves of the iris look at the
down are some of folkloric elements. It was also revealed that magical realism
holds an important place in the work.

Anahtar Kelimeler

Zaza Language and Literature, Kilama Pepûgî (The Song of Cuckoo), Deniz Gündüz, Folklore, Magic Realism

Postmodern Dönemin İki Önemli Kavramı Folklor ve Büyülü Gerçekçilik Ekseninde Kilama Pepûgî (Guguk Kuşunun Şarkısı) Romanı

Öz

Bu çalışmada, Deniz Gündüz tarafından,
2000 yılında basılan ve ilk Zazaca roman olma özelliğine sahip Kilama Pepûgî adlı roman, folklor ve
büyülü gerçekçilik açısından analiz edildi. Pepuk/guguk kuşu efsanesi; Süleyman
peygamber ile hüthüt kuşu anlatısı; süsen çiçeğinin yapraklarının neden yere
baktığına dair olan anlatı; halk arasında, soğuk günlerin bir dilimi için
kullanılan “yaşlı kadının günleri/zamanı” deyiminin hangi anlatıdan hareketle
türetildiği gibi anlatıların eserde kullanıldığı ortaya konuldu. Öte yandan
eserde, Alevi inancında tavşan etini yemenin haram olması; on iki imam günleri
ve on iki imam çorbası yani aşure; ayın, Hz. Ali’nin yüzünü sembolize ettiğine
dair inanış; yumurtanın Ermeni inancındaki önemi; “vartevare/vartavar” denilen
Ermeni bayramı; Hızır inancı; mistik kırk atlı; evlilik sürecine dair toplumsal
ritüeller; kavgaların sona erdirilmesine dair toplumsal ritüeller gibi
unsurların kullanıldığı tespit edildi. Büyülü gerçekçiliğin de eserde önemli
yer tuttuğu ortaya konuldu. Bakil karakterinin bir melekle aşk yaşaması;
göllerden çıkan büyüleyici atlar ve garip yaratıkların insanlarla yaşadıkları,
bunlardan bazılarıdır.

Anahtar Kelimeler

Zaza Dili ve Edebiyatı, Kilama Pepûgî, Deniz Gündüz, Folklor, Büyülü Gerçekçilik

Kaynakça

• Aslan, Cengiz (2011). Morıber. İstanbul: Kardelen Yayıncılık.
• Boratav, Pertev Naili (1982). Folklor ve Edebiyat I, İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Boratav, Pertev Naili (2012). Türk Mitolojisi. Ankara: BilgeSu Yayınevi.
• Bowers, Maggie Ann (2005). Magic(al) Realism. Taylor & Francis e-Library.
• Çem, Munzur (2009). Dêrsim Merkezli Kürt Aleviliği. İstanbul: Vate Yayınevi.
• Çiftçi Ferhat; Şehitoğlu, İhsan (2014). “Propp Metodu Çerçevesinde Bir Dersim Hikâyesi: Pepuk Kuşu”, 2. Uluslararası Tunceli (Dersim) Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Tunceli: Tunceli Üniversitesi Yayınları, s. 808-833.
• Çiya, Sait (2001). Her Çi Beno Sanıke. İstanbul: Vejiyayişê Tiji.
• Dedekargınoğlu, Hüseyin (2014). “Muharrem ve Aşure”, Hünkâr Alevilik Bektaşilik Akademik Araştırmalar Dergisi, S 1, s. 31- 46.
• Dundes, Alan (2005). “Folklor Nedir?”, çev.: Gülay Aydın ve Sezgin Karagöl, Millî Folklor, S. 65, s. 127-129.
• Durbilmez, Bayram (2013). “Halk Bilimi Araştırmalarının 100. Yılında: ‘Halk Bilimi’ ile ‘Edebiyat’ın Ortak Alanları ve ‘Halk Edebiyatı’ Üzerine Bir Değerlendirme”, Millî Folklor, S. 99, s.101-112.
• Elmacı, Lütfullah (2017). Ziyaret Fenomeni ve Din (Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli Türbesi Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı.
• Erdem, Servet (2011). “Büyülü Gerçekçilik ve Halk Anlatıları”, Millî Folklor, S. 91, s. 175-188.
• Ergun, Pervin (2011). “Alevilik-Bektaşilikteki Tavşan İnancının Mitolojik Kökleri Üzerine”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 60, s. 281-312.
• Eskigün, Kübra (2006). Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Genç, Mudur (2006). “Efsanê Kekûyî”, Vate Kovara Kulturî, H. 6 (26), r. 106-108.
• Gûndûz, Deniz (2000). Kilama Pepûgî. Ankara: Weşanxaneyê Vartan.
• Güvenç, Ahmet Özgür (2009). “Kırk Sayısının Halk Edebiyatı Ürünlerinde Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 41, s. 85-97.
• Harman, Ömer Faruk ve Kurnaz, Cemal (1998). “Hüdhüd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 18. s. 461-462.
• Kalafat, Yaşar (1998). Kuzey Azerbaycan, Doğu Anadolu ve Kuzey Irak’da Eski Türk Dinî İzleri/Dinî Folklorik Tabakalaşma. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Küçük, Mehmet Alparslan (2008). “Türkiye Protestan Ermeni Kilisesi'nin İnanç ve İbadetleri”, Dini Araştırmalar Dergisi, S. 32, s.149-174.
• Le Utley, Francis (2005). “Folklorun Tanımı”, çev.: Tuba Saltık Özkan, Evrim Ölçer Özünel, Millî Folklor, S. 65, s. 130-136.
• Naskali, Emine (2008). Av ve Avcılık Kitabı. İstanbul: Kitabevi.
• Özsevgeç, Yıldırım (2015). “Büyülü Gerçekçi Kurgu Üzerine”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 39, s. 188-194.
• Sagitov, M. Muhtar (1986). “Başkurt Folklorunda Hayvanlara Tapınma”, çev. Nuri Yüce, TDAY Belleten, S. 1982 - 1983, s. 125-132.
• Srikanth, N. Ramesh Chandra (2014). “Elements Of Magic Realism: A Reading Of Garcia Marquezs’ One Hundred Years Of Solitude and Salman Rushdies’ Midnight’s Children”, International Journal of English Language, Literature and Humanities, V.2, I 1, p. 328-343.
• Şenocak, Ebru (2010). “Mitolojik Konulu Bir Halk Hikâyesi ‘Leylâ İle Mecnûn Hikâyesi’ Merkezinde Yıldıza Dönüşüm”, Millî Folklor, S. 86, s. 20-29.
• Türkoğlu, Ali Ekber (2006). Geçmişte ve Günümüzde Antakya’da Hıristiyanlık, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı.
• Yılmaz, Mehmet (2010). “Ermeni Mitolojisi Üzerine Bir Değerlendirme”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 43, s. 93-104.