Maliye Politikası Aracı Olarak Kamu Harcamaları ile İnsanı Gelişme Endeksi Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bulgular (1990-2019)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 2066 - 2084, 30.09.2021

Osman Geyik , Mehmet Sadık Aydın

https://doi.org/10.15869/itobiad.934109

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, kamu harcamaları içerisinde yer alan yarı kamusal mallara yönelik yapılan harcamaların insani gelişme endeksi üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Devletin ekonomik yapı içerisinde gelişen ve değişen rolü dolayısıyla önemi gittikçe artan kamu harcamalarının, ekonomik ve sosyal göstergeler üzerindeki etkisini vurgulamakta yarar vardır. Ekonomik büyüme, kalkınma, insani gelişme, gelir dağılımında adalet ve kaynak kullanımında etkinlik bu göstergelerden sadece bazılarıdır. Maliye politikası amaçlarına ulaşabilmek için etkin bir araç olarak kullanılan kamu harcamaları, toplumun genelinin faydasına sunulmasının yanı sıra bazen sadece özel faydayı da sağlayabilmektedir. Sağladıkları fayda dolayısıyla da bu harcamalar niteliklerine göre tam kamusal, yarı kamusal ve özel mallar olarak tanımlanmaktadır. Yarı kamusal mal olarak tanımlanan eğitim ve sağlık harcamalarının İnsani gelişme endeksi hesaplamalarında kullanılan temel göstergeler içerisinde yer alması ve bu harcamaların refah maksimizasyonunu sağlama açısından da önemli bir yere sahip olması, kamu harcamaları içerisinde yarı kamusal mal niteliğinde olan eğitim ve sağlık harcamalarının önemini daha da arttırmaktadır. Yarı kamusal malların yaymış oldukları pozitif dışsallıklar dolayısıyla insani gelişme üzerindeki olası etkisinin ölçülmesi çalışmanın ana motivasyon kaynağı olmuştur. Türkiye özelinde yapılan bu çalışmada insani gelişme endeksi ve özellikle eğitim ve sağlık harcamaları başta olmak üzere yarı kamusal mallara yönelik kamu harcamalarının milli gelire oranı değişkenleri kullanılmıştır. İnsani gelişme endeksi verilerinin 1990 yılı ve sonrası mevcut olması nedeniyle çalışmada bu değişkenler arasındaki ilişki 1990-2019 yıllarına ait verilerle zaman serisi teknikleri kullanılarak araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki Gregory-Hansen eşbütünleşme testi ile sınanmış ve aralarında eşbütünleşik ilişki tespit edilmiştir. Uzun dönem katsayıları FMOLS yöntemiyle tahmin edilmiştir. Sonuçlara göre uzun dönemde kamu harcamaları insani gelişme düzeyini yükseltmektedir. Nedensellik testine göre ise kamu harcamalarından insani gelişme endeksine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Kamu Harcamaları, Yarı Kamusal Mallar, İnsani Gelişme Endeksi, Eşbütünleşme, Nedensellik

The Correlation Between Public Expenditures and Human Development Index As a Fiscal Policy Tool: Findings on Turkey (1990-2019)

Öz

The purpose of this study is to demonstrate the impact of expenditures on semi-public goods in public expenditures on the human development index. Due to the evolving and changing role of the state in the economic structure, it is worth emphasizing the impact of public expenditures, which are becoming increasingly important, on economic and social indicators. Economic growth, development, human development, fairness in income distribution, and efficiency in resource use are some of these indicators. Public expenditures, which are used as an effective tool to achieve fiscal policy objectives, can provide the benefit of the general public as well as sometimes only private benefit. Because of the benefit they provide according to their characteristics, these expenditures fall under three categories: public, semi-public and private goods. The fact that education and health expenditures, which are defined as semi-public goods, are among the basic indicators used in human development index calculations and that these expenditures have an important place in terms of providing welfare maximization further increases the importance of education and health expenditures, which are semi-public goods among public expenditures. Measuring the possible impact of semii-public goods on human development due to their positive externalities was the main driver for the study. Due to the availability of human development index data for 1990 and after, in this study conducted in Turkey, the human development index and the ratio of public expenditures to national income for semi-public goods were used. The correlation between these variables was investigated using time-series techniques with data from 1990-2019. The long-term correlation between the variables was tested using the Gregory-Hansen cointegration test and a cointegration correlation was identified between them. Long-term coefficients were estimated using the FMOLS method. According to the results, public spending increases the level of human development in the long term. According to the causality test, a one-way causality correlation was identified from public expenditures to the human development index.

Anahtar Kelimeler

Public Expenditures, Semi-Public Goods, Human Development Index, Cointegration, Causality

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2006). Kamu maliyesi. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Başar, S., Künü, S. ve Bozma, G. (2016). Eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 10, 189-204.
• Çalışkan, A. ve Eğmir, R. T. (2020). Kamu harcama türleri ile insani gelişme arasındaki ilişki: Avrupa ülkeleri örneği (2009 - 2018). Sosyal Güvenlik Dergisi, 20(2), 217-226.
• Çevik, S. ve Taşar, M. O. (2013). Public spending on health care and health outcomes: Crosscountry comparison. Journal of Business, Economics & Finance, 2 (4), 82-100.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of American Statistical Association,74, 427-431.
• Fadilah, A., Ananda, C. F. ve Kaluge, D. (2018). A panel approach: How does government expenditure influence human development index?. Jurnal Ekonomi dan Studi Pembangunan, 10(2), 130-139.
• Göv, A., Orhan, E. B. ve Köstekçi, A. (2019). Sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ve insani gelişme endeksi ilişkisi: OECD ülkeleri için ekonometrik bir analiz. Journal of Academic Value Studies, 5(5), 781-790
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3),424-438.
• Gregory, A. W. ve Hansen, B. E. (1996). Residual-based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
• Gujarati, D. N. ve Porter, D. C. (2012). Temel ekonometri, (Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen, Çev), Literatür Yayıncılık, 5. Basımdan Çeviri, İstanbul.
• Gupta, S., Clements, B., ve Tiongson, E. (1998). Public spending on human development. Finance and Development, 35(3), 10-13.
• Işık, A. (2014). Kamu maliyesi (3. Baskı). Bursa: Ekin Yayınları.
• Kaynak, T. Adal, Z. ve Ataay, İ. (2000). İnsan kaynakları yönetimi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Musgrave, R. A. (1959). The theory of public finance: A study in public economy. McGraw Hill.
• Nayak, P. (2008). Human development: concept and measurement. Oxford University Press.
• Omodero, C. O. (2019). Government general spending and human development: A case study of Nigeria. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 8(1), 51-59.
• Ömür, Ö.M. ve Giray, F. (2016). Kamusal mal ve hizmet olarak eğitim hizmeti ve harcamaları: Türkiye ve diğer OECD ülkeleri karşılaştırması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4), 129-160.
• Patel, G. ve M. S. A. (2019). Public education expenditure and its impact on human resource development in India: An empirical analysis. South Asian Journal of Human Resources Management, 6 (1), 97-109.
• Phillips, P. C. ve Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I (1) processes. Review of Economic Studies, 57(1), 99-125.
• Pınar, A. (2010). Maliye politikası: Teori ve uygulama. Naturel Yayıncılık.
• Pickhardt, M. (2006). Fifty years after samuelson’s pure theory of public expenditure what are we left with?, Journal of the History of Economic Thought, 28 (4), 439–460.
• Prasetyo, A. D. ve Zuhdi, U. (2013). The government expenditure efficiency towards the human development. Procedia Economics and Finance, C.5, 615-622.
• Razmi, M. C., Ezatollah, A. ve Mohammadi, S. (2012). Investigating the effect of government health expenditure on HDI in Iran. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, 5 (2), 1-8.
• Samuelson, P. A., (1954). The Pure Theory of Public Expenditure, The Rewiev of Economics and Statistics, 36 (4), 387-389.
• Stiglitz, J. E. (1994). Kamu kesimi ekonomisi. (Ö. F. Batırel , çev.),Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Tıraşoğlu, M. ve Yıldırım, B. (2012). Yapısal kırılma durumunda sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama’’, Electronic Journal of Vocational Colleges, 111- 117.
• Türk, İ. (2007). Maliye politikası amaçlar ve araçlar ve çağdaş bütçe teorileri. 20. Basım, Turhan Kitabevi.
• Ulusoy, A. (2004). Maliye politikası. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• UNDP, Human development index (2021). Erişim Adresi: http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi., 22.05.2021.
• Yumuşak, İ. G.ve Aydın, M. (2005). Bilgi kamusal bir mal mıdır?. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 104-122.