Yönetim ve Organizasyon Bilimi Açısından Âşıkpaşazade Tarihinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 5, 3951 - 3965, 29.12.2020

Kezban Talak

https://doi.org/10.15869/itobiad.794948

Öz

Osmanlı Devleti 13. yüzyılın son dönemlerinde küçük bir beylik olarak tarih sahnesine çıkmış olup, 15. yüzyılın ikinci yarısında çok kültürlü ve çok dinli bir imparatorluk haline geldi. Osmanlı Devleti’nin 16. yüzyıldan sonraki tarihine ilişkin devasa bir arşivimiz varken, 15. yüzyıl için kaynaklar kıttır ve 14. yüzyıla ait yalnızca bir avuç kaynak vardır. Bu çalışmanın konusunu 15. yüzyılda yaşamış ve yaşadığı dönemin padişahları tarafından birçok kez ödüllendirilmiş Aşıkpaşazade’nin Tevârîh-i Âl-i Osmân adlı eseri oluşturmaktadır. Söz konusu eser, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yükselme dönemi ortalarına kadar her olayı ayrıntılı bir şekilde incelemesi ve kuruluş sürecindeki yönetim ve organizasyon çalışmalarını ele alması bakımından oldukça önemlidir. Ayrıca Tevârîh-i Âl-i Osmân, yönetim ve organizasyon bilimi açısından ilk ve özgün kaynak olması bağlamında önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı da bu duruma hizmet etmektir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, dünyanın en önemli devletlerinden birisi olan Osmanlı Devleti’ni yönetim ve organizasyon yapısını Aşıkpaşazade’nin Tevârîh-i Âl-i Osmân adlı eseri ekseninde incelemektir. Bu çalışmada Tevârîh-i Âl-i Osmân hakkında yeni bilgi meydana getirmekten çok, bu tarihin birikimi ile günümüz yönetim ve organizasyon bilimi bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem olarak araştırmanın ana kaynağını, Kemal Yavuz ve Yekta Saraç’ın hazırladığı “Âşıkpaşazade Osmanoğulları’nın Tarihi” isimli eserler oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında literatür taraması yapılmış olup, Tevârîh-i Âl-i Osmân’ın yazımında hangi kaynaklardan yararlanıldığı belirtilmiştir. Gaza, al ve İslam kavramları üzerine kurulmuş olan eserin bu kavramlara yaklaşımı irdelenmiştir. Süleyman Şah’tan başlayıp II. Bayezid dönemine kadar gelen eser, bilhassa 15.yüzyıl Osmanlı kaynakları açısından oldukça önemlidir. Detay ve orijinal bilgi bağlamında dönemin diğer tarihi kaynaklarından ayrılan Tevârîh-i Âl-i Osmân, zamanının en özgün eseri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda mevcut çalışmada bu özgün eser, yönetim ve organizasyon bilimi kapsamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yönetim ve Organizasyon Bilimi, Yönetim Tarihi, Tevârîh-i Âl-i Osmân, 15. Yüzyıl

Teşekkür

Sayın Hocam emeklerinize sağlık.Saygılarımla

An Examination of The History of Âşıkpaşazade ın Terms of Management and Organization Scıence

Öz

Ottoman Empire 13. in the last periods of the century, it appeared on the historical stage as a small principality, 15. in the second half of the century it became a multicultural and multi-religious empire. 16. after the century, we have a huge archive of the history of the Ottoman Empire, 15. resources for the century are scarce, and 14. there are only a handful of sources of the century. The subject of this study is 15. Aşıkpaşazade's work Tevârîh-i Âl-i Osmân, which lived in the century and was awarded many times by the Sultans of the period in which he lived, constitutes. The work in question is very important in that it examines every event in detail from the foundation of the Ottoman Empire to the middle of the ascension period and addresses the management and organizational work in the establishment process. In addition, Tevârîh-i Âl-i Osmân is important in the context of being the first and original source in terms of management and Organization Science. In this context, the aim of this study is to examine the management and organizational structure of the Ottoman state, one of the most important states in the world, on the axis of Aşıkpaşazade's work Tevârîh-i Âl-i Osmân. In this study, it was aimed to evaluate this history in the context of modern management and organizational science, rather than to reveal new information about Tevârîh-i Âl-i Osmân. As a method, the main source of the research is the works entitled “History of Aşıkpaşazade Osmanoğulları” prepared by Kemal Yavuz and Yekta Saraç. The approach of the work based on the concepts of Gaza, al and Islam to these concepts has been examined. In this context, this original work has been evaluated within the scope of management and Organization Science in the current study.

Anahtar Kelimeler

Tevârîh-i Âl-i Osmân, 15. Century, Management and Organization Science, Management history

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2003). Osmanlı Siyasî Tarihinin Ana Kaynakları: Kronikler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1(2), 101-172
• Arıkboğa, F. Ş. (2009). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Atsız, H. N. (1992). Aşıkpaşaoğlu Tarihi. İstanbul.
• Atsız, H. N. (1949). Osmanlı Tarihleri I. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Azamat, N. (1992). Anonim Tevarih-i Al-i Osman. Marmara Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Babinger, F. (2000). Anadolu’da İslamiyet-İslam Tedkikatının Yeni Yolları. Anadolu’da İslamiyet. İstanbul.
• Carr, E. H. (2002). Tarih Nedir?. çev. M. Gizem Gürtürk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cem, İ. (2014).Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Cora, İ. (2016). Yönetim ve Organizasyon Bilimi Açısından Koçi Bey Risalelerinin Analizi: Tarihsel Bir Araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(29), 221-244.
• Çiftçioğlu, N. Atsız. (1949). Osmanlı Tarihleri. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Çimen, C. (2006). Anonim Tevârîh-i Âl-i Osmân (Kuruluştan 892/1487’ye kadar). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Sözlü Kültürden Yazılı Kültür Ortamına Geçiş Bağlamında Erken Dönem Osmanlı Tarihlerinden Âşıkpaşazâde'nin Epik Karakteri Üzerine Tespitler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. C. 16. 65-82.
• Emecen, F. M. (2011). Osmanlı Klasik Çağında Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Emecen, F. M. (2011). Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Fayol, H. (2012). Genel ve Endüstriyel Yönetim Administration Industrielle Et Generale. çev. M. Asım Çalıkoğlu. İstanbul: Adres Yayınları.
• Haldun, İ. (2004). Mukaddime. C.1. Ankara: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• İlgürel, M. (1988). Acemi Oğlanı. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 1. 324-325.
• İnalcık, H. (2005). Âşıkpaşazade Tarihi Nasıl Okunmalı?Söğüt’ten İstanbul’a. Der. Oktay Özel, Mehmet Öz. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Köprülü, M. F. (1997). Aşıkpaşazade. M.E.B. İslam Ansiklopedisi.
• Köprülü, M. F. (2006).Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Köprülü, O. F. (1991). Bâciyân-ı Rûm. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 4, 415.
• Larousse, M. (1969). Aşıkpaşazade. C. 1. İstanbul.
• Özcan, A. (1991). Aşıkpaşazade. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 4, 6-7.
• Özcan, A. (2013). Osmanlı Tarihçiliğine ve Tarih Kaynaklarına Genel Bir Bakış. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1. 271-293.
• Şahin, H. (2013). Yahşi Fakih. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 43. 180-182.
• Taylor, W. F. (1911). Theprinciples of scientificmanagement. Prelinger Library.
• Yavuz, K. ve Saraç Y. (2003). Âşık paşazade Osmanoğulları’nın Tarihi. İstanbul: K Kitaplığı.
• Yıldırım, T. (2004). Âşıkpaşazâde’de Türk Kültürü Unsurları. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Yıldırım, Y. (2016). Bir Devletin Kuruluşu Üzerine Anlatı: Aşık Paşazade Tarihi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47), 323-330.
• Weber, M. (1964). thetheory of socialandeconomicorganization. New York.