The Role of Kadı Abu'l-Fazl b. al-Haşşab ın the Resistance of Aleppo against the Crusaders

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 1804 - 1827, 30.06.2020

Gülşen İstek

https://doi.org/10.15869/itobiad.718116

Öz

The Crusades, which lasted for about two centuries, left serious damage in the Islamic world and in the minds of Muslims. Many studies have been carried out on the political, economic and religious reasons of the Crusades, but scholars have been neglected in the struggles of the Muslims. However, at the points where political administrators are insufficient, the public has managed to spread their individual resistance to the general by clustering around the opinion leaders of the period, which felt the pulse of the society and sometimes had more influence than the administrators.
In this study, the struggle of a Muslim Kadı (judge) who has become a first symbol of the Ulema (scholar class) in the resistance against the Crusaders, in the city of Aleppo. Thus, considering the political events, the understanding of jihad of the Kadı, who played an important role in keeping the pulse of the society and establishing justice, was revealed and it was tried to show that they are not desperately waiting characters whose hands are tied. The study was supported with the works of Islamic history as well as Latin chronicles of the period and individual studies written on this subject. 

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Crusades, Aleppo, Ulema, Kadı Abu’l-Fazl b. al-Haşşab

Halep’in Haçlılara Karşı Direnişinde Kadı Ebu’l-Fazl b. el-Haşşab’ın Rolü

Öz

Yaklaşık iki asır süren Haçlı Seferleri İslam dünyasında ve Müslümanların zihinlerinde ağır tahribatlar bırakmıştır. Söz konusu seferlerin siyasi, ekonomik ve dini sebepleri üzerine birçok çalışmalar yapılmış, ancak Müslümanların mücadelelerinde ilim erbabı genelde arka plana atılmıştır. Hâlbuki siyasi idarecilerin yetersiz kaldığı noktalarda halk, toplumun nabzını tutan ve bazen de idarecilerden daha fazla nüfuz sahibi olan dönemin kanaat önderleri etrafında kümelenerek bireysel direnişlerini genele yaymayı başarmışlardır.
Bu çalışmada Haçlılara karşı direnişte ulema sınıfının ilk sembolü haline gelen bir Müslüman Kadı’nın Halep şehrindeki mücadelesine yer verilmiştir. Böylelikle yaşanan siyasi hadiseler göz önüne alınarak toplumun nabzını tutmada ve adaleti tesis etmede önemli rol oynayan kadıların cihad anlayışı ortaya konulmaya ve onların elleri böğründe çaresiz bir şekilde bekleyen karakter olmadıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma İslam tarihi eserlerinin yanı sıra dönemin Latin kronikleri ve bu konuda kaleme alınmış müstakil eserlerle de desteklenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Haçlı Seferleri, Halep, Ulema, Kadı Ebu’l-Fazl b. el-Haşşab

Kaynakça

• Abû'l-Farac, G. (1987). Abû'l-Farac Tarihi (Cilt 2). (Ö. R. Doğrul, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• Aguilers, R. (2019). Haçlılar Kudüs'te. (S. Genç, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Anonim. (2019). Anonim Süryani Kroniği. (İ. Aslan, Çev.) İstanbul: Post Yayınları.
• Anonim Haçlı Tarihi. (2013). (E. Ayan, Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.
• Aura, E. v. (1893). Die Chronik des Ekkehard von Aura. (W.Pflüger, Çev.) Leipzig.
• Ayan, E. (2016). Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği. İstanbul: Ötüken.
• Azîmî. (2006). Azîmî Tarihi. (A. Sevim, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• Barack, K. A. (Dü.). (1869). Zimmerische Chronik (Cilt 3). Freiburg und Tübingen.
• Barth, R. (2003). Die Chronik der Kreuzzüge. München: Chronik Verlag.
• Carnotensis, F. (2009). Kudüs Seferi. (İ. B. Barlas, Çev.) İstanbul: IQ Yayıncılık.
• Cevzî, S. İ. (2013). Mir'atu'z-Zaman fi Tevarihi'l-A'yan (Cilt 20). (M. B. vd., Dü.) Dımaşk.
• Cübeyr, İ. (2019). Endülüsten Kutsal Topraklara. (İ. Güler, Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.
• Demirkent, I. (2004). Mevdûd b. Altuntegin. İslam Ansiklopedisi, 29, 427-429.
• Ebû Şâme, E. (1997). Kitâbü'r-Ravzateyn fî Abhâri'd-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye (Cilt 2). (İ. Zeybek, Çev.) Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Ebü'l-Fidâ. (1997). El-Muhtasar fî Ahbârî'l-Beşer (Cilt 2). (M. Reyyûb, Dü.) Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• el-Kalkaşendî. (2019). Halifelik Kurumu ve Tarihi. (R. Şeşen, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• eş-Şankiti, M. b.-M. (2016). Haçlı Savaşlarının Etkisinde Sünni-Şii İlişkisi. (İ. Çakmak, Çev.) İstanbul: Mana Yayınları.
• Hillenbrand, C. (2009). The Crusades: Islamıc Perspectives. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Huber, B. (1847). Otto von Freising: sein Charakter, seine Weltanschauung, sein Verhältnis zu seiner Zeit und seinen Zeitgenossen als ihr Geschichtsschreiber. München.
• İbn Asâkir, E.-K. A.-H. (1995). Tarîhû Dimaşk (Cilt 9). (E. S. el-Amravî, Dü.) Beyrut: Daru'l-Fikr.
• İbn Haldun, İ. (1982). Mukaddime (Cilt 1). (S. Uludağ, Çev.) İstanbul: Dergah Yayınları.
• İbn Haldun, İ. (1988). Kitabu'l-İber ve Divânu'l-Mübtedei ve'l-Haber (Cilt 4). (H. Şahâde, Dü.) Beyrut.
• İbn Hallikân, E.-A. Ş. (1994). Vefeyâtü'l-A'yân ve Enbâu Ebnâiz-Zaman (Cilt 1). (İ. Abbas, Dü.) Beyrut: Darû Sâdır.
• İbn Kalânisî, İ. (2015). Zeyl Târih-i Dimaşk (Şam Tarihine Zeyl). (O. Özatağ, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İbn Kesir, İ. (1992). El-Bidâye ve'n-Nihâye (Cilt 12). (A. A. Fetîh, Dü.) Kahire: Dâru'l-Hâdis.
• İbnü'l-Adîm. (1996). Zübdetü'l-Halep fî Tarih-i Halep (Cilt 1). Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.
• İbnü'l-Esîr. (2016). El-Kâmil fi't-Tarih (Cilt 8). (B. E. Ahmet Ağırakça, Çev.) İstanbul: Ocak Yayıncılık.
• İbnü'l-Verdî, Z. (1996). Târihu İbnü'l-Verdî (Cilt 1). Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Kandemir, M. Y. (1993). Cemmâîlî. İslam Ansiklopedisi, 7, 338-340.
• Karakuş, N. (2018). Haçlı Seferlerinde Haşhaşîler. İstanbul: Mana Yayınları.
• Maalouf, A. (2006). Arapların Gözünden Haçlı Seferleri. (A. Berktay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mateos, U. (2019). Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi ve Papaz Grigor'un Zeyli. (H. D. Andreasyan, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• Mihail, S. P. (1944). Süryanî Patrik Mihail'İn Vakainamesi (Cilt 2). (H. D. Andreasyan, Çev.) Ankara: TTK (Yayımlanmamış Tercüme).
• Özaydın, A. (1989). Ahmedîlîler. İslam Ansiklopedisi, 2, 168-169.
• Özaydın, A. (1994). Dübeys b. Sadaka. İslam Ansiklopedisi, 10, 14.
• Özaydın, A. (2005). Muhammed Tapar. İslam Ansiklopedisi, 30, 579-581.
• Runciman, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi (Cilt 2). (F. Işıltan, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• Sevim, A. (2000). İlgazi, Necmeddin. İslam Ansiklopedisi, 22, 89-90.
• Sevim, A. (2008). Rıdvân b. Tutuş. İslam Ansiklopedisi, 35, 49-50.
• Spalding, K. A. (1803). Geschichte des kristlichen Königreichs Jerusalem. Berlin.
• Tasso, T. (1791). Erobertes Jerusalem. Frankfurt.