Ortaöğretim Tarih Derslerinde Tarihi Filmlerin Değer Eğitiminde Kullanımı

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 3076 - 3099, 26.12.2017

Sezai Öztaş

Öz

Hızlı teknolojik
gelişmelerle birlikte hızlı bir değişimin yaşandığı günümüzde değerler
eğitimine daha da ihtiyaç duyulmaktadır. İyi bir değer eğitimi almamış bireyler
ailelerine, çevrelerine ve insanlığa zararlı davranışlarda bulunabilmektedir. Değer
eğitimi ailede kazandırılmaya başlayıp, çevre ve okul yaşantısı ile devam
etmektedir. Değer eğitimi yaşam
boyu devam etmesine rağmen okul planlı bir eğitimin verilmesi sebebiyle değer
eğitiminde önemli bir yere sahiptir. Okuldaki derslerden biri olan tarih dersleri değer
eğitiminin verilebileceği önemli derslerden biridir. Tarih
eğitiminin amaçları içerisinde değer eğitimi, her dönemde yerini korumuş ve
tarih değer eğitiminde önemli bir araç olarak görülmüştür. Günümüzde ise gerek
dünyada gerekse ülkemizde tarih derslerinde değer eğitimine daha büyük bir önem
verilmektedir. Ülkemizde yenilenen ortaöğretim tarih programlarını
incelediğimizde değer eğitimine ayrı bir önem verildiği açıkça görülmektedir. Son yıllarda tarih eğitiminde görsel araçların
kullanımı çabaları artmasına rağmen yine de yeterince kullanılmadığı
bilinmektedir. Bu görsel araçlardan biri de tarihi filmlerdir. Tarihi
filmler değer eğitimi için önemli bir kaynaktır. Tarihi filmlerin öğrenciler
üzerinde önemli etkileri olmaktadır. Öğrencilere tarihi filmlerle değer
eğitiminin kazandırılmasının öğrenciler üzerinde bırakacağı olumlu etkilerin
göz ardı edilmemesi ve değer eğitiminde işlevsel olarak kullanılması önem arz
etmektedir. Bu bakımdan tarih eğitiminde değer eğitimi kazandırılmasında tarihi
filmlerin kullanılması son derece önemlidir. Bu çalışmanın amacı tarih eğitimi
ve değerler ilişkisi üzerinde durmak ve ortaöğretimde tarihi filmler ile
öğrencilere değer eğitiminin nasıl verilebileceğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Tarih Eğitimi, Değer Eğitimi, Tarihi Filmler

The Use of the Historical Films in the High School History Cources

Öz

High school history courses
can be considered one of the most important courses in which values education
can be provided. Today more importance is given to values education in history
courses both in our country and in the world. It can be clearly observed in our
country that special attention has been given to values education in history
courses in the recently restructured high school education program. Historical
films are important sources for values education. Taking into consideration the
positive effects on the students created by the values education through
historical films and using the historical films in values education are
extremely important. Therefore it is important to use historical films in
history courses for values education. The aim of this study is to emphasize the
relation between history education and values education and to show how to
provide values education through historical films to students in high school
education. 

Anahtar Kelimeler

History, History Education, Values Education, Historical Films, Historical Films and Values Education

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, Ö. (2008). İlköğretim 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretiminde Görsel ve İşitsel Materyal Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarıları ve Hatırda Tutma Düzeyleri Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 121-144.
• Bacanlı, H. (2002). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Birkök, M. C. (2008). Bir Toplumsallaştırma Aracı Olarak Eğitimde Alternatif Medya Kullanımı: Sinema Filmleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1-12.
• Chansel, D. (2003). 20. Yüzyıl Tarihini Öğretmek İçin Görüntülerden Yararlanmak. Çev., Nurettin Elhüseyni. Toplumsal Tarih, 19 (119), 48-49.
• Dance, E. H. (1971). Orta Dereceli Okullarda Tarihin Yeri. Çev., Osman Horasanlı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih Öğretiminin Amaçları. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? içinde (s. 65-69). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Demircioğlu, İ. H. ve Tokdemir, M. A. (2008). Değerlerin Oluşturulma Sürecinde Tarih Eğitimi: Amaç, İşlev ve İçerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (5), 69-88.
• Demircioğlu, E. ve Demircioğlu, İ. H. (2014). "Türk Dünyası Bilgeleri ve Değer Eğitimi". Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması. 26-28 Mayıs 2014. Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (TDKB). Eskişehir, 339-343. http:// bilgelerzirvesi.org (Erişim Tarihi: 30.08.2017).
• Demircioğlu, İ. H. ve Demircioğlu, E. (2016). Tarih Eğitimi ve Değerler. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi içinde (s. 269-285). Ankara: Pegem Akademi.
• Demircioğlu, İ. H., Demircioğlu E. ve Genç, İ. (2016). Tarih Pedagoji Öğrencilerinin Gözüyle Değer Eğitimi: Trabzon Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 14 (32), 59-78.
• Demirhan İşcan, C. (2014). Tarih Öğretiminde Değerler Eğitimi. İ. Güven (Ed.), Tarih Öğretimi: Kuram ve Uygulama içinde (361-374). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dewey, J. (2000). Temel Eğitimde Tarihin Amacı. Çev., Bahri Ata. Millî Eğitim, 147, 43-45.
• Dilek, D. (2002). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2006). Değerler Eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 255-286). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Enginer Özyurt, E. (2014). Ortaöğretimde Vatandaşlık Bilincinin Oluşmasında T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretmenlerinin Tarih Konularının Öğretimine İlişkin Değer Kazanımı İle Öğretim Programı Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 357-374.
• Gülmüş, R. (2015). İlkokul 4. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularında Değer Öğretimine İlişkin Sınıf Öğretmeni Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Gültekin. F. (2007). Tarih I Dersinde İşe Koşulabilecek Değer Öğretiminin Yeni Yaklaşımlarının Öğrencileri "Hoşgörü" Değeri Anlayışlarının Gelişimine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gültekin, F. (2010). Tarih Öğretiminde Değerler. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri içinde (s.131-138). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları.
• Güven, A. (2009). Tarih Eğitimi ve Demokrasi. M. Demirel ve İ. Turan (Ed.), Tarih Öğretim Yöntemleri içinde (s.195-203). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Keskin, Y. (2015). Tarih Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi. Turkish Studies,10 (7), 659-674.
• Köksal, H. (1998). İlkokul Öğretmenlerinin Tarih konularının İşlenişinde Duyuşsal Giriş Özelliklerine İlişkin Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Köksal, H. (2007). İlkçağ'da Vatandaşlık Eğitimi Olarak Tarih Öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 271-278.
• Köymen, O. (2003). Tarih Eğitimine Eleştirel Yaklaşımlar. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları. Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen Adaylarının Değer Öğre¬timine İlişkin Görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), 1-18.
• Kurtdede Fidan, N. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Geleceğe Yönelik Değerler Eğitimi Tasarıları, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 7, (22), 161-180.
• Kütükoğlu, M. S. (1998). Tarih Araştırmalarında Usûl, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• MEB (2017a). Ortaöğretim Tarih Dersi 9-11 Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 08.09.2017).
• MEB (2017b). Ortaöğretim Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 08.09.2017).
• MEB (2017c). Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 08.09.2017).
• MEB (2017d). Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 08.09.2017).
• Mutluer, C. (2015a). Tarih Derslerinin Tolerans Eğitimindeki Yeri: Öğretmen Görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Mutluer, C. (2015b). Tarih Derslerinde Değer Eğitiminde Hikayelerin Kullanımı. Turkish Studies,10 (7), 721-732.
• Mutluer, C. (2015c). Tarih Derslerinin Değer Eğitimindeki Yeri: Tarih Öğretmenlerinin Görüşleri. Turkish Studies,10 (15), 649-666.
• O’Connor, J. E. (1987). Teaching History With Film and Television. Washington: American Historical Association Oğuzkan, A. F. (1974). Eğitim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özalp, O. (2000). İlköğretim Okulları ve Liselerde Tarih Eğitiminin Gözden Geçirilmesi İhtiyacının Ana Nedenleri ve Bu Konudaki Çalışmalar. Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması içinde (s.4-7). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Öztaş, S. (2007). Tarih Öğretimi ve Filmler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Pamuk, A. ve Alabaş, R. (2009). Tarih ve Kimlik. M. Demirel ve İ. Turan (Ed.), Tarih Öğretim Yöntemleri içinde (s.204-213). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Phillips, R. (2003). Reflective Teaching of History 11-18, London: Continuum.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.
• Russell, W. & Waters, S. (2010). Cinematic Citizenship: Developing Citizens of Character with Film. Action in Teacher Education, 32 (2), 12-23.
• Safran, M. (1993). Tarih Öğretiminin Eğitimsel Amaçları. Belleten, 57 (220), 827-842.
• Safran, M. (1997). Tarih Öğretimi ve Çağdaş Müfredat Teorileri. XII. Türk Tarih Kongresi, Ankara.
• Safran, M. (2008). Türkiye’de Tarih Eğitimi ve Öğretimi. M. Safran ve D. Dilek (Ed.). 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi içinde (s.13-20). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Savaş, B., Arslan, Ö. ve Türkel, A. (2016). Ortaokul 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Tarihi Filmlerin Değer Öğretiminde Kullanımı. Turkish Studies,11 (19), 709-720.
• Sturma, M. (1997). Feature film and teaching/learning. R. Posbisil & L. Willcoxson (Eds.) Learning Through Teaching (pp. 312-313). Teaching and Learning Forum. Murdoch University, Perth: Western Australia. http://lsn.curtin.edu.au/tlf/tlf1997/sturma.html (Erişim Tarihi: 19.05.2004).
• Sungu, İ. (2002). Tarih Öğretimi Hakkında. Çev., Bahri Ata. Milli Eğitim, 153-154, 52-59.
• Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tokdemir, M. A. (2007). Tarih Öğretmenlerinin Değerler ve Değer Eğitimi Hakkındaki Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Tokdemir, M. A. (2016). Değerler Mi Beceriler Mi: Tarih Öğretiminin Amaçlarına İlişkin Tarih Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Turkish Studies, 11 (3), 2225-2242.
• Tokdemir, M. A. (2017). Tarih Eğitimi ve Değerler. İ.H. Demircioğlu ve E. Demircioğlu (Ed.), Türkiye'de Tarih Araştırmaları El Kitabı içinde (s.325-339). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tokdemir, M. A. ve Artan, A. (2012). Öğrenciler Tarih Derslerinde Okudukları Metinlerden Değer Öğrenir Mi? Tarih Derslerinde Değer Eğitimine Yönelik Öğrenci Görüşleri (Trabzon Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 10 (24), 169-186.
• Tosh, J. (2005). Tarihin Peşinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ulusoy, K. (2005). Tarih Derslerinde Ahlaki Değerlerin Aktarımı, Bir Okuma Parçası Örneği. Milli Eğitim, 168, 126-133.
• Ulusoy, K. (2007a). Lise Tarih Programlarında Yer Alan Geleneksel ve Demokratik Değerlere Yönelik Öğrenci Tutumlarının ve Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ulusoy, K. (2007b). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Tarih ve Ahlak Eğitimi İlişkisi Üzerine Görüşleri (Sakarya İl Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 5 (13), 155-177.
• Ulusoy, K. (2010). Değer Eğitimi: Davranışçı ve Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Hazırlanan Tarih Programlarında Değer Aktarımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (1), 32-51.
• Ulusoy, K. (2016). Tarih Öğretmenlerine Göre Türkiye'de Birlik Beraberliğin Güçlenmesi ve Uzlaşı Kültürünün Geliştirilmesi Sürecinde Gerekli Ortak Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi,14 (32), 103-126.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2009). Ağır Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği (Öğretilebilir Düzeyde) Olan Çocukların Tarih Konularından Milli Değerleri Öğrenme Süreci ile İlgili Bir Çalışma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 120-135.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2016). Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Veugelers, W. (2000). Different Ways of Teaching Values, Educational Review, 52 (1), 37-46, DOI: 10.1080/00131910097397
• Veugelers, W. & Vedder P. (2003). Values in Teaching. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 9 (4), 377-389.
• Woelders, A. (2007). Using Film to Conduct Historical Inquiry with Middle Students. The History Teacher, 40 (3), 363-395.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimine Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522.
• Yiğittir, S. ve Öcal, A. (2011). Lise Tarih Öğretmenlerinin Değerler ve Değerler Eğitimi Konusundaki Görüşleri. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 13 (20), 117-124.