Turizm Gelirlerinin Milli Gelir Üzerindeki Etkisi: Akdeniz Havzası Ülkeleri İçin Bir Panel Veri Analizi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 341 - 356, 31.03.2022

Adem Karakaş , Yusuf Çağrı Türkseven

https://doi.org/10.15869/itobiad.958420

Cited By: 1

Öz

Turizm sektörü dünyada en hızlı büyüyen sektörlerin başında gelmektedir. Bu nedenle, turizm gelirleri çoğu ülke için milli gelirin önemli bir bileşenidir. Turizm sektörü, sadece doğrudan turizm gelirleri ile değil, aynı zamanda oluşturduğu dışsallık ve çarpan etkisi nedeniyle de etki derecesi yüksek olan bir sektördür. Turizm doğrudan ve dolaylı olarak birçok farklı sektörü harekete geçirmektedir. Dolayısıyla, turizm faaliyetlerinin geliştiği ülkelerde, turizm gelirleri artış göstererek birtakım ekonomik faydaları ortaya çıkarmaktadır. Bunlardan bazıları; turizm faaliyetlerinin gelir yaratıcı etkisi, istihdama katkısı, ödemeler bilançosuna olumlu etkisi ve döviz girişi nedeniyle dış ticaret açığının kapatılmasına yardımcı olmasıdır. Bu çalışmada, Akdeniz ülkelerinin turizm gelirleri ile milli gelir arasındaki ilişkisi incelenmektedir. Akdeniz’e komşu olan 14 egemen ülkenin yıllık turizm ve ulusal gelir verilerinden hareketle 2005-2019 dönemi için bir panel veri seti oluşturulmuştur. Verilere, Breusch Pagan LM yatay kesit bağımsızlık testi, Peseran birim kök testi, Westerlund eşbütünleşme testi, Granger nedensellik testi, Hausman testi ve Havuzlanmış Ortalama Grup Tahmincisi (PMGE) testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, Akdeniz havzası ülkelerinde 2005-2019 dönemi için milli gelir ve turizm gelirleri arasında anlamlı bir ilişkinin varlığını ve kısa dönemde turizm gelirlerinde meydana gelecek olan %1’lik bir artışın milli geliri yaklaşık 0,24 oranında artıracağını, uzun dönemde ise %1’lik bir turizm geliri artışının milli geliri 0,59 oranında artıracağını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm Geliri, Milli Gelir, Akdeniz Ülkeleri, Dinamik Panel Veri Analizi

The Effect of Tourism Revenues on National Income: A Panel Data Analysis for Mediterranean Basin Countries

Öz

Tourism is one of the fastest growing sectors in the world. Therefore, tourism revenues are an important component of national income for many countries. Tourism is a sector that has a high degree of influence with not only its direct tourism revenues, but also in the way of its exteriority and multiplier effect. Tourism activates many different other sector directly and indirectly. For this reason, some economic benefits are revealed in countries where tourism activities are developed and tourism revenues are increased.Some of those are; income generating effect of tourism, its contribution to employment, its positive effect on the balance of payments and foreign currency inflows and It helps to close the foreign trade deficit. In this study, the relationship between tourism revenues and national income in Mediterranean countries have examined. A panel data set was set up for the period of 2005-2019 that based on those 14 sovereign and neighboring countries’ annual tourism revenues and national income. The data has been tested by using Breusch Pagan LM cross-section independence test, Pesseran unit root test, Westerlund cointegration test, Granger causality test, Hausman test and Pooled Mean Group Estimator (PMGE). The findings of the research indicate that there is a significant relationship between national income and tourism revenues in the Mediterranean countries for the period of 2005-2019 and in the short term, it is revealed that 1% increase in tourism revenues will increase the national income 0,24 in the long term 1% increase in tourism revenues will increase the national income 0,59.

Anahtar Kelimeler

Tourism Revenue, National Income, Mediterranean Countries, Dynamic Panel Data Analysis

Kaynakça

• Akan, Y. ve C .Işık (2009) Yabancı Ziyaretçi Harcamalarının Ekonomik Büyümeye Etkisi 1970-2007, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20 (2), 197-203.
• Algan, N. ve Gencer, S. (2015). Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Testinden Bulgular, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 31-44.
• Bahar, O. (2020). Turizmin Ekonomik Etkileri II. (Ed.) E. Esen, ve P. G. Çakır, Turizm Ekonomisi İçinde (s.148-175). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Bahar, O. ve K. Bozkurt (2010) Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 255-265.
• Balaguer, J. ve Jorda, M. C. (2002). Tourism as a Long-run Economic Growth Factor: The Spanish Case, Applied Economics, 34(7), 377-884.
• Bozkurt, E. ve Ö.Topçuoğlu (2013) Türkiye’de ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler elektronik Dergisi, 7, 91-105.
• Bozok, D. ve Köroğlu, A. (2007) Akdeniz Ülkelerine Yönelik Uluslararası Turizm Hareketleri, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi (1), 146-157.
• Brida, J. G., Pereyra, J. S. Ve Devesa, M. J. (2008). Evaluating the Contribution of Tourism to Economic Growth, Anatolia, 19(2), 351-357.
• Copeland, B. R. (1991). Tourism, Welfare and De-industrialization in a Small Open Economy, Economica, 58(232), 515-529.
• Çoban, O., ve Özcan, C. C. (2013). Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme (1963-2010), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 243-261
• Davras, G. M. ve Baykul, A. (2019). Akdeniz Ülkelerinde Turizm Sektörünün Ekonomik Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 791-804.
• De Hoyos, R.E. ve Sarafidis, V. (2006). Testing for Cross-Sectional Dependence in Panel-Data Models, The Stata Journal, 6(4), 482-496. Erişim Tarihi: 20.06.2021, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1536867X0600600403.
• Fayissa, B., Nsiah, C. ve Tadasse, B. (2007). The Impact of Tourism on Economic Growth and Development in Africa, Tourism Economics, 14(4), 807-818.
• Ghali, M. A. (1976). Tourism and Economic Growth: An Empirical Study, Economic Development and Cultural Change, 24(3), 527-538.
• İçöz, O. (2007). Genel Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• İçöz, O., Var, T. ve İlhan, İ. (2019). Turizm planlaması ve politikası (Üçüncü Basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
• İşçi, C. (2019). Turizmde Ekonomik Sorunlar ve Çözüm Önerileri. A. Türker ve G. Türker, Güncel Turizm Sorunları içinde (s. 67-89). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Jin, B. J. (2011). The Effects of Tourism on Economic Growth in Hong Kong, Cornell Hospitality Quarterly, 52(3), 333-340.
• Kandır, S. Y., Önal, Y. B. ve Karadeniz, E. (2007). Turizm yatırım projelerinin yönetimi değerlendirilmesi ve finansmanı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kozak, N., Kozak, M. A. ve Kozak, M. (2009). Genel Turizm (8. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2021). https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html, Erişim Tarihi: ( 30.10.2021).
• Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2014). Genel turizm ilkeler - kavramlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kumar, N. N., Chandra, R. A. ve Patel, A. (2021).” Mixed Frequency Evidence of the Tourism Growth Relationship in Small Island Developing States: a case study of Tonga. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 26(3), 294-307.
• Leiper, N. (1979). The framework of tourism: Towards a definition of tourism, tourist, and the tourist industry. Annals of Tourism Research, 6(4), 390-407.
• Narayan, P. K., Narayan, S., Prasad, A. ve Prasad, B. C. (2010). Tourism and Economic Growth: A Panel Data Analysis for Pacific Island Countries. Tourism Economics, 16(1), 169-183.
• Nissan, E., Galindo, M.-A., ve Méndez, M. T. (2011). Relationship between Tourism and Economic Growth,” The Service Industries Journal, 31(10), 1567-1572.
• Özcan, C., C. (2015). Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı ile Analizi: Türkiye Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (46), 177-199.
• Pesaran, M.H. (2003). A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross Section Dependence. Erişim Tarihi: 20.06.2021, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/jae.951.
• Salawu, M. K. (2020). Tourısm And Economıc Growth in African Largest Economy,” Eurasian Journal of Economics and Finance, 8(2), 68-84.
• Sarafidis, V. and R.E. ve De Hoyos (2006). Testing for Cross-Sectional Dependence in Panel-Data Models, The Stata Journal (6), 482-496.
• Sarıdoğan, H. Ö. (2019). Turizmin Ekonomik Etkileri: Akdeniz Ülkeleri Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1308-1315.
• Simundic, B. ve Kulis, Z. (2016). Tourism and Economic Growth in Mediterranean Region: Dynamic Panel Data Approach, ActaEconomica Et Turistica, 2(1), 65-84.
• Soyak, A. (2005). Türkiye'ye Yönelik Yabancı Turizmin İktisadi Etkileri. İstanbul: Derin Yayınları.
• Şahin, B. E., (2018). Türkiye'de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Journal of Management and Economies Research, 16(3), 239-253.
• Şengönül, A., Karadaş, H. A. ve Koşaroğlu, Ş. M. (2018). Turizme Dayalı Büyüme Hipotezinin OCED Üyesi Olan Akdeniz Ülkeleri İçin Analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60).
• Taylor, G. D. (1987). Research in national tourist organizations. Research in national tourist organizations., 117-127.
• The World Bank. (2021). https://wttc.org/Research/Economic-Impact, Erişim Tarihi (20.05.2021).
• TUIK. (2021). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Egitim,-Kultur,-Spor-ve-Turizm-105, Erişim Tarihi (19.05.2021).
• UNWTO. (2021). https://www.unwto.org/, Erişim Tarihi (20.05.2021).
• Ünlüönen, K. ve Y., K. Özekici (2018) Turizm ve Ödemeler Bilançosu Açısından Akdeniz Çanağında Bulunan Destinasyonlar Üzerine Bir Değerlendirme, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1 (2018), 1-33.
• Westerlund, J. (2007). Testing for Error Correction in Panel Data. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 69(6), 709–748.
• WWTC. (2021). World Travel & Tourism Council (WTTC), https://wttc.org/Research/Economic-Impact, Erişim Tarihi (20.05.2021).
• F., Y., Tatoğlu (2012), İleri Panel Veri Analizi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yıldırım, B. I., ve Şahin, D. (2018). Akdeniz Ülkelerinde Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bootstrap Panel Nedensellik Testi, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 73-83.
• Yıldız, Z. (2011). Turizm Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54-71.
• Zoğal, V. ve Baykal, F. (2020). “Geçmişten Geleceğe Akdeniz Ülkelerinde Turizm,” Coğrafya Dergisi – Journal of Geography (41), 255-270.